Kilidini möhkəm tut ki... - MARAQ

Evlərimizin, ofislərimizin qapılarındakı kilidlər təhlükəsizliyin əsas şərtlərindən biridir. İstehsalçılar daim kilidlərin qoruyucu sistemində dəyişikliklər edir, onları yeniləyirlər ki, istehlakçıların təhlükəsizliyini daha da gücləndirsinlər. 

Hamımızı narahat edən məsələlərdən biri də evimizin, ofisimizin təhlükəsizliyi, qorunmasıdır. Bunun üçün pəncərələrə barmaqlıq vurur, evin girişinə seyf qapılar qoyuruq. Bəs giriş qapısının kilidi? Kilidə də yetərincə diqqət yetiririkmi? Onu necə düzgün seçməliyik ki, sonradan peşman olmayaq? Giriş qapılarının kilidləri təhlükəsizliyin əsas şərtlərindən biridir. İnsanlar mənzillərini, ofislərini qorumaq üçün ən yaxşı kilidləri seçməyə çalışırlar ki, özlərini baş verə biləcək xoşagəlməz hadisələrdən – oğurluqlardan, evə yad adamların daxil olmasından sığortalaya bilsinlər. Kilidlərin təhlükəsizliyinin dərəcəsi fərqlidir. İstehsalçılar daim kilidlərin qoruyucu sistemində dəyişikliklər edir, onları yeniləyirlər ki, istehlakçıların təhlükəsizliyini daha da gücləndirsinlər. 

Açar olmadan açılan kilidlər

Məsələ burasındadır ki, qapı kilidləri açar olmadan da açılır. Xüsusilə də peşəkar oğrular qapı kilidini açar olmadan da aça bilirlər. Bunun üçün əsasən iki üsul var. Birinci üsulu kilidi “sındırma”, ikincini isə “açma” adlandırmaq olar. “Sındırma” üsulu kilid mexanizminin tam və ya müəyyən qədər dağıdılması vasitəsilə həyata keçirilir. Yəni oğru kilidi açmaq üçün güc tətbiq edərək qapını açır. “Açma” üsulu isə kilidin işləmə funksiyasını bir qədər saxlamaqla, kodunu bu və ya digər şəkildə tapmaqla icra olunur. Hər iki üsul üçün kilidin növündən asılı olaraq müxtəlif metod və alətlər var. Bəzən adicə saç sancağı, məftillə də qapının kilidini rahatca açmaq olur. 

Bir hərəkətlə qapı bir neçə yerdən bağlanmış olur

Kilidlərin də bir neçə forması olur. Taxma (keçirmə) kilidlər qapının içinə yerləşdirilir, sürgü və ya cəftə vasitəsilə bağlanır. Çoxnöqtəli kilidlərdə bir açar vasitəsilə bir neçə yerdən bağlanma gedir. Dəmir oxun baza hissəsinə 3, daha yaxşı kilidlərdə isə 6-8 əlavə dəmir ox birləşmiş olur ki, bununla da bir hərəkətlə qapı bir neçə yerdən bağlanmış olur. Üst kilidləri isə qapının üst hissəsinə vurulur və kilidin dəmir oxu qapı çərçivəsinə bərkidilmiş halqaya daxil olur, qapı bağlanır. Müasir giriş qapılarında əsasən əlavə kilidlənmə sistemləri olan çoxnöqtəli kilidlərdən istifadə olunur. Bu cür kilidlər maksimum təhlükəsizliyi təmin edir. Hətta oğru nə qədər peşəkar olsa da, bu cür kilidləri açmaqda çətinlik çəkər. Amma yenə də kilidi açmaq mümkündür. Sadəcə, bunun üçün xeyli vaxta ehtiyac var ki, bu da oğrular üçün təhlükədir. 

Kilidin daxili mexanizmi nə qədər mürəkkəb olsa... 

Gəlin indi də kilid seçimində daha çox nəyə diqqət etməli, nəyə üstünlük verməli olduğumuza baxaq. Kilidin daxili mexanizmi nə qədər mürəkkəb olsa, onu açmaq da bir o qədər çətinləşəcək. Mütəxəssislərin fikrincə, istənilən halda, peşəkar oğrular bütün kilidləri aça bilir. Amma bu cür olanları səs-küysüz və gizlin etmək mümkünsüzdür. Bundan başqa, kilidin daxili detalları üçün istifadə olunan metallara da diqqət yetirmək lazımdır. Onlar plastikdən yox, metaldan hazırlanmalıdır. Bunu sadə üsulla –  seçərkən kilidi elə əlinizdə saxlamaqla da müəyyənləşdirə bilərsiniz. Əgər detallar həqiqətən də metaldan hazırlanıbsa, kilid ağır olacaq. Beləliklə, plastik detallardan hazırlanmış kilidlər təhlükəni, metaldan hazırlanmışlar isə təhlükəsizliyi maksimuma qaldırır. Polad sürgülər hətta ağır çəkic zərbələrinə də davamlıdır. Kilidin qiymətinə də hazırlanan zaman hansı metallardan istifadə olunması və oxunun quruluşunun mürəkkəbliyi təsir edir. Ümumiyyətlə götürsək, dünya praktikasına görə, bugünkü yüksək texnologiyalarla hazırlanmış kilidlərin istehsalçıları da qapımızın 100 faiz qorumasına zəmanət verə bilmir. 

“Kilidin keyfiyyətlisini yox, ucuz qiymətə olanını alırlar” 

Açar ustası Rasim Muxtarov deyir ki, insanlar çox vaxt özlərini aldadırlar: “Kilidin keyfiyyətlisini yox, ucuz qiymətə olanını alırlar. Amma belədə ikiqat, üçqat ziyana düşürlər. Belə ki, həmin o ucuz qiymətə aldığı kilidlər tez bir zamanda sıradan çıxır və yenisini almalı, üstəlik də yenidən usta xərci ödəməli olurlar. Bundan başqa, keyfiyyətsiz kilidləri oğrular da rahatca aça bilir. Belə halda insanlar lap böyük ziyana düşmüş olurlar. Məsləhət görərdim ki, İsrail, Türkiyə və İtaliya istehsalı olan kilidlər alsınlar. Onlar yüksək keyfiyyətli olur. Çin istehsalı olan və o birilərdən hətta bir neçə dəfə ucuza satılan kilidlərin özü də, açarı da tez sıradan çıxır. Qeyd etdiyim kimi, onları oğrular da çox rahat açırlar. Kilid alanda onun materialına diqqət yetirmək lazımdır. Metaldan, xüsusilə də latundan hazırlanan məhsul daha yaxşı olur. O birilər sanki oyuncaq kimidir. Əldə tutanda da hiss edirsən ki, saxtadır. Bəzən olur ki, müxtəlif kilidlərin açarları da bir-birinə uyğun gəlir, qapını açır”.

Keyfiyyətli kilidlər 10-15 il problemsiz işləyir 

Keyfiyyətli kilidin ömrü uzun olur, deyir Rasim usta: “Yaxşı kilid nəinki qapımızı oğrudan, sındırılmadan qoruyur, həm də uzunömürlü olur. İstər-istəməz zamanla kilidin mexanizminin içi tozlanır. Onları arada bir litolla yağlamaq lazımdır ki, mexanizmi yaxşı işləsin. Bu cür kilidlər 10-15 il də problemsiz işləyir. Bundan başqa, bir məqama da aydınlıq gətirmək istərdim. Bəzən insanlar seyf qapıya çərçivəsinə hər tərəfdən oxlar keçən kilidlər qoyur və arxayın olurlar ki, bu cür kilidi heç kim aça bilməz. Yəni düşünürlər ki, oxlar qapını tam kilidləyir, vəssalam, qapı açılmaz. Amma bir məqamı unudurlar ki, bu cür kilidlərdə də oxlardan çox, kilidin keyfiyyəti vacibdir. Bu cür kilid keyfiyyətsiz və ucuz markalardan alınsa, oğru onu çox asanlıqla aça biləcək. Ona görə də oxlara yox, kilidin keyfiyyətinə arxayın olmaq lazımdır”.

Xanım Aydın