İşğaldan azad olunan torpaqların turizm potensialı
Ekspertlər bildirirlər ki,
torpaqlarımızın 20 faizinin işğal altında olması ölkənin turizmdən gələn
gəlirinə mənfi təsir göstərib
Ölkəmizin turizm sektorunda son illər gedən inkişaf hər kəsə
məlumdur. Turizm potensialından danışılanda "hələ işğal altında olan
torpaqlarımız bizdə olsaydı, nə qədər turist cəlb etmək olardı” tipli fikirləri
də çox eşidirik. Artıq işğal altında olan torpaqlarımızın bir qismi azad edilib
və qısa zamanda bütün torpaqlarımızın geri qayıdacağına əminik.
Bəs geri qaytarılan torpaqlarımız turizm cəhətdən ölkə
iqtisadiyyatında hansı paya malik olacaq? Həmin ərazilərdə hansı turizm
imkanları var?
Dosent, turizm üzrə ekspert
Rəhman Səfərov deyir ki, torpaqlarımızın hamısının işğaldan azad
olunması ölkəmizin turizm destinasiyasına yenilik gətirəcək: "Azərbaycan son on
ildə turizm sahəsində müəyyən mərhələ qət edib. Bunun daha da irəliləməsində
işğaldan azad edilən torpaqların böyük payı olacaq. Digər ərazilər də işğaldan
azad olunandan sonra Azərbaycan orada infrastruktur quracaq və növbəti illərdə
oraya ciddi şəkildə turist qəbul edə bilər. Məsələn, ötən günlərdə Suqovuşan
istiqamətində yol xətlərinin çəkilməsi ilə bağlı xəbər yayldı. Digər ərazilər
də işğaldan azad olunandan sonra birinci mərhələdə yol infrastrukturunun
qurulması işi aparılacaq, sonra digər məsələlər üzərində işlər gedəcək”.
R.Səfərovun sözlərinə görə, bu zonanın işğal altında olması
Azərbaycana turizm cəhətdən ikitərəfli ziyan vurub: "Birincisi, dünya
mediasında Azərbaycan müharibə şəraitində olan ölkə kimi tanınırdı. Turistlər
münaqişə gedən bölgələrə səyahət etməkdən çəkinirlər. İkincisi isə həmin
ərazidəki relyefin Azərbaycana gətirəcəyi turizm potensialı var və bundan
istifadə edə bilmirdik. Həqiqətən də bu zona həm tarixi, həm də coğrafi
resursları baxımından çox zəngindir”.
Ekspert bildirdi ki, hər ərazinin öz potensialına uyğun infrastruktur
qurulmalı və turist cəlb edilməlidir: "Qarabağ zonası və ətraflar rayonlar həm
ekoturizm, həm dağ turizmi, həm də mineral və termal suların zənginliyi
baxımından Azərbaycanın dilbər guşələrindən sayılır. Ekoturizm və müxtəlif
ekstremal turizm növlərini inkişaf etdirmək üçün bu zona yüksək dağlıq relyefə
malikdir. Eyni zamanda, Azərbaycanı coğrafi olaraq qərb və şərqə bölsək, qərb
zonası - həm Naxçıvan, həm də Qarabağ zonası xüsusilə də mineral sularla
zəngindir. Aşağı İstisu, Qotursu, İlıqsu, Şırlan, Turşsu və başqa bir çox
mineral bulaqlar var. Bu bölgələr mineral sularla zəngin olduğundan,
ölkəmizdəki müalicə turizminin təşkili cəhətdən çox önəmli paya malik olacaq.
Tarixi cəhətdən yanaşmaqla da turist cəlb edə bilərik. Məsələn, Şuşa tarixi
şəhərdir və çox səfalı bir coğrafi mövqeyə sahibdir. Azərbaycanın ən gözəl
dilbər guşələrindən biridir. Təbii ki, burada bərpa işləri gedəcək, çünki
erməni işğalı altında olduğu zaman çox şey dağıdılıb. İşğaldan azad olunandan
sonra, qısa müddətdə, bir neçə il içində bunlar hamısı birinci növbədə bərpa
olunacaq”.
Ekspert qeyd etdi ki, infrastrukturu qurub turizmin təbliğatını
aparandan sonra bu sahədə yaxşı nəticələr əldə edə biləcəyik: "Bizə ən az
iki-üç il lazımdır ki, infrastruktur qurulsun, turizm təsisləri, məsələn,
iki-üç ulduzlu otellər və sanatoriyalar tikilsin. Daha sonra biz onların
reklamını apararaq ölkəyə turist qəbul edə bilərik. İlk baxışdan düşünmək olar
ki, insanlar bura gəlməyə bilər, amma müəyyən infrastruktur qurulandan sonra
daha çox turist cəlb etmək mümkün olacaq. Ərazilərin reklam və təbliğatı yüksək
olarsa, istər-istəməz maraq olacaq. Ümumi götürdükdə, üç və ya dörd il ərzində
makro səviyyədə olmasa da, mikro səviyyədə inkişafını başlada bilərik. Bu da
təbii ki, ölkəmizdə turizmin inkişafına ciddi təsir edəcək. Əgər bu gün
Azərbaycana iki milyon turist gəlirsə, qarşıdakı on ildə gələcək turist sayı bu
zonanın inkişafı sayəsində arta bilər”.
"Luna Travel” turizm
şirkətinin direktoru Rəhman Quliyev bildirdi ki,
torpaqlarımızın 30 ilə yaxın işğal altında olması ölkə turizminə böyük ziyan
vurub: "Birincisi, Azərbaycanın işğal altında olan torpaqlarında turizm
potensiallı ərazilərimiz və eyni zamanda mədəni-irsi abidələrimiz erməni
vandalizminə tuş gəldi və dağıdıldı. Digər tərəfdən, əgər biz 27-30 il ərzində
o torpaqlardan istifadə etmədiksə, o torpaqlara turist göndərmədiksə, oranın
əhalisinin mənfəəti üçün istifadə etmədiksə, bu da bizim ikinci bir
ziyanımızdır”.
R.Quliyev deyir ki, bu ərazi müalicə turizmi cəhətdən yerli və xarici
turistlərin marağında olacaq: "İşğaldan azad edilən Zəngilan rayonundan
danışsaq, rayon böyük yeraltı və yerüstü sərvətlərə malik olan Azərbaycanın ən
önəmli regionlarından biridir. İkinci Kəlbəcər kimi. Zəngilanda mühüm müalicəvi
termal sular var. Sovetin vaxtında, dünyanın müxtəlif yerlərindən həmin termal
sanatoriyaya gəlirdilər, orada müalicə alırdılar, istirahət edirdilər. Öz
vətəndaşlarımız müalicə turizmi üçün Rusiya, Ukrayna, Belorus kimi ölkələrdəki
sanatoriyalara üz tuturdular. Amma Kəlbəcər, Şuşa və Zəngilanın bu kimi termal
sanatoriyaları yaxın gələcəkdə istifadəyə veriləndə, nəinki yerli
turistlərimiz, hətta bütün dünyadan gələcəklər”.
R.Quliyev deyir ki, qısa müddətdə Zəngilan, Qubadlı, Laçın, Kəlbəcər,
Şuşanı Qəbələ, Qusar, Zaqatala, Qax, Balakən kimi turistik məkanlara çevirə
biləcəyik: "Bu da gələcəkdə Azərbaycanda turist axınının artmasına şərait
yaradan amillərdən biri olacaq. Birinci Qarabağ Müharibəsindən beş və ya on il
sonrakı dövr ərzində Azərbaycana turist gətirmək və axını mütəmadi etmək bizim
üçün çox çətin oldu. Çünki müharibə gedən bölgə kimi tanınırdıq. Ancaq bu dəfə
turist cəlb etmək o qədər vaxt aparmayacaq. Çünki bizim diplomatiyamızın zəfəri
onu göstərdi ki, haqq yolundayıq, qələbə bizimlədir, bütün dünya dövlətləri
bizi dəstəkləyir və Azərbaycanda sərhədlərin açılmasını və ərazi bütövlüyünün
bərpa olunmasını gözləyir”.
R.Quliyev deyir ki, turistlər üçün ərazinin təhlükəsizliyi vacibdir,
bunu yaratmaq, bu güvəni vermək lazımdır: "Turist cəlb etmək üçün müəyyən
infrastruktur qurmaqla yanaşı, həm də turistlərə təminat verməliyik ki,
Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində hərəkət edirsiniz, bura tam
təhlükəsizdir. Təbii ki ictimai asayişin qorunması üçün bütün güc strukturları
işğaldan azad olunmuş ərazilərimizə xüsusi diqqət göstərəcək və xüsusi iş
rejimində işləyəcəklər. Mən hesab edirəm ki, hər bir turistə xüsusi yanaşma
olacaq. Tutaq ki, hansısa xarici ölkədən Azərbaycana turist gəlir və həmin tur
paketinin içində Zəngilan sanatoriyası var. Həmin sanatoriya bir müddət xüsusi
mühafizədə olacaq. Yəni artıq ermənilər də başa düşəcək ki, onların
Azərbaycanda torpaq iddiası mümkünsüzdür və Azərbaycanın ərazi bütövlüyü var.
Bütün dünya bunu biləcək və münaqişə tam həll olunandan sonra artıq
turistlərimizə də tam yüksək səviyyədə, dövlət səviyyəsində təminat verəcəyik
ki, gəlib Qəbələ, Qusar, Quba, Qax, Zaqatala, Balakən zonalarında istirahət
edirdinizsə, gecə saat 3-4-də rahat şəkildə çıxıb meşənin qırağında
gəzirdilərsə, eynilə də siz istirahətinizi Zəngilan, Qubadlı, Laçın, Kəlbəcər,
Şuşa, Xankəndində də istirahət edə bilərsiniz”.
R.Quliyevin sözlərinə görə, əcnəbi turistlərin bölgənin
təhlükəsizliyinə əmin olması bir neçə faktordan asılı olacaq: "Biz orada bütün
infrastrukturu bərpa etməklə yanaşı, vətəndaşlarımızın böyük qayıdışını təşkil
edəcəyik. O qayıdış turistlər arasında böyük güvən yaradacaq ki, əgər
Azərbaycan vətəndaşı burda məskunlaşıbsa, yerləşibsə, demək ki, bura güvənli
yerdir.
Torpaqlarımız işğaldan tam azad olunandan, orda infrastrukturu bərpa
edəndən sonra təbii ki, Azərbaycanda yaşayan diplomatik nümayəndələr həmin
yerlərə baxış keçirəcəklər. Dünya dövlətləri öz medialarında bunu
işıqlandıracaqlar. Əgər bir ölkənin diplomatik korpusu, diplomatları Şuşaya,
Xankəndinə, Kəlbəcərə, Zəngilana gedirsə, orada özü vəziyyətlə tanış olursa,
özü orda müsahibə verirsə və bu da öz ölkəsində yayımlanırsa, bu o deməkdir ki,
o ölkənin vətəndaşları görür ki, məsələn, Qazaxıstanın Azərbaycandakı səfiri
Zəngilanda müsahibə verir. Qazaxıstan vətəndaşları görəcək ki, diplomatları
ordadırsa, demək ki, onlar da gedə və orda rahat və sərbəst ola bilərlər.
Eyni zamanda, infrastruktur yarada-yarada təbliğat işləri də
aparmalıyıq. Bütün xarici medianı dəvət etməli, çəkilişlər aparılmalıdır. Burda
nələr var idi və nələri dağıtdılar, burda nə problemlər yaşadıq? Biz mərhələli şəkildə,
infrastrukturumuz bərpa olunana qədər bu diplomatiyanı yürütməliyik”.
R.Quliyev qeyd etdi ki, beynəlxalq turizm sərgilərində bu bölgələrin
tanıtımı işi də effektiv qurulmalıdır: "Məsələn, Zəngilanın dünyada ikinci,
Avropada birinci yer tutan çinar qoruq meşəsi var. Bura turistlər üçün çox
maraqlı və füsunkar təbiətli ərazidir. Bunu xarici ölkələrin insanlarına
tanıtmalıyıq ki, gəlib görmək istəsinlər. Bu cəhətdən, bu missiyanı başa
çatdırandan sonra dərhal geniş beynəlxalq turizm sərgilərində Şuşamızı,
Xankəndimizi, Laçınımızı, Kəlbəcərimizi, Zəngilanımızı və Qubadlımızı, harda
turistik bölgələrimiz var, hara turist üçün maraqlı olar, həmin yerlərə aid
video-çarxlar, video-roliklər və kataloqlar hazırlayıb bütün dünyada sərgilərdə
reklamını aparmaq olar”.