Bakı 23°C
Həyatımızı xilas edir, yoxsa öldürür? - HƏKİM RƏYLƏRİ
"Bütün
koronavirusa yoluxan xəstələrdə tromb əmələ gəlmir, lakin şəkər, ürək xəstəliyi,
ürək çatışmazlığı və ya əvvəl ürək əməliyyatı keçirmiş xəstələrdə belə hallar olur”
Son illər
vaxtsız və qəflətən baş verən ölümlərin bir çoxu tromblarla əlaqələndirilir. Ürək,
ağciyər damarlarının trombları daha təhlükəli sayılır. Artıq çəkili, az hərəkətli,
ayaqlarına daha çox yük düşən, aşağı ətraflarda ortopedik, travmatoloji cərrahiyyə
əməliyyatı keçirən insanlar tromb əmələ gəlməsi baxımından risk qrupuna
daxildirlər. Trombların yaranması irsi faktordan deyil, daha çox şərait, həyat
tərzindən asılıdır. 2 ilə yaxındır dünyanı cənginə alan COVID-19 virusunun da
tromb əmələ gətirmək xüsusiyyəti olduğu bildirilir.
İstər-istəməz
həyəcanlanmalı olurlar
Qeyd
olunur ki, koronavirus trombun cəmi iki gün ərzində yaranmasına və qəfil ölümə
səbəb ola bilir. Tromblar insanın immun sisteminin koronavirusa ifrat
reaksiyası nəticəsində inkişaf edir. Tromblaşma xəstələrin uzun müddət süni tənəffüs
aparatına qoşulu qalmasına səbəb olur və s. Bu kimi məlumatları oxuyan virusa
yoluxan insanlar da istər-istəməz həyəcanlanmalı olurlar: Məndə tromb
yaranıbmı? Bu, ölümə səbəb ola bilərmi? Yaxud tromb olmaması üçün nələrə diqqət
etməliyəm?
Dünya ölkələrinin
araşdırmaları
Niderland
və Fransada həkimlərin apardıqları araşdırmalardan sonra məlum olub ki, koronavirus
xəstələrinin az qala hər iki nəfərdən biri trombotik fəsadlarla qarşılaşıb. Ağır
xəstələrin 70 faizindən çoxunda tromblar inkişaf edir. Tromboz bir çox
pasiyentlərdə hissiyyatın itməsinin, həzm sisteminin pozulmasının və qan-damar
sisteminin işində problem yaranmasının əsas səbəbidir.
Bəs tromb
nədir?
Kardioloq
Şəmşir Vəliyevdeyir ki, trombun orqanizmdəki funksiyası olduqca vacibdir: "Bədənimizin hər
hansı hissəsi kəsildiyi zaman həmin yer qanayır. Lakin bir müddət sonra qanaxma
öz-özünə dayanır. Qanaxmanın dayanmasına səbəb trombun yaranmasıdır. Bir sözlə,
tromb orqanizmin müdafiə sistemidir. Lakin bu sistem həmişə bizim üçün faydalı
olmur”.
Laxtalanmanın
pozulması
Ş.Vəliyevin
sözlərinə görə, laxtalanmanın pozulması, sadəcə koronavirus zamanı baş vermir:
"Təkcə koronavirus yox, başqa virus infeksiyaları da orqanizmimizdə qanın
laxtalanmasını pozur. Əslində, koronavirusa yoluxduğumuz zaman tromblaşma
artmır, sadəcə, qanın laxtalanma sistemində balans pozulur. Bu səbəbdən də,
aşağı ətraflardakı dərin damarlarda və venoz damarlarımızda tromb əmələ gəlir”.
Xüsusi xəstəliklər
və tromb
Həkim
bildirir ki, tromba koronavirusa yoluxan hər kəsdə yox, bəzi xüsusi xəstəlikləri
olan insanlarda daha çox rast gəlinir: "Bütün koronavirusa yoluxan xəstələrdə
tromb əmələ gəlmir. Lakin şəkər, ürək xəstəliyi, ürək çatışmazlığı və ya əvvəl
ürək əməliyyatı keçirmiş xəstələrdə olur. Qadınlarda - xüsusən də, artıq çəkili
xanımlarda venoz sistemində ləngimə baş verdiyi üçün tromb əmələ gəlir”.
Müalicə
sistemi
Kardioloq
vurğulayır ki, risk qrupunda olan şəxslər koronavirusa yoluxanda onlar üçün
qanı durulaşdıran dərmanlar təyin edilir: "Bizdə COVID-19 üçün tətbiq edilən
müalicə üsulları Avropa və Amerika kardiologiya cəmiyyətinin tətbiq etdiyi
müalicə sistemi ilə eynidir. Biz də xüsusi xəstə qruplarına müalicə təyin edərkən,
onların problemlərini də nəzərə alaraq qandurulducu preparatlar təyin edirik. Məsələn,
ürək problemi olan, stend qoyulmuş, açıq ürək əməliyyatı keçirmiş xəstələrə bu
cür dərman yazırıq. Bundan başqa, tromb əmələ gəlməsinin qarşısını alan dərmanlar
təyin olunur”.
Xəstələrin
ölüm səbəbi
İnfeksionist
Mərdan Əliyev deyir ki,
koronavirus damarları zədələyir və laxtalanma mexanizminə təsir göstərir: "Ağır
koronavirus xəstələrini daha çox qanda trombun yaranmasından və
trombemboliyadan (damar tutulmasından) itiririk. COVID-19 virusu angiotenzin çevirici ferment reseptorlarına bağlanır və
xəstəliyi törədir. Angiotenzin çevirici ferment sistemi isə birbaşa damarın
daxili və qan laxtalanması ilə əlaqəlidir. Damarın daxili qatı düz, hamar
olmalıdır. Virus damarların daxili qatını zədələyir və qanın laxtalanma
mexanizmini pozur”.
Müalicə
zamanı böyük səhv
Mərdan
Əliyevin sözlərinə görə, tromblaşmanın müalicəsi zamanı qan duruluğu olan xəstələrdə
dozanın aşılması böyük fəsadlara gətirib çıxara bilər: "Koronavirus müalicəsi
alan şəxslərdə problem olmasın deyə, profilaktik məqsədli xüsusi dərmanlar
verilir ki, tromblaşma əmələ gəlməsin. Bu dərmanlar qanı duruldur. Ancaq bəzi xəstələr
var ki, onlarda qan duruluğu var və qanaxmaya meyillidirlər. Bu zaman artıq o dərmanların
qəbulu qanaxmaya gətirib çıxara bilir. Belə şəxslərdə bu dərmanların verilməsi
zamanı diqqətli olmaq lazımdır”.
Həkimlərin
sözlərinə əməl edərək özünüzü, ailənizi və ətrafınızdakı insanları mühafizə etmək
üçün, virusdan qorunmaq üçün tövsiyə olunan qaydalara riayət edin.
Zərif
Salmanlı
