Gürcüstanın “kiçik Ermitaj”ı Dadiani - Fotolar
Muzeylər, tarixi məkanlar hər bir dövlətin, maddi
və mənəvi dəyərlərinin saxlanıldığı, qorunduğu və öyrənildiyi bir xəzinədir. Hər bir turist gedəcəyi ölkədə ilk növbədə oranın
tarixi yerlərini araşdırır.Gürcüstanda səfərdə olarkən biz də bu ölkənin tarixi
ilə tanış olmaq üçün bir neçə muzeyə baş çəkdik.Buradakı muzeylərə baxdıqdan sonra bir daha əmin
oldum ki, Qafqazın bir parçası olan
Gürcüstanla bizi bir çox tarixi dəyərlərlə özünə bağlayır. Qonaq olduğumuz
muzeylərdə nümayiş olunan tarixi eksponatlar və qədim əlyazmalar, faktlar,
insanların yaşam tərzi, istifadə etdiyi qədim zinət əşyaları haradasa bizə bir
qədər yaxın idi. Bizi fərqləndirən əsa amil isə isə dinlərimizin ayrı
olmasıdır. Baş çəkdiyimiz hər bir muzeydə dini əşyalara, inanclarla bağlı
eksponatlara rast gəldik.
Ah, Dadiani,
Dadiani
Səfər zamanı baş çəkdiyimiz məşhur muzeylərdən ilki
Dadiani sarayıdır. Tarixin müəyyən məqamını özündə yaşadan, ötən əsrlərin
müxtəlif olaylarından xəbər verən eksponatları komplektləşdirən, qoruyan, öyrədən
və nümayiş etdirən bu saray Zuqdidi şəhərində yerləşir. Saray böyük bir ərazini
zəbt edib. Gürcüstanın dünyada tanınmasında bu sarayın da payı az deyil. Bəziləri
onu "kiçik Ermitaj” da adlandırırlar.
Dadiani sarayı isə xüsusi görünüşü ilə hələ uzaqdan
diqqət çəkir. Böyük dəmir qapılarla hasara alınan saray uzaqdan bizə park və
insanların rahat şəkildə istirahət edə
biləcəyi bir məkanı xatırlatdı. Sarayın könül oxşayan parkı daim insanların
üzünə açıqdır.Bu saray haqqında XVII-ci əsrdə Gürcüstanda olan
italyan missioner Arkandcelo Lamberti yazırdı ki, knyazın 50-dən çox sarayı
var, onların içində Zuqdidi sarayı ən gözəlidir: "O, ən gözəl daşdan tikilib və
onun iç otaqları fars üslubunda dizayn edilib”.Sarayın içərisindəki muzeydə şəkil çəkməyə icazə
vermədilər. Ona görə də, gəzintiyə fotoaparatsız davam etməli olduq. Muzeyə
daxil olarkən üzərimizdəki çantaları, telefonları və üst geyimləri girişdə
oturan nəzarətçiyə təhvil verdik və səyahətə başladıq.
Bələdçi xanım saray barədə hər bir informasiyanı
birnəfəsə çatdırmağa çalışırdı. Məlum oldu ki, sözügedən saray 1873-78-ci
illərdə Knyaqinya Yekaterina Dadiani üçün restovrasiya olunaraq, yenidən bərpa
edilib. Sarayın dizaynını verən mühəndis Edqar Rays Alupkadakı Vorontsov sarayının
üslubundan istifadə edib. İkinci saray Knyaqinanın oğlu, sonuncu meqrel hakimi
üçün 1880-ci ildə Leonid Vasilyevin layihəsi əsasında inşa edilib. Nikolay
Dadiani hakimiyyətdən imtina etdikdən sonra (1866) onun qızı Salome anası ilə
Parisə gedir və 18 may 1868-ci ildə Marşal Myuratın nəvəsi Aşil Myuratla
evlənir. Aşil Myurat bonapartislərin bəzi relikviyaları ilə Napoleonun ölüm
maskasını Meqrelə gətirir. Bu gün həmin maska saray kompleksinin əsas hissəsi
olan tarix muzeyində saxlanılır. Bu maska, qonağı olduğumuz saraya xeyli turist
cəlb edir.
41 000 eksponatı
olan saray
Muzey David Dadiani tərəfindən köhnə tarixi əşyalar
və saray sahiblərinin xəzinəsi əsasında 1849-cu ildə yaradılıb. Muzeydə 41 000
eksponat var. Onlar gürcü mədəniyyətinin nadir inciləridir. Burada Taqilon
dəfinəsi (e.ə. 1-ci minillik), qızıl antik maska, gürcü kraliçası Tamaranın
ikonası (12-ci əsr), Konstantinapolun süqutundan sonra Gürcüstana gətirilən qədim
heykəllər, orta əsrlərin Avropa döyüş alətləri və Qərbi Avropa sənətkarlarının
orta əsr sənət əsərləri sərgilənir. Bundan başqa, muzeydə qədim arxeoloji
tapıntılar, dini eksponatlar, XV əsrə aid əlyazmalar, çox geniş kolleksiyalar,
müxtəlif incə qablar, kraliçaların qızıl və zinət əşyalarını görmək mümkündür.
Sarayda daha çox Dadianinin istifadə etdiyi
əşyalar, qonaqları qarşılamaq üçün hazırlanmış qab-qacaq dəstləri diqqətimi
çəkdi. İncə naxışlarla bəzədilmiş bu qab-qacaq dəsti XV əsrdə saraya qona
gələrkən süfrəyə düzülürmüş. Xanım olasan, belə qab-qacaqlar da diqqətini
çəkməyə? Mümkünsüzdür. Elə ona görə də, maraq mənə üstün gəldi, istədim ki, kiçik
kofe, fincan dəstlərinə toxunum. Bələdçi imkan vermədi. Bildirdi ki, əşyaların
şəklini çəkmək və onlara toxunmaq qadağandır.Sarayda həddindən artıq çox güzgü var. Belə ki,
saraya daxil olan qonaq yemək yeyərkən, gözləmə zalında oturarkən və sarayı
tərk edərkən özünü izləyə bilir. Bu güzgülər böyük ölçüdə hazırlanıb. Güzgülərdə
bir az toranlıq olsa da, saraya xüsusi gözəllik bəxş edir.
Muzey hər gün saat 10:00-dan 18:00-dək fəaliyyət
göstərir. Giriş pulludur, bələdçi ilə 5, bələdçisiz 2 lari tələb olunur.Sarayın ətrafında böyük botanika bağı salınıb. Bu
bağı Salomenin anası Yekaterina Aleksandrovna Kavkavadze - Dadiani Nino
Qriboyedovun bacısı Avropadan dəvət edilmiş bağbanlar tərəfindən saldırıb. Bağın sahəsi
26,4 hektardır. Saray klassik memarlıq üslubundadır. 19-cu əsr memarlığının
imperial xüsusiyyətlərini və klassik Gürcüstan elementlərini özündə
birləşdirir. Dekorasiyasının bəzi elementlərində şərq xüsusiyyətlərinə də rast
gəlinir.Digər otaqlarda və həyətdəki kilsədə təmir işləri
aparıldığı üçün sarayı tam olaraq ziyarət edə bilmədik. Sarayın bir hissəsinin
restovrasiya olunmasına baxmayaraq, qapıları
daim ziyarətçilərin üzünə açıqdır. Buranın həyətindəki geniş parkda hər
kəs əylənə bilir. Burada kitab oxuyan, dostları ilə söhbət edən gənclər və yaşlılar çox olur.
6 daimi
ekspozisiya salonu olan Svaneti Muzeyi
Zuqdididə havalar çox mülayim idi. Burada bir az
istirahət edib üzü dağlara doğru yolumuza davam etdirdik. Qarlı-buzlu yollarla
gəlib Mestiaya çatdıq. Bura qış turizmi potensialına görə, Gürcüstanın ən
əlverişli məkanlarından biridir. Mestia qış turizmi ilə bərabər, tarixi muzeyləri
ilə də turist cəlb edir. Mestiada yerləşən Svaneti Muzeyini ziyarət etdik.Svaneti Tarix və Etnoqrafiya Muzeyi yenidən
qurulduqdan sonra 2013-cü il iyulun 1-də istifadəyə verilib. Muzeyin ümumi
tarixi isə demək olar ki, bir əsrdir. Yeni bərpadan sonra sərgi salonu modern
şəraitdə ən müasir standartlarla təchiz olunub. Əlavə olaraq, təmir
laboratoriyaları və depolar yaradılıb. Müasir tərzdə hazırlanan bu muzey
istilik sistemləri ilə təchiz olunub, adətən muzeylərdə daha az rastladığımız "Wi-Fi”
sistemi də mövcuddur.
Hazırda muzeydə 6 daimi ekspozisiya salonu var.
Ziyarətçilər muzeydə arxeoloji qazıntılar zamanı aşkar olunan eksponatları görə
bilərlər. Muzeydə IX-XVIII əsrə aid dünya əhəmiyyətli əsərləri də görmək mümkündür.
Qırx Sebastian Şəhidlərinin İkonu, Naxışlı Bizans İkonu, Venesiya Xaçı, Queen
Tamar tərəfindən təqdim olunan şamandırat, ən qədim əlyazma - Adishi İncili
(897) və s. Burada qədim və orta əsrlərə aid silahlar, əmək alətləri, geyimlər,
eləcə də Bizans, Osmanlı, Rusiya imperiyalarına aid pul sikkələri sərgilənir.
Muzeyin son sərgi salonu gürcü etnoqrafiyasının nümayişinə həsr olunub.
Svaneti Tarix və Etnoqrafiya Muzeyinin bərpası
Gürcüstan hökuməti ilə birgə müxtəlif beynəlxalq təşkilatlar və fondlar tərəfindən
maliyyələşdirilib.
Muzeydən ayrılarkən bələdçi bizə bu ərazidə bir çox
muzeyin olduğunu və qarın çox yağdığı üçün ora baş çəkə bilməyəcəyimizi qeyd
etdi. Qar o qədər çox yağmışdı ki, muzey, kənardan demək olar ki, görünmürdü.
Xəyalə Rəis