Əvvəlcə formallığı aradan qaldırmaq lazımdır
Sağlamlığımızı
təhlükə altında qoyan saxta sağlamlıq kağızlarından qurtulmağın vaxtı çatıb
Bu
yaxınlarda rəfiqələrimlə bir kafedə əyləşib söhbət edirdik. Yanımızdan keçən ofisiant birdən asqırdı və
əlini salfet ilə silib heç nə olmamış kimi işinə davam etdi. Təbii ki, bu
situasiyanı görəndə deyinməyə başladım, onun xidmət sektorunda çalışdığını, bu
tip məsələlərdə diqqətli olmağı gərəkdiyini bildirdim. Elə bu dəmdə rəfiqələrimdən
biri dedi ki, tanış aşpaz var, hansı ki həkimlər ona vərəm diaqnozu qoyub, amma
buna baxmayaraq, hələ də restoranda fəaliyyət göstərir. Açığı, bu fakt məni
daha çox məyus etdi. Bu zaman anladım ki, bu cür faktlar varsa sağlamlığımız
ciddi təhlükə altındadır. Gündəlik olaraq bir çox insanla əlaqədə oluruq,
salamlaşıb, görüşürük, bu və ya digər şəkildə toxunuşlar olur. Özümüzü
bunlardan qorumağa çalışarkən, bir də restoranlarda işləyən üzünü belə
görmədiyimiz insanların bizə hansısa virusu ötürdüyünü düşünmək çox üzücüdür.
Düzdür, sağlamlıq
kağızı ölkəmizdə bir çox müəssisələrdə işə düzələrkən tələb edilən sənədlərdən
biridir. Amma bunu da etiraf etməliyik ki, bir çox hallarda həmin sənədi insanlar
müəyyən pul qarşılığında heç bir yoxlanışdan keçmədən də alırlar. Məsələnin,
önəmliliyini nəzərə alaraq sosial şəbəkədə kiçik bir sorğu keçirdərək sağlamlıq
kağızının hansı peşə sahibləri üçün daha vacib olduğunu öyrəndik. Cavablar
içərisində nəqliyyat, restoran, təhsil sahəsində çalışanlar üstünlük təşkil
edirdi. Restoran işçiləri isə xüsusilə vurğulanırdı.
Maraqlıdır,
hansı peşə sahələri üçün sağlamlıq kağızı mütləq şəkildə tələb edilməlidir və
onların müntəzəm olaraq müayinədən keçməsinə necə nəzarət olunmalıdır?
Sosial məsələlər üzrə ekspert İlqar Hüseynlinin sözlərinə
görə ilk olaraq xəstəliyin kateqoriyasına və insanın hansı peşə sahəsində
işləməsinə fikir vermək lazımdır: "Sağlamlıq kağızı bütün peşələr üçün tələb
olunmalı bir sənəddir. Amma konkret olaraq xidmət sektorunda çalışanlar üçün
daha çox önəmlidir. Çünki bu sahə elədir ki, orada çalışan şəxslər gün ərzində
minlərlə insanla təmasda olurlar. Məsələn, sürücülər gündəlik tibbi müayinə ilə
yanaşı, 6 aydan bir ciddi yoxlanışdan keçməlidirlər. Tutaq ki, bir sürücü vərəm
xəstəsidir. Hər kəsə bəllidir ki, bu xəstəlik hava, damcı yolu ilə yayılır.
Demək ki, həmin sürücünün olduğu məkanda hər kəsin bu xəstəliyə yoluxma riski
var. Ona görə bu məsələyə ciddi yanaşmaq mütləqdir. Burada xəstəlik
kateqoriyasına və insanın hansı peşə sahəsində işləməsinə fikir vermək
lazımdır. Misal üçün, dönər satışı ilə məşğul olan birinin gözünün görmə
dərəcəsinin nə qədər olmağı elə də vacib deyil, amma onun hansısa virus
daşıyıcısı olmağı təhlükəlidir. Ona görə insanların işini asanlaşdırmaq üçün
hansı peşə sahibinin hansı müayinədən keçməli olduğu müəyyənləşdirilməlidir”.
Ekspert bu
sahədə formallığın qarşısını almağın yollarından da danışdı: "Bu məsələyə
nəzarəti işəgötürən qurum həyata keçirməlidir. Həmin işəgötürənlərə isə
Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzi (GEM) nəzarət etməlidir. Düşünürəm ki, bu
sahədə olan formallığın qarşısını almaq üçün müəyyən cərimə və sanksiyalar
tətbiq edilməlidir. Məsələn, yoxlamalar aparılmalı və hansısa iaşə obyektində virus
daşıyıcısı işçi aşkarlandısa, həmin obyektin sahibi böyük məbləğdə
cərimələnməlidir. Bu zaman o, işinə məsuliyyətlə yanaşacaq və işçini işə
götürən zaman ondan mütləq şəkildə sağlamlıq kağızı istəyəcək. Bundan başqa,
yoxlanış zamanı əgər sahibkara təqdim edilən sağlamlıq kağızı saxta çıxarsa,
onda həmin kağızı verən orqan cərimələnməlidir. Düşünürəm ki, yalnız bu halda
formallığın qarşısını almaq olar”.
İnsan Resursları üzrə mütəxəssis Cabir Süleymanlı bildirir
ki, hansı peşə sahiblərindən sağlamlıq kağızı tələb edildiyi Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2000-ci
il 3 yanvar tarixli, 1 nömrəli qərarı təsdiqlənmiş siyahıda qeyd edilib: "Həmin
sənəddə bütün peşələrin adı göstərilib. Amma xidmət sektorunda çalışanlardan
birmənalı olaraq sağlamlıq kağızı tələb edilməli və eyni zamanda onlar mütəmadi
olaraq yoxlanışdan keçməlidirlər. Amma təəssüf ki, bir çox insanlar saxta
sağlamlıq arayışı alır. Düşünürəm ki, ilk olaraq bu formallığı aradan götürmək
lazımdır. Ya Səhiyyə Nazirliyi ciddi nəzarət etməlidir, ya da yeni bir qurum
yaradılmalıdır ki, sırf bu işə baxsın”.
"Street Food” restoranın rəhbəri
Fuad Ağayev deyir ki, əgər işçi saxta
sağlamlıq kağızı təqdim edirsə, bu məqamda sahibkarın edə biləcəyi heç nə
yoxdur: "İşəgötürmə prosesi şəxsən öz nəzarətimdədir və bütün işçilərdən də
sağlamlıq kağızı tələb edirəm. Çünki həmin şəxsdə elə bir xəstəlik ola bilər
ki, ilk olaraq digər işçilərə, sonra müştəriyə keçə bilər. Digər tərəfdən, bu,
sahibkar kimi mənim üçün də riskli ola bilər. Əgər işçinin iş prosesində halı
pis olarsa və ya ürək tutması baş verərsə, məsuliyyət mənim üzərimə qalar. Ona
görə əvvəlcədən sağlamlıq haqqında sənəd tələb edirəm. İşin saxtakarlıq
tərəfinə gəlincə isə bu, artıq mənim nəzarət edə biləcəyim bir nüans deyil.
Məsələn, əgər işçinin səhhətində nə isə bir problem olduğu bilinərsə, bu, artıq
ona həmin kağızı verən qurumun məsuliyyətində olacaq. Bu məqamda sahibkar kimi
mənim edə biləcəyim bir iş yoxdur”.
Günel Azadə