Erməni terrorizminin qanlı izi
1977-ci il yanvarın 8-də
Moskva metrosunda əldəqayırma partlayıcı qurğunun işə düşməsi ilə törədilən
qanlı terror hadisəsini erməni terrorçularnın planladığı və reallaşdırdığı təsdiqlənib
Erməni terrorçuları 1970-ci
illərdən 1990-cı illərin əvvəllərinədək Türkiyə, ABŞ, Fransa, İtaliya,
Almaniyadan tutmuş Livanadək dünyanın müxtəlif dövlətlərində terror aktları həyata
keçiriblər. Nəticədə, yüzlərlə insan həyatını itirib və ya yaralanıb. Hətta
o vaxt, daha dəqiq desək, 1982-ci ilin avqustunda ABŞ Dövlət Departamentinin
aylıq bülletenində "erməni terrorizmi” terminindən istifadə edilmişdi. Ermənilərin
həyata keçirdiyi terror aktlarından danışarkən ağıla ilk gələn terror təşkilatı
ASALA-dır. Lakin "Yeni erməni müqaviməti”, "Erməni gizli azadlıq ordusu”, "Orli
qrupu”, "Gənc ermənilər ittifaqı” kimi terror təşkilatları da 1990-cu illərin əvvəllərinədək
qanlı terror aktları törədərək bədnam ad qazanıb. Erməni terrorçuları bir
zamanlar dünyanın ən sabit, təhlükəsiz və qüdrətli dövlətlərindən biri olmuş
SSRİ-də belə partlayışlar törədibmiş.
Moskva
metrosunda terror
1977-ci il yanvarın 8-də
Moskva metrosunda əldəqayırma partlayıcı qurğu işə düşüb. Bundan sonra şəhərin
müxtəlif hissələrində daha iki partlayış törədilib. Sovet rəhbərliyini şoka
salan bu terror aktları nəticəsində 7 nəfər ölüb, 30 mülki şəxs isə yaralanıb. Rusiyanın
tanınmış "Svobodnaya Pressa” nəşrində İvan Rıbinin 45 il əvvəl törədilmiş bu
terror aktları haqda məqaləsi dərc edilib.
Müəllif 1977-ci ilədək
Sovet İttifaqında terror hadisələrinin baş vermədiyini qeyd edir. O, Moskvada
baş vermiş terror aktlarından sonra həm SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin, həm
də Xalq Daxili İşlər Komissarlığının dərhal istintaq-əməliyyat tədbirlərinə
başladığını vurğulayır.
Qeyd edək ki, o vaxt sadə
insanlar terror aktlarının törədilməsində Baltikyanı ölkələr və ya Qərbi
Ukraynadan olan insanlardan şübhələnirmiş. İ.Rıbin qeyd edir ki, sonradan bu
iddiaların doğru olmadığı üzə çıxıb.
İzlər Yerevana
aparır
Məqalədə qeyd edilir ki, o
vaxt çekistlər hər yeri axtarırdılar: "İstintaq zamanı general-leytenant Vadim
Udilovun rəhbərlik etdiyi qrup fərqlənərək, partlayıcı qurğunun hazırlandığı əşyanı
tapmağa nail olub. Üstəlik, bombanın saxlanıldığı çanta da müəyyən edilib. Hər
iki iz Yerevana aparırdı...”.
Daha sonra 1977-ci il
noyabrın 2-də Kursk vağzalında sahibsiz çanta tapılıb. Müəllif qeyd edir,
axtarışlar nəticəsində dördüncü bombanı tapmaq mümkün olub: "Amma terrorçuların
səhlənkarlığı üzündən həmin bomba partlamayıb. Çekistlər partlayıcı qurğunu
vağzaldan çıxarmağa nail olub. Partlayışın güclü olacağını düşünən terrorçular
çantadan paltarlarını çıxartmamışdı. Nəticədə, onların kimliyi müəyyən edilib.
Daha sonra Yerevana gedən qatarda işçi Akop Stepanyan və rəssam Zaven
Baqdasaryan saxlanılıb. Onlar ilkin dindirilmə zamanı terror aktlarına rəhbərlik
etmiş şəxsin adını da açıqlayıblar. O, Stepan Zatikyan imiş”.
Məhkəmədə
antisemit fikirlər və terrorçuların sonu
S.Zatikyan "Ermənistan
Vahid Milli Partiyası”nın rəhbərlərindən biri olub. Bu terror təşkilatı guya
Ermənistanın müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparırdı. İ.Rıbin vurğulayır ki, bu
terror təşkilatı hətta Türkiyə torpaqlarına belə iddia edirmiş: "Bəs bunu necə
edəcəkdilər? Yəqin, xəritəni qayçı ilə kəsmək yolu ilə. Çünki başqa variant yox
idi”.
Məqalədə qeyd edilir ki,
Stepanyan və Baqdasaryandan fərqli olaraq, Zatikyan öz günahını etiraf etməyib.
Bundan əlavə, o, məhkəmədə "unikal” fikirlər də səsləndirib: "Mən dəfələrlə
bildirmişəm ki, sizin məhkəməni tanımıram və müdafiəçiyə ehtiyac duymuram. Mən
müttəhim deyil, ittihamçıyam. Sizin məni mühakimə etmək haqqınız yoxdur. Çünki jidorusiya
imperiyası (yəhudiləri təhqir etmək məqsədilə "jid” sözündən istifadə edilir –
müəllif) hüquqi dövlət deyil...”.
İ.Rıbin xatırladır ki, daha
sonra Zatikyan və onun əlaltıları güllələnib: "Xalq başqa hökmü qəbul edə bilməzdi.
Çünki onların əli çox insanın qanına batıb. SSRİ-də senzuranın olmasına və qəzetlərin
bu haqda məlumat verməməsinə baxmayaraq, hər kəsin bundan xəbəri var idi”.
SSRİ-də ermənilərə
münasibətin dəyişməsi
Müəllif vurğulayır ki,
Moskvada baş vermiş terror aktlarından sonra sadə insanlarda ermənilərlə bağlı suallar
ortaya çıxıb: "Üstəlik, erməni millətçiləri iddia edirmiş ki, guya məhz Ermənistan
Rusiyanı təmin edir. Amma Ermənistanda istehsal edilmiş məhsulların keyfiyyəti
hər kəsə məlum idi. Məhz buna görə SSRİ-də fəaliyyət göstərmiş təşkilatlar Ermənistan
Avtomobil Zavodunun istehsal etdiyi məhsulları almamağa çalışırmış. Çünki bu
avtomobillər dərhal xarab olurdu”.
Məqalədə qeyd edilir ki, SSRİ
Dövlət Bankında baş vermiş ən böyük soyğunçuluq da ermənilərin adı ilə
bağlıdır: "Bu hadisə 1977-ci il avqustun 5-də baş verib. O vaxt Nikolay
Kalaçyan və Feliks Kalaçyan xalqdan təxminən yarım milyon rubl vəsait oğurlayıb!
Bu, həmin dönəmdə çox böyük vəsait idi”.
İ.Rıbin qeyd edir ki, Sovet
dönəmində Ermənistanda istehsal edilmiş digər məhsulların keyfiyyəti də sual
doğururmuş.
Müəllifin sözlərinə görə,
bütün bunlara rəğmən, Spitakda baş vermiş zəlzələdən sonra ruslar Ermənistan
SSR-yə qış üçün üçün paltarlar, qida məhsulları göndərib, könüllülər isə xarabalıqları
təmizləmək və insanları xilas etmək məqsədilə Spitaka yollanıb.
O, zəlzələnin baş verdiyi şəhərdə
binaların keyfiyyətsiz olmasında da məhz ermənilərin günahının olduğunu
vurğulayır.
Sənan
Ağamalızadə