Elektronlaşa bilməyən xidmət - SOSİAL PROBLEM
Əksər kommunal
ödənişləri onlayn formada rahat həyata keçirmək mümkün olsa da, lift ödənişləri
hələ də ötən əsrin sonlarındakı sistemlə toplanılır
Hazırda
ölkəmizdə bütün sahələrdə elektronlaşma həyata keçirilir. Demək olar ki, əksər kommunal ödənişləri onlayn formada rahat həyata keçirə
bilirik.
Lakin Mənzil
İstismar Sahəsinin tərkibində bəzi sahələr var ki, onlarda hələ də müasir
dövrün texnoloji yenilikləri tətbiq olunmur. Lift ödənişlərinin yığılması hələ
də ötən əsrin sonlarındakı sistemlə gedir. Əksər binalarda əhalidən lift ödənişləri
toplanılır, lakin qəbz verilmir. Verilsə belə, əl ilə yazılmış, hüquqi əsası
olmayan kağız olur. Bəs görəsən lift ödənişlərini niyə hələ də onlayn formada
ödəmək mümkün olmur? Bunun üçün hər hansı bir iş aparılırmı?
Onlayn şəkildə
olarsa...
İqtisadçı
Pərviz Heydərov
deyir ki, onlayn ödənişlər müsbət qiymətləndirilməli, günümüzün tələbi kimi qəbul
edilməlidir: "İstənilən ödənişin onlayn şəkildə həyata keçirilməsi həm vergidən
yayınmanın qarşısını alar, həm ödənişi asanlaşdırar, həm də xidmətin keyfiyyətini
yüksəldər”.
Problem Mənzil
İstismar sahələrindədir
İqtisadçı
bildirir ki, bu gün mənzil sahibləri bilmədən müxtəlif yerlərə ödəniş edirlər:
"Lift ödənişlərini bəzi binalarda bələdiyyə, bəzilərində isə Mənzil İstismar
Sahəsi yığır. Lift xidmətləri üçün ödənişin yalnız Mənzil İstismar Sahəsinə ödənməli
olduğundan hər kəs məlumatlı deyil. Çünki bu pullar əllə, kustar şəkildə
yığılır. Məhz bu səbəbdən təkcə liftlər deyil, yaşayış binalarında göstərilən
xidmətlərin əksəriyyəti bərbad vəziyyətdədir. Buna son qoymaq üçün məsələyə
kompleks yanaşılmalıdır. Mənzil İstismar Sahəsinin missiyasının hələ neçə illər
bundan öncədən başa çatdığını birdəfəlik qəbul etmək lazımdır”.
Çətinlik
ondadır ki...
P.Heydərovun
sözlərinə görə, lift xidməti onlayn ödənişlərə keçmək heç də çətin proses
deyil: "Problem odur ki, xidmətin cavabdehliyi heç bir səlahiyyəti olmayan Mənzil
İstismar sahələrindədir. Nəyə görə binalarda lift xidmətinə Mənzil İstismar Sahəsi
cavabdehlik daşıyır? Axı onların bu xidməti yüksək səviyyədə təşkil etmək üçün
müvafiq texniki imkanları yoxdur”.
P.Heydərov
bildirir ki, yeni tikililərdə xidmət haqqı yüksək olsa da, keyfiyyət də
yaxşıdır: "Yeni tikililərdə sakinlər göstərilən ümumi kommunal xidmətlər çərçivəsində
liftlər üçün də pul ödəyirlər. Düzdür, yeni tikililərdə kommunal xərclər, o
cümlədən liftlər üçün xidmət haqları daha bahadır. Amma həmin binalarda yüksək
səviyyəli, ən müasir standartlara cavab verən, hətta binanın elektrik enerjisi
kəsildikdə belə fəaliyyət göstərən lift xidməti mövcuddur. Bu binalarda
kommunal xidmətlər hansı şirkət cavabdehdirsə, "lift pulu” da ona ödənilir”.
Vahid tarif
də yoxdur
P.Heydərovun
sözlərinə görə, lift və digər xidmətin konkret tarifi olmalıdır: "Məsələn, biz
işığı, qazı işlədirik. Tarif Şurası tarifi müəyyən edir. Biz də bilirik ki, məsələn,
işığın bir kilovatına görə nə qədər ödəniş etməliyik. Hamısının da çekini
alırıq. Amma lift xidməti, digər təmizlik xidmətləri üçün vahid tarif yoxdur. Mənzil
İstismar Sahəsi liftə görə hər mənzildən, 1-2 manat pul yığır. Bunu nəyə əsasən
yığırlar, hansı normativə əsaslanırlar heç kim bilmir. Yığılan məbləğə görə
göstərilən xidmət də bərbad vəziyyətdədir”.
P.Heydərov
deyir ki, əgər xidmət haqqı nağd şəkildə alınırsa, deməli, büdcədən yayınma
üçün kifayət qədər imkan yaranır: "Göstərilən xidmətə görə ödəniş nağd
alınırsa, heç bir çek təqdim edilmirsə, deməli, aldıqları məbləğ nəzarətdən kənarda
qalır. Miqdarı da, hansı təyinata görə alındığı da bəlli olmur. Ümumilikdə heç
bir haqq-hesab həyata keçirilmir”.
Həlli yolu
P.Heydərov
bildirir ki, problemin həlli üçün vətəndaşa xidməti göstərənin kim olduğu dəqiq
müəyyən olunmalıdır: "Vətəndaş aldığı xidmətə görə kimdən cavabdehlik tələb etməli
olduğunu, pulu kimə ödədiyini bilməlidir. Bundan sonra hər şey yüksək səviyyədə
təşkil olunarsa, ödənişin onlayn olması da öz həllini tapa bilər. Amma indiki şəraitdə
biz bunun olmasını tələb etsək də, alınan deyil. Çünki, əksər binalarda vətəndaşlar
lift xidmətinə kimin cavabdeh olduğunu bilmir”.
Qeyd edək
ki, hələ 2018-ci ildən də lift xidmətləri ilə bağlı ödənişlərin onlayn həyata
keçirilməsi ilə bağlı təklif hazırlanıb təqdim ediləcəyi barədə xəbərlər
yayılmışdı. Lakin üstündən 3 il keçsə də məsələ hələ də həllini tapmayıb.
İlin
sonunu gözləyək
"Lifttəmir"
İstehsalat Birliyinin baş mühəndisi Mehdi Hüseynov hazırda lift xidmətləri üçün onlayn ödənişin
reallaşdırılması istiqamətində işlərin həyata keçirildiyini bildirdi: "Biz
artıq onlayn ödəniş məsələsi ilə bağlı işlərə başlamışıq. Digər kommunal ödənişlərin
həyata keçirildiyi yeni növ kassa aparatlarına keçidlə bağlı işlər görülür.
İlin sonuna qədər onlayn ödənişə keçid prosesinin tamamlanmasına çalışırıq”.
Zərif
Salmanlı