“Elektron müraciət” xidməti nədir?

27.04.17 12:30 1227

Hər bir vətəndaş istənilən dövlət orqanına müraciət edə bilmə imkanına malikdir. Bu imkanlar sırasında vətəndaşlar üçün şifahi, yazılı, telefon və elektron müraciət xidməti formaları fəaliyyət göstərməkdədir. Sözügedən xidmətlər vasitəsilə vətəndaşlar öz şikayət və təkliflərini bildirmək istədikləri quruma çatdıra bilərlər. Adı çəkilən xidmətlərdən necə istifadəyə gəldikdə isə elektron müraciət istisna olmaqla digərləri elə də çətin bir mərhələni əhatə etmir. Çünki elektron müraciət anlayışı texnologiyanın inkişaf etdiyi bir dövrdə vətəndaşlar üçün yenilikdir.

Bəs elektron müraciət nədir və necə həyata keçirilir? Elektron müraciətə keçmədən öncə qeyd etmək lazımdır ki, "Elektron Hökumət” - müasir informasiya texnologiyalarından istifadə etməklə dövlət qurumları tərəfindən Azərbaycan Respublikasının ərazisində yaşayan bütün vətəndaşlara, hüquqi və fiziki şəxslərə, xarici vətəndaşlara və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə informasiya və e-xidmətlərin göstərilməsinə şərait yaradılır. Yəni hər bir vətəndaş hər hansı bir nazirlik və komitədən tutmuş, mənzil-təsərrüfat idarəsi ilə məktəbə qədər olan idarənin mövcud durumu, bu qurumlara müraciət etmənin qaydalarını istənilən vaxt əldə edə və elə bu təşkilatlara elektron rabitə vasitəsilə müraciət edə bilər. "Elektron hökumət” virtual məkanın, müasir texnologiyaların imkanlarından, dövlət orqanlarında informasiyalaşdırmanın yüksək səviyyəsindən istifadə edərək ölkə vətəndaşlarına göstərilən xidmətlərin keyfiyyətcə yeni formada təqdim edilməsinə xidmət edir. Elektron müraciət isə müraciətə baxan subyektin və ya onun vəzifəli şəxsinin elektron ünvanına göndərilən, yaxud rəsmi internet saytı vasitəsilə daxil edilən müraciət formasıdır.

Mütəxəssislər hesab edirlər ki, "elektron hökumət”in qurulması ölkədə hakimiyyət strukturlarının şəffaf fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradır. Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin əksəriyyətində "elektron hökumət” fəaliyyət göstərir. Azərbaycanda "elektron hökumət” layihəsi "Elektron Azərbaycan” Dövlət Proqramı çərçivəsində həyata keçirilir. Azərbaycan MDB məkanında "Elektron hökumət” layihəsi üzərində işlərin aparıldığı sayca 4-cü ölkədir.

Azərbaycan Respublikasının mövcud qanunvericiliyin tələblərinə riayət edilməsi, informasiyalaşdırma sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi, dövlət və milli maraqların qorunması, istifadəçilərə təqdim olunan məlumatların tamlığının, həqiqiliyinin, aktuallığının, təhlükəsizliyinin, mühafizəsinin sadə və operativ şəkildə əldə edilməsi imkanlarının təmin olunması, dövlət qurumları arasında səlahiyyət və məsuliyyət bölgüsü "Elektron hökumət”in əsas fəaliyyət prinsiplərindəndir.

Bu gün artıq əhalinin elektron xidmətlərdən istifadəsi genişlənir. Bütün bu xidmətlərin bir mərkəzdə - "Elektron hökumət” portalında cəmləşməsi isə onların işini daha da asanlaşdırır. İstifadəçi rahatlığını və məmnunluğunu təmin etmək üçün portalda təqdim edilən xidmətlərin sayı və çeşidi fasiləsiz olaraq yenilənir. Hazırda portal üzərindən təqdim olunan e-xidmətlərin sayı 430 olub. Portalda 44 sahə üzrə elektron xidmət vətəndaşlar üçün açıqdır. Portalda real vaxt rejimində dəyişən sayğac vasitəsi ilə elektron xidmətlərə müraciət sayını, daha çox istifadə edilən xidmətlərin statistikasını müəyyən etmək mümkündür. Statistikaya görə, artıq portala müraciət sayı 40 milyonu ötüb. 2016-cı ilin mart ayının 1-dən, 2017- ci ilin mart ayının 1-nə qədər portala müraciət sayı 20 milyondan çox olub. Bu da portal istifadəyə verilən tarixdən bu günə qədər olan müraciət sayının təqribən 50 faizini təşkil edir. İl ərzində rəqəmlərin belə sürətlə dəyişməsi istifadəçilər tərəfindən portalın populyarlığının artmasına dəlalət edir.

"Elektron hökumət” portalının yaydığı məlumata görə, cari ilin fevral ayı ərzində portal vasitəsi ilə 1673 687 dəfə elektron xidmətlərə müraciət sayı qeydə alınıb. Xidmətlərinə ən çox müraciət olunan qurum Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyidir. Belə ki, fevral ayı ərzində bu qurumun xidmətlərinə 946084 dəfə müraciət olunub. ƏƏSMN-in ünvanlı dövlət sosial yardımı üzrə aztəminatlı ailələrin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi məqsədi ilə hazırlanmış Vahid Elektron Müraciət və Təyinat Alt Sistemi (VEMTAS) adlı xidmətinə ay ərzində 394389 dəfə müraciət edilib.

Müxtəlif istiqamətləri əhatə edən 37 xidməti portala inteqrasiya edən Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin xidmətlərinə isə fevral ayında müraciət sayı 565935-ə çatıb. Nazirliyin çox istifadə olunan elektron xidməti "Mobil nömrə daşınması xidməti vasitəsi ilə digər şəbəkəyə daşınmış nömrələr barədə məlumatın verilməsi” xidmətidir ki, ay ərzində xidmət üzrə müraciət sayı 300300-ə çatıb.

Dövlət Gömrük Komitəsinin təqdim etdiyi elektron xidmətlərə ay ərzində müraciət sayı isə 71470-dir. Komitənin təqdim etdiyi "Malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük rəsmiləşdirilməsi üzrə elektron gömrük bəyannaməsinin qəbulu” elektron xidmətinə 55099 dəfə müraciət edilib.

Portal üzərindən fərdə məxsus məlumatı elektron qaydada formalaşdırmağa, çap edərək aidiyyəti quruma ötürməyə imkan yaradan elektron arayışlardan isə fevral ayı ərzində 25862 dəfə istifadə edilib.

Əsasən yay aylarında daha aktual olan Dövlət İmtahan Mərkəzinin xidmətləri bütün qurumları qabaqlayaraq liderlik etdiyi halda, fevral ayında bu qurumun xidmətlərinə nisbətən az, 18701 dəfə müraciət edilib.

Şəffaf və rahat idarəetmənin mühüm komponenti olan "Elektron hökumət” portalına maraq artır, eləcə də əhalinin elektron xidmətlərdən istifadəsi genişlənir. "www.e-gov.az” portalı vasitəsi ilə təqdim olunan elektron xidmətlərə müraciət edənlərin sayının dinamik artımı bunun əyani göstəricisidir.

L.Hüzeynzadə

Bu məqalə "Beynəlxalq Mətbuat Klubu” İctimai Birliyi tərəfindən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının "Dövlət qurumlarında əhalinin müraciətlərinə baxılması qaydalarının monitorinqi” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb.