Lenta.ru: "Erməni kilsəsi hakimiyyətin dəstəyini və dindarların rəğbətini
itirir”
Rusiya mediasında Ermənistan əleyhinə dərc edilən məqalələrin sayı
artmaqdadır. Xüsusən də Yerevanda rus yazıçısı və diplomat Aleksandr
Qriboyedovun heykəlinə qarşı erməni millətçisi tərəfindən yol verilən vandalizm
aktı, rus mediasında geniş rezonans doğurub. Mediada erməni nankorluğu,
qədirbilməzliyinə dair materialların dərci ara vermir. Bu dəfə isə nüfuzlu "Lenta.ru”
nəşri erməni din xadimlərinin korrupsiya əməllərindən, dindarların arasında
nüfuzdan düşməsindən bəhs edən geniş reportaj tipli məqalə dərc edib. Məqaləni
"Kim xristian deyilsə, o, erməni deyil” sözlər ilə başlayan müəllif ardınca
yazır ki, artıq bu ifadə Ermənistanda dini mövzuda gedən mübahisələrdə tez-tez
səslənir. Son 25 ildə ölkənin Şərqi Avropanın dindar ölkələrindən birinə
çevrildiyini vurğulayan müəllif, hesab edir ki, yeni hakimiyyət əvvəlkilərdən
fərqli olaraq kilsə ilə yola getmir: məmurlarla din xadimləri arasında tez-tez
münaqişələr, hətta qalmaqallar yaşanır. Heç bir tərəf də susmaq istəmir. Kilsə,
hakimiyyəti allahsızlıqda və digər günahlarda ittiham edir, dövlət isə onun
vətəndaşların həyatındakı rolunu azaltmağa çalışır. Təəccüblü olan odur ki,
kilsənin sıxışdırılması prosesi ictimai həyatda dindarların narazılığı ilə
qarşılaşmır.
Müəllif yazır ki, Nikol Paşinyanın hakimiyyətə gəlməsi ilə
Ermənistanda "Yeni Ermənistan-yeni patriarx” şüarını dövriyyəyə buraxdılar. Bu
təşəbbüsün müəllifləri dindarlar və Erməni apostol kilsəsinin rəhbəri İkinci
Qaregindən narazı olanlar idi. Onlar katalikosun istefasını tələb edir, 20 il
ərzində patriarx kilsəsini biznesə çevirdiyini, öz yaxın ətrafını kilsəyə
topladığını vurğulayırlar. Eyni zamanda dini rəhbəri kilsəyə çoxarvadlı din
xadimlərini, amoral biznesmenləri və bir sıra şübhə doğuran şəxsləri yığmaqda
ittiham edirlər. Fəallar bir neçə dəfə etiraz aksiyaları, yürüşlər keçirib,
katalikosa qarşı çıxıblar, məsələ hətta din xadimləri ilə dava-dalaşa da
aparıb. Paşinyanın komandası əvvəlcə üsyançıların tərəfini tutmamağa və məsafə
saxlamağa çalışsa da, sonradan açıq şəkildə onları müdafiə etməyə başladı.
Keçmiş iqtidar partiyası olan Ermənistan Respublika Partiyasından olan deputat
Miqran Akopyan katalikosu dövlət tərəfindən mühafizə olunan şəxslər sırasına
daxil etmək təşəbbüsünü ortaya atanda isə buna icazə verilmədi. Hətta baş nazir
bildirdi ki, gəlin elə təsəvvür yaratmayaq ki, katalikosa hansısa bir təhlükə
mövcuddur. Əgər belə fikir varsa, düzgün deyil. Vəziyyət indi elədir ki,
kilsənin vəziyyəti əvvəlki kimi deyil. Artıq ölkə rəhbərliyi kilsənin öyrəşdiyi
qayğı və izzəti nümayiş etdirmir. Nikol hətta bir dəfə bildirib ki, kilsəni
əvvəlki hakimiyyətin əlavəsinə çeviriblər. Bu fraza uzun müddət Paşinyanın
əleyhdarlarının ona qarşı ittihamlar səsləndirməsinə səbəb oldu. Tək baş nazir
deyil, bir sıra məmurlar da din xadimlərinin mütəmadi hiddətinə səbəb olurlar.
Məsələn, Nikol Paşinyanın yaxın ətrafına daxil olan səhiyyə naziri Arsen
Torosyan. Bu şəxsi erməni ateisti kimi tanıyırlar. O, "Facebook”da geniş
müzakirələri ilə yadda qalıb. İndi də həmkarları tərəfindən ciddi tənqidlərə
tuş gəlir. Nazirin bu yaxınlarda vəzifəsindən çıxarılan müşaviri bildirib ki,
ölkəyə, erməni kilsəsinə nifrət edən belə nazir gərək deyil. Naziri erməni din
xadimlərindən biri Komitas Ovananyan də sərt tənqid edib. Onun sözlərinə görə,
Torosyanın xristianları görməyə gözü yoxdur. Başqa birisi - elm, təhsil, idman
naziri Araik Arutunyan da bu sıradadır. Açıq şəkildə özünü ateist elan edib və
antiklerikal baxışları ilə seçilir. Onun təşəbbüsü ilə məktəblərdən "erməni
kilsəsinin tarixi” dərsliklərini çıxarmağa başlayıblar. Vaxtilə İkinci Qaregin
və o vaxtkı baş nazir Andranik Markaryan bu dərsin məktəblərdə keçilməsi barədə
razılıq əldə ediblər. Bəllidir ki, bu dərslik ilk növbədə məktəblərdə dinin
təbliğinə yönəlib. Uşaqların məcburi qaydada dini ayinləri yetirə yetirmələri
halları da var. Lakin yeni hakimiyyət bu dərsi ümumi erməni tarixinin içərisinə
daxil etmək istəyir. Bu da o anlama gəlir ki, məktəbdə dinin tədrisindən imtina
edilməsi nəzərdə tutulur. Təbii ki, buna görə, Erməni Apostol Kilsəsi qəzəbindən zəncir
gəmirir. Yanvar ayında Arutunyan erməni kilsəsi ilə açıq diskussiya aparıb.
Orta məktəblərdən birinə gedən zaman nazir, din xadimlərindən birini orada
görüb buna qarşı çıxmışdı. "Sən burada neynirsən” deyə ona sual ünvanlayıb.
Onun bu sözünə isə sosial şəbəkədə keşiş Kazar Petrosyan sərt cavab verib. Onu "təhsili
olmayan gənc adam” adlandırıb. Nazir də borclu qalmayaraq bildirib ki, ölkədə
savadı olmayan çoxlu sayda din xadimi var. Dini ictimaiyyətin hədələrinə
Eçmiədzin meri Diana Qasparyan də məruz qalıb. Bu qadın ölkə tarixinə ilk qadın
mer kimi düşüb. Dindarlar hesab edirlər ki, 32 yaşlı ateist xanım erməni dini
mərkəzinin rəhbəri ola bilməz. Ona qarşı irəli sürülən tək ittiham, yalnız
xanım merin baxışları ilə bağlı olub.
Məqalə müəllifi onu da qeyd edir ki, Ermənistanda din xadimlərinin
özündən çıxaran başqa bir hal, hakimiyyətin LGTB cəmiyyətinə olan dözümlülük
nümayiş etdirməsidir. Baş nazir şəxsən erməni ağırlıqqaldıran Meline Laluzyanı
müdafiə edib. Bu xanım cinsini dəyişərək Mel adını alıb. Avropa çempionu və
dünya çempionatının bürünc medalını qazanan bu idmançı barədə hazırda film də
çəkilir, büdcədən bu məqsədlə maliyyə də ayrılıb. Baş nazir bu xanımı tənqid
edənləri ucuz təbliğat aparmaqda ittiham edib.
Hakimiyyətin də kilsəyə iradları var. Məsələn, Yerevan rəhbərliyi
erməni patriarxlığının kilsə tikintisi üçün yaşıllıq ərazilər hesabına yer
ayırması ilə maraqlanıb. Hakim fraksiya - "Mənim addımım”dan olan deputat Levon
Zakaryan bu torpaqların geri verilməsini tələb edib. Ümumiyyətlə, erməni
məmurlarının yeni nəsli açıq şəkildə antiklerikal mövqe sərgiləyir. Kilsəyə isə
belə şəraitdə fəaliyyət çox ağırdır. Artıq onun hakimiyyətlə problemləri
ciddiləşir və özü də bu problem dini deyil, sekulyar haldır və bu da kilsə üçün
ən arzuolunmaz ssenaridir.
Nəhayət, erməni kilsəsinin nüfuzuna ən böyük zərbəni onun
xidmətçiləri vururlar. Qalmaqallı korrupsiya halları barədə çoxsaylı faktlar
mövcuddur. Ararat yeparxiyasının rəhbəri Navasard Kçoyanın Afrikada almaz
istehsalı il məşğul olan şirkətdə payının olduğu bildirilir. Onun, keçmiş baş
nazir, hazırda Avrasiya İqtisadi Komissiyasının sədri Tiqran Sarkisyanla da
biznes qurduğu vurğulanır. "Bentli”də Yerevan küçələrində gəzən Kçoyanın ləqəbi
"Bentli Samo”dur. Əvvəlki hakimiyyətlə sıx əlaqədə olan din xadimini silah
gəzdirmək üstündə həbs də ediblər. O ki qaldı İkinci Qareginə - dollar
milyoneri və cah-cəlallı həyat tərzi sürməsi ilə ad çıxaran bu şəxsin nikahdankənar
övladlarının olması barədə söhbətlər dolaşır. "Lenta.ru”ya açıqlamasında adının
çəkilməsini istəməyən məmur bildirib ki, ölkədə mənəvi dəyərlər üzərində
mutasiya prosesi gedir. Onun sözlərinə görə, dinin nüfuzu və təsiri aşağı
düşür. İnsan nə qədər savadlı və təhsilli olursa, bir o qədər sehrə, caduya az
inanmağa başlayır və bu, normal haldır: "Biz insanların savadlı olmasına çalışırıq,
kilsə də bununla barışmalıdır”. Azər NURİYEV
Bakı 24°C
