Dəqiqliyi ilə almanları təəccübləndirən energetik- Uğur hekayəsi

Risk etməkdən, peşman olmaqdan qorxmur. Deyir ki, həyatda yeganə bərpa olunmayan resurs vaxtdır və ondan dəyərli heç nə yoxdur. Ona görə, istənilən məqsədə çatmaq üçün ilk olaraq vaxtını düşünməlisən. Müsahibimiz Energetika Nazirliyinin tabeliyində Enerji Məsələlərini Tənzimlənmə Agentliyində Strateji planlaşdırma və innovasiyalar şöbəsinin baş mütəxəssisi, təlimçi Tomris Bayramovadır. Həmsöhbətimiz həm də ADA universitetində müəllimdir.
O, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetində İnformatika və idarəetmə üzrə təhsil alıb. Daha sonra təhsilini Amerikanın İndiana Universitetində Ətraf mühit siyasəti və təbii resursların idarə olunması üzrə davam etdirib. Həmçinin Norveçdə ixtisası üzrə 6 həftəlik proqram keçib. Almaniya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Cəmiyyətində (GİZ) ekspert, təlimçi kimi işləyib.

- Tomris xanım, fərqli ixtisaslarda təhsil alıb, çalışmısınız. İqtisadiyyat, informatika, energetika, ətraf mühit... Adətən insanlar bir sahə üzrə özlərini inkişaf etdirirlər...

- Məktəbdə oxuyarkən nə işlə məşğul olmaq istədiyimi dəqiq bilmirdim. Anam həkim, atam fizik idi. 5 yaşımda həkim olmaq istəyirdim. Anamın işi mənə daha maraqlı gəlirdi. Ümumiyyətlə, insanlara yardım etmək ideyası məni həmişə həvəsləndirirdi. 8-ci sinifdə dünyaya başqa tərəfdən baxmağa başladım. O zaman yeni dəbə düşən İT sahəsi maraqlı gəldi. 11-ci sinfi Amerikada oxudum. Orada hər yerdə gördüyüm kompyuterlər mənə İT sahəsinə daha da yaxınlaşdırdı. İqtisad Universitetində İnformasiya işlənməsi və idarəetmənin avtomatlaşdırılmış sistemləri ixtisasında təhsil alsam da, ürəyimdə hər zaman təbiətə böyük sevgi yaşayırdı. Uşaq vaxtı hər həftə atamla zooparka gəlirdim. Bir dəfə direktor mənə həmin an üçün dəhşətli gələn hekayəni danışdı. İki həftə ərzində dəvəquşu aclıqdan ölür və öləndən sonra mədəsindan plastik qablar çıxır. Balaca uşaq üçün bu, böyük faciədir. Hər dəfə düşünürdüm ki, insanlar nə üçün dəvəquşuna plastik qablar atır. O epizod ömür boyu gözlərimin qarşısında idi. İT-nin bizim gələcəyimizi həll edəcəyini bilirdim. Lakin ürəyimdə təbiətə olan sevgi bir an belə sönmədi. Anladım ki, İT ilə bu yola getməyəcək. Avropada oxumaq istəyirdim. Lakin xarici ölkələrdə ixtisasını birbaşa dəyişməyi qəbul etmirlər. Ətraf mühit iqtisadiyyatı ilə maraqlanmağa başladım. O zaman Macarıstanda Mərkəzi Avropa Universitetinə müraciət etdim və qəbul oldum. Orada 1 semestr oxudum anladım ki, bu da istədiyim deyil. Çünki burada ekoloq ola bilməzdim. Proqram çox güclü idi, amma mənim sahəm deyildi. 1 semestrden sonra Bakıya qayıtdım. Çox adam üçün təəccüblü gəlirdi. Çünki orada təqaüd də alırdım, hər şey qaydasında idi. Amma mən bunu artıq istəmirdim. Kifayət qədər çətin vəziyyətə düşdüm. İnsanları məyus etmək, ailənin gözləntilərini doğrultmamaq məni narahat edirdi. Amma bilirdim ki, vaxtımı itirmək istəmirəm. Həyatımın ən uğurlu seçimini etdim və Bakıya qayıtdım. Məni "Azərenerji”də ekologiya idarəsinə aparıcı iqtisadçı vəzifəsinə çağırdılar. Bu, böyük bir şans idi. Daha sonra buradan AZENCO-ya keçdim. Artıq istədiyim sahəyə yaxınlaşırdım. Ekologiya sahəsində iş təcrübəm olduğuna görə, xaricə sənəd verməyə imkan yarandı. Amerika Dövlət Departamentinin Fulbrayt proqramı və Təhsil Nazirliyinin birlikdə keçirdiyi müsabiqədə qalib gəldim və magistratura təhsili aldım. Həyatımın ən böyük arzusu həyata keçdi.

- Ailəmdə xüsusilə seçim barəsində heç vaxt məcburiyyət olmayıb. Anam həkim olmağımı istəmirdi. Məni ya müəllim, ya jurnalist kimi görürdü. O düşünürdü ki, insanlara deyəcəklərim çoxdur. Atam isə ümumiyyətlə seçimlərimdə tam sərbəstlik verib. Həmişə deyirdi ki, hansı sahəni sevdiyimi böyüyəndə özüm biləcəm. Düzdür, bizim gənclər adətən ailənin seçdiyi ixtisasda təhsil alıb, çalışırlar. Bu gün də tələbələrimlə danışanda görürəm ki, onlar sanki özlərini seçdikləri ixtisasa məhkum kimi hiss edirlər. Gənclər öz məqsədlərinin arxasınca getməlidirlər.

- Uşaq olanda hər kəsin xəyalları olur və öz xəyallarının arxasınca getmək istəyir. Amma mən artıq xəyal qurmur, qarşıma məqsədlər qoyuram. Ən böyük arzum yaxşı ekoloq olmaq idi. Yaxşı ekoloq olmaq üçün də mənə təhsil lazım idi. Heç vaxt hansısa vəzifədə işləsəm belə, "onun o sahədə təhsili yoxdur” sözünü götürə bilmərəm. Sonra GİZ-də tam istədiyim sahədə çalışdım. Oradan da dövlət sektoruna üz tutdum. Mənə irad bildirirdilər ki, gəlirin azala bilər. Amma öyrəndiklərimi dövlətə vermək vaxtım çatmışdı. Dövlət mənim təhsilimin pulunu ödədi, indi bəhrəsini görməlidir. Riskləri çox sevirəm. Risksiz həyat mənim üçün çox maraqsız olar. Kiçik şeylər mənim üçün risk deyil. Bu gün nəyisə qurban verib daha böyük şeyləri əldə etməyə hər zaman hazıram.

- Əlbəttə ola bilər. Amma risk etməsən də, inkişaf olmaz.

- Almanlar mənə deyirdilər ki, sən alman stereotipinə daha çox uyğunsan, nəinki biz. Onlar məni daha tələbkar,
dəqiq hesab edirdilər. Dəqiqlik insanın özündən asılıdır. Alman olmasan belə, almanları da təəccübləndirə bilərsən.

- Həddindən artıq çox planlaşdırıram. Hətta bəzən dostlarım bundan bezir. Məndə hər şey bir neçə ay öncədən planlaşdırılır. Almanlar, amerikalılar iki il qabağa bilirlər ki, dostlarının toyuna gedəcəklər. Məndə o dərəcədə dəqiq planlar yoxdur, amma hər zaman həftəlik bir neçə formatda cədvəllər tutur, onlara uyğun hərəkət edirəm.

- Heç kim, hər şeyi yüz faiz dəqiqliklə bilmir. Lakin hamı nəsə bilir. Həm cavanı, həm yaşlını dinləmək lazımdır. Belə baxışlarla dəfələrlə rastlaşmışam. Xüsusilə təlimlərdə ilk dəqiqələrdə "o mənə nə öyrədə bilər” üz ifadəsini görürəm. Bu zaman əsas olan sınmamaqdır. Universitetdə belə, tələbələr ilk baxışdan mənə cavan, təcrübəsiz müəllim kimi baxır. Lakin bu 2 saat çəkir. Hətta energetika sahəsində işləyəndə də ilk olaraq əks cinsin qəribə baxışları ilə qarşılaşırdım. Amma əsas olan özünə inanmaqdır. Əgər sən özünə inanırsansa, hamı sənə inanacaq.

- Sən nə istədiyini anadan olduğun gündən, sonuncu günə qədər fikirləşməlisən. Arzu, istəksiz yaşamaq mümkün deyil. İnsanlar təkcə xəyal qurmamalıdır, qarşılarına məqsəd qoymalıdırlar. 15 yaşına qədər xəyal ola bilər, amma sonra məsuliyyəti üzərinə götürüb məqsəd qoymalısan. Sən xəyal qurduğun an digər insanlar işləyir və öz məqsədlərinə çatırlar. Xəyalı qurduğun andan hərəkətə keçmək lazımdır.

- Ən böyük uğurum dostlarım və ailəmdir. Sənin yanında sənə inanan insanlar olmasa, heç nə edə bilməzsən. Uğurlu insanların qarşısında hər zaman paxıllıqlar olur. Əsas odur ki, təkcə pis yox, yaxşı günündə də yanında olan dostların olsun. Uğuruna dözə biləcək və səninlə xoşbəxtliyini bölüşə biləcək insanlar varsa, sən uğurlusan.
Aygün ƏZİZ