“Bu ölkədə xəbər etmədən qonaq getməyin ki...” - Soydaş
Tural Kişizadə: "Bura gələrkən ən böyük
gözləntim seçdiyim ixtisas üzrə yüksək səviyyədə tədris idi və ümidim tam
doğruldu”
Düşünür
ki, xaricdə təhsil mütləq deyil, insan evdə oturarkən belə, internetdən müəyyən
informasiyalar əldə edərək özünü inkişaf etdirə bilər. Özü, sadəcə komfort
zonadan çıxmaq, təcrübə qazanmaq və ətrafını genişləndirmək üçün xaricdə təhsil
almağa qərar verdiyini deyir. "Xaricdə Təhsil” rubrikamızda bu dəfə İtaliyada təhsil alan Tural
Kişizadə ilə həmsöhbət olduq.
Tural
Kişizadə 1998-ci ildə Biləsuvar rayonunda hərbiçi ailəsində anadan olub. 3
yaşından ailəsi ilə birlikdə Bakıya köçüb. 63 saylı orta məktəbi bitirdikdən
sonra 2015-ci ildə 553 balla Azərbaycan
Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin proseslərin avtomatlaşdırılması mühəndisliyi
fakültəsinə qəbul olub. Oxuduğu ixtisas tam ürəyincə olmasa da, ona kifayət qədər
təcrübə qazandırıb. Bakalavr təhsili müddətində, sadəcə universitet təhsili ilə
kifayətlənməyib, özünü inkişaf etdirmək üçün çalışıb, müxtəlif şirkətlərdə işləyərək
kommunikasiya bacarıqlarını genişləndirib. Bir müddət elektrik mühəndisi və bələdçi
kimi çalışıb. Universitetin son illərindən xaricdə təhsil almaq fikrinə düşüb.
Hazırda İtaliyada Politecnico di Torino Universitetində enerji və nüvə mühəndisliyi
üzrə magistr təhsili alır.
- İlk olaraq bizə universitet, ixtisas
seçiminizdən danışardınız. İtaliyada təhsil almaq hüququ qazanmağınız necə
oldu?
-
Magistr təhsili üçün bir neçə ölkəyə müraciət etmişdim. Bunlar arasında
Estoniyadan 2 və İtaliyadan 3 universitet vardı. Demək olar ki, bunların
hamısından qəbul aldım. Hazırda oxuduğum universitet bütün göstəricilərinə görə
dünyada mühəndislik üzrə ilk "otuzluğ”a daxil olub. Seçim zamanı bu universiteti
bitirən azərbaycanlılarla da məsləhətləşdim. Burada oxumaq üçün seçdiyim
ixtisas enerji və nüvə mühəndisliyidir. Bu, gələcəyin ixtisasıdır, insan daim
axtarışda olmağa məcbur edir. Ölkəmizdə də bu sahə yeni inkişaf etməyə
başlayır. Digər sahələrlə müqayisədə ölkəmizdə çox az enerji mühəndisləri var.
Qəbul olarkən heç bir imtahandan keçməmişəm. Sadəcə dil bilgisini təsdiq edən
"İelts” sertifikatı və bəzi sənədlər tələb olunurdu.
- Sizcə, hər bir gəncin inkişafı üçün
xaricdə təhsil şərtdirmi?
-
Məncə, yox. Çünki özünü inkişaf etdirmək istəyən hər kəs yerindən və zamanından
asılı olmayaraq bunu edə bilər. Yəni xaricdə oxumadan, hətta evdə oturarkən də bacarar.
Ona görə ki, internet əsrində yaşayırıq. Heç kimin informasiya əldə etmək
baxımından bir əngəli yoxdur.
- O zaman belə bir sual yaranır ki, bəs,
siz niyə xaricə üz tutubsunuz?
-
(Gülür) Ölkəmizdə komfort zonada idim və bundan çıxmağa qorxurdum. Həmin
komfort zonadan çıxmaq mənə böyük baryer kimi gəlirdi. Sırf bunu aşmaq, daha
çox təcrübə qazanmaq, ətrafımı genişləndirmək üçün xaricdə təhsil almaq istədim.
Yəni bu, mənim seçimim idi, amma xaricdə təhsil mütləq şərtdir deyə bilmərəm.
- İki ölkənin təhsilinə bələd olan biri
kimi, hansı fərqləri müşahidə etdiniz?
- Fərqlər
çoxdur, olmağı da normaldır. Çünki İtaliya Avropanın inkişaf etmiş ölkələrindən
biridir və bu, onların təhsil sisteminə də sirayət edib. Məsələn, universitetə
sənəd vermək sərbəstdir. Burada heç bir valideyn övladını "mütləq ali təhsil
almalısan” deyib oxumağa məcbur etmir. Məncə, ölkəmizdəki valideynlər də bu
mövzuda bir az araşdırma etməlidirlər. Burada olarkən bir peşə məktəbinə qonaq
olduq. Aşpazlığı tədris edən peşə məktəbində 12-13 yaş aralığında olan şagirdlərin
artıq 3 dildə başa düşməyi, bundan başqa, buna bənzər digər peşə sahələrində hərtərəfli
kadrların yetişdirilməsi bizi müsbət mənada təəccübləndirdi. Çünki onlarla söhbətimiz
zamanı kifayət qədər bilikli və savadlı olduqlarını gördük. Bu cür təhsil
sisteminin, peşə təhsilinin bu səviyyədə inkişafının ölkəmiz üçün də vacib
nüanslardan olduğunu düşünürəm.
- Maraqlıdır, İtaliyada gənclərin təhsilə
yanaşması necədir?
-
Burada 200-300 nəfərə yaxın qrup yoldaşım var. Onların əksəriyyəti ilə həmsöhbət
olmuşam. Maraqlıdır ki, onlar imtahandan keçmək, yüksək bal toplamaq dərdində
deyillər, bunun üçün heç çalışmırlar da. Onlar arasında bakalavrı bitirməyib
magistraturada oxuyanlar var. Buradakı tələblər üçün əsas qiymət göstərici
deyil, biliyin hansı səviyyədə olmağıdır.
-
İtaliyaya gedərkən gözləntilərinizlə
gördükləriniz üst üstə düşdümü, ya fərqli nə iləsə qarşılaşdınız?
-
Bura gələrkən ən böyük gözləntim seçdiyim ixtisas üzrə yüksək səviyyədə tədris
idi və ümidim tam doğruldu. Sadəcə bura gələrkən ingilis dilinin elə də önəmli
olmadığını bilmirdim. Yəni şirkətlərin bir çoxunda işçilərin əksəriyyəti
ingiliscə bilmir. Hansı ki, həmin işlər ingilis dili biliyi tələb edir. Biz
burada olan azərbaycanlı tələbələrlə hansısa quruma yaxınlaşanda ya işçilər
ingiliscə bilmirdilər, ya da qəsdən bizi italyanca danışmağa məcbur edirdilər.
Şəxsən belə bir situasiya ilə qarşılaşacağımı bilmirdim.
- Maraqlıdır, İtaliyada Azərbaycana
münasibət necədir?
-
Deməzdim ki, burada ölkəmizi tanıyan çox insan var. Azərbaycan haqqında məlumatı
olanlar isə daha çox, keçirilən beynəlxalq yarışların adını çəkərək ölkəmiz barədə
danışır.
- Bəs siz ölkəmizin tanıdılması üçün nə
isə edirsiniz?
-
Mən və burada oxuyan digər azərbaycanlı tələbələr ölkəmiz haqqında xarici vətəndaşları
məlumatlandırmağa çalışırıq. Bir sıra peşə və orta məktəblərdə ölkəmiz haqqında
məlumatverici təqdimatlar təşkil edirik. Verdiyimiz informasiyaların əsas məğzi
isə bizim adət-ənənələrimiz, tariximiz, təbii ehtiyatlarımız haqqındadır.
- Bu il İtaliyada "Azərbaycan ili” elan
edilib. Sizcə, bunun bizim ölkəmiz üçün hansı faydaları olacaq?
-
Bu, həqiqətən də çox sevindirici xəbər oldu. Belə bir addımın atılması iki ölkə
arasında istər iqtisadi, istər sosial-mədəni əlaqələrin genişlənməsinə müsbət təsir
edəcək. Ən əsası tələbələr üçün çox yaxşı oldu. Çünki Azərbaycanda oxuyan tələbələrin
bir çoxu xarici şirkətlərdə işləmək üçün başqa ölkələrə üz tuturlar. Amma
İtaliya müəssisələrinin ölkəmizə cəlb edilməsi ilə tələbələr artıq xaricə getmədən
də bu şirkətlərdə işləyə biləcəklər.
- Bir az italyanlardan
danışardınız. Hansı fərqli adət-ənənələri var, başqa ölkədən olan qonaqlara
münasibətləri necədir?
-
Bura gələndə insanları haqqında müxtəlif deyimlər eşidirdim. Amma məncə,
İtaliya da daxil olmaqla, ölkələri insanların xarakterinə görə bölmək olmaz. Hər
hansı bir millətin nümayəndəsinə münasibətiniz necə olsa, onlar da sizə qarşı eyni
davranışı sərgiləyəcək. Müşahidələrimə əsasən deyə bilərəm ki, italyanlar deyib-gülməyi
sevən, ünsiyyətə meyillidirlər. Hər sahədə keyfiyyətə böyük üstünlük verirlər. Burada
xəbərsiz qonaq getmək adəti yoxdur. Əgər qonaq gedəcəklərsə, əvvəlcədən zəng
vurub bildirirlər. Xəbər etmədən gedəndə ev sahibi qapını açmaya bilər. Xarici
vətəndaşlara qarşı ayrı-seçkilik yoxdur, amma son dönəmlər yaranan koronavirusa
görə çinlilərə qarşı fərqli münasibət var (gülür).
- İtalyan mətbəxinin zəngin
olduğu deyilir. Siz hansı yeməkləri xoşlayırsınız?
- Vaxtımın
böyük hissəsini universitetdə keçirdiyimə görə, orada verilən italyan yeməklərindən
yeyirəm. Əlbəttə ki, italyan mətbəxindən söz aşıb pizza və spagettidən
danışmasaq olmaz. Ən sevdiyim yeməklər bunlardır, amma bacardığım qədər az yeməyə
çalışıram. Daha çox evdə özüm hazırladıqlarımı yeyirəm.
- Bəs, öz mətbəximizdən
hansı təam üçün darıxıbsınız?
- Heç
biri üçün darıxmamışam. Çünki dediyim kimi, ərzaq alıb yemək bişirirəm. Tələbə
həyatı elədir ki, insana yemək hazırlamağı öyrədir. Bura gələndən bir çox yeməklərimizi
hazırlamağı öyrənmişəm. Həmçinin məndən başqa da azərbaycanlı tələbələr var ki,
onlar da öz mətbəximizə aid yeməkləri bişirib universitetə gətirirlər və
birlikdə yeyirik.
- Maraqlıdır, xərclərinizi
necə qarşılayırsınız?
-
Burada regional bir təqaüd proqramı var, onun vasitəsilə təqaüd alıram. Həmçinin
ailəm də dəstək olur. Digər tərəfdən, bura gələndə bilirdim ki, pula ehtiyacım
olacaq, ona görə işləyib bir miqdar pul yığmışdım. Təəssüf ki, kirayə evlər
bahadır. Ən çox pulum ora xərclənir. Aylıq təxmini 400-500 avro arası xərcim
çıxır.
Günel Azadə