Biznes ölkədə hər kəs üçün cəlbedici sahəyə çevrilməlidir
Son dövrlər Azərbaycan
iqtisadiyyatında baş verən inkişafı hiss etməmək mümkün deyil.
İqtisadiyyatımızın bir sıra sahələrinə dövlətin qayğı və diqqətinin
artırılması, beynəlxalq təcrübəyə əsaslanan yeni inkişaf metodlarının tətbiq
edilməsi öz nəticəsini göstərməkdədir. Bu istiqamətdə həyata keçirilən
islahatların əsas məqsədi iqtisadiyyatın şaxələndirilməsini və investisiya
qoyuluşunu sürətləndirmək, qeyri-neft sektorunun yüksək inkişaf tempini təmin
etmək və ixrac imkanlarını genişləndirməkdir.
Dövlət başçısı İlham Əliyev də çıxışlarında daim bu mövzuya toxunur. Belə ki,
Prezident İlham Əliyev bu yaxınlarda Mərdəkan-Qala avtomobil yolunun açılışında
iştirak edib. Cənab Prezident oradakı çıxışı zamanı da ölkəmizin iqtisadi və
sosial inkişafdan danışıb. O deyib ki, ölkə qarşısında duran bütün problemlər
öz həllini tapmalıdır: "Son illər ərzində görülmüş işlər göz qabağındadır.
Azərbaycan müasirləşir, yeniləşir, hər bir yerdə, hər bir bölgədə və hər bir
sahədə çox böyük quruculuq, abadlıq işləri aparılır. Bu gün iqtisadi inkişaf
təmin edilir. Bu il iqtisadiyyatımız 3 faiz artır, əvvəlki illərə nisbətən bu
artım daha böyükdür. Düzdür, bu, bizi tam qane edə bilməz. Çünki hesab edirəm
ki, potensial daha böyükdür və biz iqtisadi baxımdan daha yüksək templərlə
artmalıyıq. Ancaq eyni zamanda, aparılan islahatlar və islahatların dərinləşməsi
bizə əlavə imkanlar yaradır”.
Ölkə başçısı həmçinin
bildirib ki, indiki iqtisadi vəziyyətimiz və gələcək planlarımız tam əminliklə
deməyə əsas verir ki, biz ancaq yüksələn xətlə inkişaf edəcəyik:
"Vətəndaşlarımızın rifah halı, onların iqtisadi, maliyyə vəziyyəti ildən-ilə
daha da yaxşılaşır. Əgər əvvəlki dövrü götürsək, görərik ki, pensiyalar,
maaşlar təqribən 10 dəfəyə yaxın artıb. Ancaq bu gün bu, bizi qane edirmi? Yox.
Nə etməliyik? Daha da fəal işləməliyik, iqtisadiyyat daha da sürətlə
artmalıdır, sərmayə yatırılmalıdır, bürokratik əngəllər aradan qaldırılmalıdır,
biznes qurmaq istəyənin qarşısında süni əngəllər qoyulmamalıdır. Yerli icra
orqanları çalışmalıdırlar ki, investisiyaları cəlb etsinlər. Çünki iqtisadi
artım olmasa, onda bizim maliyyə imkanlarımız da olmayacaq. Bütün bu məsələlər
bir-biri ilə bağlıdır. İndiki iqtisadi vəziyyətimiz və gələcək planlarımız tam
əminliklə deməyə əsas verir ki, biz ancaq yüksələn xətlə inkişaf edəcəyik və
qarşıda duran bütün vəzifələri birlikdə həll edəcəyik”.
Həqiqətən də son dövrlər
iqtisadiyyatın, xüsusilə də sahibkarlığın inkişafı istiqamətində bir sıra
əhəmiyyətli addımlar atılıb. Daha sürətli inkişaf və yüksəliş üçün prezidentin
də qeyd etdiyi kimi, bəzi süni əngəlləri aradan qaldırmaq lazımdır. Bu əngəllər
nələrdir? Onları aradan qaldırmaq üçün hansı addımlar atılmalıdır? Bu suallara
mütəxəssislərdən cavab aldıq.
İqtisadçı Pərviz Heydərovbildirdi ki, sahibkarların stimullaşdırılması, onların işlərinə əngəl törədəcək
nüanslar hökumət səviyyəsində həll olunur: "Prezident İlham Əliyev həmişə öz
çıxışlarında qeyri-neft sektorunun inkişafının prioritet təşkil etməli olduğunu
və o sahədə həyata keçirilən tədbirlərin, işlərin getdikcə daha sürətlənməli
olduğunu dönə-dönə vurğulayır. Bunun da əsasında məhz sahibkarlığın inkişafının
durduğunu qeyd edir. Həqiqətən də qeyri neft sektorunu inkişaf etdirməyi,
gələcəkdə ölkənin ixrac potensialının böyük bir hissəsini bu sahənin məhsullarının
təşkil etməsini qarşıya məqsəd kimi qoymuşuqsa, o zaman ölkədə sahibkarlığın
inkişafına daha çox diqqət yetirməliyik. Həmçinin bu sahədə həyata keçirilən
tədbirləri daha da genişləndirməliyik. 2015-2016-cı illərdə neftin dünya
bazarında qiymətinin düşməsi nəticəsində ölkəmizin iqtisadiyyatında təlatüm
hiss olundu. Belə ki, qiymətin düşməsi makroiqtisadi göstəricilərə ciddi
şəkildə təsir etdi, manat 2 dəfə devalvasiyaya uğradı, ölkənin iqtisadi artım
tempi zəiflədi, ümumdaxil məhsul istehsalında tənəzzül qeydə alındı. Amma daha
sonra vəziyyətin sabitləşməsi və ölkəmizdə hakimiyyətin həyata keçirdiyi anti-böhran
tədbirləri nəticəsində stabilliyi bərpa edə bildik. Bu onu göstərdi ki, sahibkarlığın
inkişafı üçün qeyri-neft sektoru sahəsində görülən işlər daha da
artırılmalıdır. Bunun üçün yol xəritəsi qəbul edildi, sahibkarlıqla bağlı
müxtəlif yoxlamalara qoyulan qadağaların müddəti bir neçə il uzadıldı, əsassız
yoxlamaların qarşısı alındı, Vergilər Nazirliyi səviyyəsində ciddi
dəyişikliklər həyata keçirildi. Qeyd edim ki, bu il vergi məcəlləsində 300-ə
yaxın dəyişikliklər tətbiq olundu. Dəyişiklərin mahiyyətinə diqqət yetirsək,
görərik ki, onların hamısı ölkədə sahibkarların fəaliyyətini
genişləndirmələrinə xidmət edir. Yəni sahibkarların stimullaşdırılması, onların
işlərinə əngəl törədəcək nüanslar hökumət səviyyəsində həll olunur”.
Ekspert,
deyir ki, dövlət başçısının da çıxışında qeyd etdiyi məqam odur ki, bu sahədə maksimum
nəticə əldə olunmalıdır: "Sizə beynəlxalq təşkilatların hesabatında reytinqin
yüksəlməsini xatırladım. Həmin reytinqdə sahibkarlıq fəaliyyəti üçün
qeydiyyatdan tutmuş, kommunal xidmətlərə qoşulma və s. məsələlərlə əlaqədar
hökumətin gördüyü tədbirlərin yüksək qiymətləndirilməsi nəticəsində Azərbaycan yaxşı
nəticə əldə edib. Dövlət başçısının çıxışda demək istədiyi o idi ki, sahibkarlığın
inkişafına mane olan digər bürokratik əngəllər də tamamilə aradan götürülməli
və sahibkarlıq fəaliyyətinə başlamaq istəyən şəxslər üçün hər cür şərait
yaradılmalıdır. Biznes ölkədə hər kəs üçün maraqlı sahəyə çevrilməlidir”.
İqtisadçı Rəşad Həsənov vurğuladı ki, bu sahədə olan problemlər uzun illərdir ki, müzakirə edilir: "2015-ci
ildən sonra Azərbaycan iqtisadiyyatı üçün yeni çağırışlar formalaşıb. Dünya
bazarında neftin qiymətinin ucuzlaşması, ölkəmizdə neft hasilatının aşağı
düşməsi iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, ixrac və resurs asılılığının aradan
qaldırılması kimi zərurətlər yaratdı. Bu isə sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi
ilə mümkündür. Əks halda qarşıya qoyulan hədəflərə nail olmaq çətin olar.
Azərbaycanda, xüsusilə də kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı aşağı
səviyyədədir. Bu statistik göstəricilərdə də öz əksini tapır. Bu fakt onu
deməyə əsas verir ki, ölkəmizdə sahibkarlıq mühitinin liberallaşdırılması
istiqamətində mühüm addımlar atılmalıdır. İnhisarçılıq, rəqabət mühitinin
olmamağı, məmur müdaxiləsi, məmur biznesinin formalaşması, oliqarx
iqtisadiyyatı, korrupsiyanın olması sahibkarlığın inkişafına əngəl törədən
faktorlardır. Əlbəttə, son bir neçə ildə bu sahənin inkişafı ilə bağlı ciddi
addımlar atılır. Amma effektivlik baxımından istənilən nəticəni əldə edə
bilmirik. Yəni aparılan islahatların real iqtisadiyyata transformasiyası ləng
baş verir. Bunun səbəbini isə Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin iqtisadi yekunları ilə bağlı iclasında
prezident özü qeyd etdi. Həmin iclasda İlham Əliyev idarəetmənin köhnəldiyini
bildirmişdi. Prezidentin də qeyd etdiyi həmin süni və bürokratik əngəllərə görə,
yerli və xarici sahibkarlar bu sahəyə investisiya qoymaqda maraqlı olmurlar. İqtisadiyyatın
idarə olunmasında dövlət strukturlarının effektivliyinin təmin edilməsinə
ehtiyac var”.
Günel
Azadə