Beynəlxalq neft kəşfiyyatı yarışında qalib gələn azərbaycanlı tələbə
Deyir ki, insan öz istiqamətini nə qədər erkən
yaşda müəyyən etsə, bir o qədər yaxşıdır. Həm də düşünür ki, bu qərara
gəlməzdən əvvəl yaxşıca düşünmək, araşdırmaq lazımdır. Bunun üçün isə şagirdlər
məktəbdə oxuduqları dövrlərdə müxtəlif dərnəklərə, layihələrə və könüllü
təcrübələrinə qoşularaq özlərinə maraqlı gələn sahəni müəyyən etsinlər. Çünki
insan yalnız sevdiyi işlə məşğul olduğu zaman uğur qazana bilər.
Müsahibim Beynəlxalq Neft Kəşfiyyatı Yarışının
(İnternational Petroleum Exploration Competition) qalibi Aydın Şahtaxtinskidir.
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetində geologiya üzrə bakalavr
təhsili alan Aydın hazırda ABŞ-ın Texas ştatında Hyuston Universitetində doktorantura pilləsi
üzrə təhsilini davam etdirir. Qeyd edim ki, həmyerlimizin qalib olduğu bu yarış
2006-cı ildən keçirilir və 61 ölkənin 455 universitetini əhatə edir.
Geologiyaya
həvəs
Müsahibim deyir ki, hazırda universitetdə təhsil
almaqla yanaşı, tədris və elmi işlər assistenti kimi çalışır. Eyni zamanda
bakalavr pilləsi üzrə təhsil alan tələbələrə
laboratoriya işləri ilə üzrə dərs deyir. Geologiyaya uşaqlıqdan həvəsi
olan həmsöhbətim, eyni zamanda, Amerika Neft-Qaz Geoloqlar Birliyinin (AAPG)
tələbə bölməsinin prezidenti kimi də fəaliyyət göstərir: "Yer elmlərinə,
xüsusilə geologiyaya marağım məktəb illərindən yaranmağa başladı. 8-ci sinifdə
Amerikanın skaut oğlanları (Boy Scouts of America) adlanan dərnəyə qoşulmuşdum.
Orada xarici tələbələrlə Azərbaycanın müxtəlif rayonlarından kampinqə gedirdik.
Biz orada təbiətdə sağ qalmaq və digər bacarıqları öyrənirdik. Ətrafdakı
dağlar, göllər və digər təbii strukturlar haqqında müxtəlif məlumatlar
toplayırdıq. Elə həmin dövrdən başlayaraq onların necə formalaşması, tərkibi
mənə maraqlı gəlməyə başladı. Həmçinin, Azərbaycanda neft sahəsinin
əhəmiyyətini nəzərə alaraq neft-qaz geologiyası sahəsində təhsil almağa qərar
verdim”.
"Əsas
məqsədim qalib gəlmək idi”
2018-ci ilin payız semestrində Aydın öz
göstəricilərinə görə, magistr təhsili almadan birbaşa olaraq ABŞ-da
doktorantura təhsili almaq hüququ qazanıb: "Təhsil aldığım universitetdə əsas
fənlərim neft sahəsinə aiddir. Mənə dərs deyən professor dedi ki, gələn semestr
beynəlxalq yarışma olacaq. Neft-qaz şirkətlərində işəgötürənlərin bu yarışmada
iştirak edənlərə böyük marağı var. ABŞ-da təcrübə imkanları əldə etmək üçün
gərək sənayedəki mütəxəssislərlə, peşəkarlarla geniş əlaqələrin olsun. Bu
yarışmada iştirak etmək və onların qarşısında öz layihənlə çıxış etmək sənə çox
kömək ola bilər. Neft kəşfiyyatına və məlumatların analizinə böyük marağım
olduğundan, yarışmaya qatılmağı çox istəyirdim. Əslində hər şey qısa vaxtda baş
verdi. Birinci semestrdə oxuyanda fikirləşirdim ki, görəsən, gələn il bu
müsabiqəyə müraciət etsəm, qalib gələ bilərəm? Mənim əsas məqsədim qalib gəlmək
idi. Bu yarışda qalib olmaq, özünü mütəxəssislərə təqdim etmək deməkdir. Bu,
həm də sənin əlaqələrinin genişlənməsinə çox kömək olur. ABŞ kimi ölkədə bu,
çox vacib məqamdır. Bilirdim ki, qalib gəlsək, müxtəlif şirkətlərdə təcrübə
imkanları əldə etmiş olacağam. Professorumun dediklərini bir qədər düşündükdən
sonra qərara gəldim ki, layihədə iştirak edim”.
"Bütün
səylərimizi ortaya qoyduq”
Aydın deyir ki, sözügedən yarışın müxtəlif çətin
tərəfləri də var. Amma belə böyük və beynəlxalq layihələrdə iştirak etməyin
müsbət tərəfləri daha çoxdur: "Çünki yarışdan sonra müxtəlif şirkətlər səni
müsahibələrə çağırır. ABŞ-da təhsil alan tələbələrin əksəriyyəti belə
layihələrdə iştirak etməyə can atırlar. Adətən şirkətlər belə yarışların
qaliblərini dərhal təcrübəyə götürürlər. Komandamızın üzvləri seçilməzdən əvvəl
universitet daxili müsabiqə keçirildi. 40-a yaxın tələbə bu müsabiqəyə müraciət
etmişdi. Seçilmək üçün özümüz haqqında təqdimat hazırlamışdıq. Bu təqdimat, bir
növ, özümüzün "niyə bu layihədə məhz biz seçilməliyik” sualına cavab idi.
Daxili seçimlərdən sonra məni komandanın kapitanını seçdilər. Yarışdan əvvəl
gün ərzində 8 saat fasiləsiz işləyirdik. Öz dərslərimdən əlavə, bakalavr
tələbələrinə laboratoriya dərsləri keçdiyimə görə, müəyyən çətinliklərim oldu.
Komandamız 5 nəfərdən ibarət idi. Qalib gəlmək üçün hər gün daha çox çalışmalı
idik. Demək olar ki, komandakı hər kəsin geologiyaya və yer elmlərinə böyük
marağı var idi. Hamımız yarışda udmaq üçün bütün səylərimizi ortaya qoyduq. Hər
kəs öz işini vaxtında və ən yüksək səviyyədə yerinə yetirməyə çalışırdı.
Nəticədə biz qalib gəldik”.
"Gecə-gündüz
çalışmağımız nəticəsiz qalmadı”
Həmsöhbətim qeyd etdi ki, bu yarışda qalib
seçilərkən müxtəlif məqamlara diqqət edilir: "Bu, beynəlxalq layihə olduğundan,
200 universitetdən tələbələr iştirak edirdi. Onların içərisində ABŞ-ın 5
regionundan olan müxtəlif top universitetlərin komandası var idi. İlk
olaraq yarımfinal mərhələsi oldu. Bizim regionumuzdan 12 universitet iştirakçı
idi. Yarımfinaldakı rəqiblərimiz çox güclü idi. Bu mərhələdə qələbə qazandıqdan sonra özümüzə inamımız
xeyli artdı. Yarışdan əvvəl bizə yeraltı yataqlar haqqında bir sıra
informasiyalar verildi. 8 həftə ərzində biz bu məlumatları analiz edərək yeni
neft-qaz yatağı təklif etməli idik. Yarışda ən əsas meyar komanda şəklində
düzgün işləmə bacarığı idi. Komanda nə qədər sürətli və effektivdirsə, qalib
olmaq şansı bir o qədər çoxdur. Qısa müddət ərzində hazırladığın layihə yüksək
səviyyədə olmalı idi. Həmçinin, texniki qabiliyyətlərə də önəm verilirdi.
Bundan başqa, hazırladığın layihəni düzgün formada təqdimetmə bacarıqlarına da
xüsusi diqqət edilirdi. Bu layihədə qalib gəlməyimizdə komandanın əməyi böyük
idi. Çünki hər birimiz qalib olmaq istəyirdik. Həftələrlə gecə-gündüz
çalışmağımız nəticəsiz qalmadı. Əslində komanda ilə işləmək, insana,
çətinliklər yarandığı zaman qısa müddətdə effektiv həll yolları tapmaq və
onları aradan qaldırmağı öyrədir. Mən
komanda rəhbəri olduğuma görə, liderlik bacarığımı daha da artırmaq şansım
oldu. Komandanın hər bir üzvü xüsusi sahə üzrə çalışdığına görə, birlikdə işin
ayrı-ayrı hissələrini həll edib, qısa müddətdə nəticə əldə edə bildik. Amma
bunun üçün komanda üzvləri bir-birini yaxşı başa düşməli, bir-birinə qarşı
hörmətli olmalıdır. Birgə fəaliyyət həmçinin, insanlarda yeni ideyaların
yaranmasına gətirib çıxarır”.
"İmtahan
sistemi burada bir qədər fərqlidir”
Deyir ki, yaxşı oxuyan tələbə Amerikada da əla
qiymət ala bilir. Bunun üçün tələbəyə hər bir şərait yaradılır: "Burada da
eynilə professorların oxuduğu mühazirələri öyrənirik. Eyni zamanda,
laboratoriya işləri ilə məşğul oluruq. Adətən laboratoriya dərslərində verilən
tapşırığı yerinə yetiririk. Mühazirələr elə də çətin deyil. Ən çox vaxt alan ev
tapşırıqlarıdır. Bəzən elə olur ki, bir tapşırıq 10-12 saat vaxtımızı ala
bilir. Dərslərlə bərabər elmi-tədqiqat işi apardığımıza görə, bəzi
çətinliklərimiz olur. Ona görə də, sən vaxtını düzgün idarə etməyi
bacarmalısan. Amma gündəlik dərslərə hazırlaşırsansa, imtahanlardan əla qiymət
almaq çətin deyil. İmtahan sistemi burada bir qədər fərqlidir. Çünki suallar
daha çox oxuduğumuz mühazirələrdən deyil, dünyagörüşündən olur. Yəni oxuduğun
dərslərdən ümumi nəticə çıxarıb suallara cavab hazırlamalısan. Nə qədər çətin
olsa da, düşünürəm ki, klassik imtahanlardan daha maraqlıdır. Çalışqan tələbə
hər yerdə olduğu kimi burada da uğur qazana bilər”.
Gün ərzində vaxtının böyük hissəsini dərslərinə
ayırır. Buna görə də digər
məşğuliyyətlərə çox vaxtı qalmır: "Dərslərdən başqa idmanla məşğul olmağı
sevirəm. Boş vaxt tapan kimi müxtəlif çöl idmanı, gimnastika ilə məşğul oluram.
Hazırda çalışıram ki, təhsilimdə və karyeramda daha çox nailiyyət əldə edim.
Bunun üçün isə gecə-gündüz çalışmalı olduğumu bilirəm. Hələlik uzunmüddətli
planlar qurmasam da, yaxın gələcəklə bağlı müəyyən hədəflərim var. Əsas hədəfim
növbəti illərdə böyük neft şirkətlərinin birində ixtisasıma uyğun təcrübə
imkanı əldə etməkdir. Bu layihədə iştirak etməyimin də əsas məqsədi bu idi”.
Şəbnəm
Mehdizadə