Beynəlxalq film festivallarımız niyə maraq doğurmur?
Dünən VI Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası
başa çatdı. 3 gün davam edən sərgi-yarmarka böyük maraq və ajiotaj doğurdu.
6-cı dəfə keçirilən sərgiyə ilk dəfədir ki, bu qədər maraq göstərilirdi. Bunu
sosial şəbəkələrdə paylaşımlardan, mətbuatda yayılan materiallardan da aydın
görmək mümkündür. Bəzi ekspertlər bu tendensiyanı kitaba olan sevgi və insanların
elektron həyatdan ayrılıb, kitaba geri dönüşü kimi qiymətləndirirlər.
Oktyabr ayının ilk gününü yaşayırıq. Kitab
bayramından sonra, yəni bu aydan etibarən biri-birinin ardınca beynəlxalq film
festivallarına ev sahibliyi edəcəyik. Belə ki, III DokuBaku Beynəlxalq Sənədli
Film Festivalı, II ANİMAFİLM Festivalı, X Beynəlxalq START film festivalları baş
tutacaq. Görəsən film festivallarımızın da kitab sərgisi kimi belə böyük ajiotaj
və maraq doğurması üçün hansı addımlar atılmalıdır? Festivalların reklamını,
yoxsa keyfiyyətini artırmalıyıq?
Bu kimi suallarla ekspertlərimizə müraciət etdik.
Onlar bildirdilər ki, kitab sərgi-yarmarkasında yaşanan izdiham bir çox
ziyarətçilərin "qonşudan qalma geri” prinsipi ilə hərəkət etməsi səbəbindən
yaranıb. Film festivallarımıza gəlincə isə, hər şey maddiyyatdan və təqdimatdan
asılıdır.
"Çölçü” filmi ilə
dünyanı gəzən, 5 qitədə, 50-dən çox beynəlxalq festivalda iştirak edən
kinorejissor və ssenarist Şamil Əliyev deyir ki,
beynəlxalq film festivalı keçirmək, filmləri bir araya toplamaq, onları təqdim
etmək o qədər də asan məsələ deyil: "Bu,
böyük mənada ideoloji, siyasi, önəmli bir hadisədir. Azərbaycanda DokuBaku,
START beynəlxalq film festivalları keçirilir. Bunlar böyük masştablı deyil, kiçik
festivallardır. Böyük festivalların keçirilməsi üçün dövlətin müəyyən dəstəyi
olmalıdır. Yoxsa bu festivallar lokal məkanda ölkəmizdən kənara səs sala
bilməyəcək. Ajiotaj yaratması üçün özümüzün kinematoqrafiyamızın, kino
sənayemizin inkişaf etdirilməsi vacib məsələdir. 3 gün bundan əvvəl Özbəkistanda
keçirilən Azərbaycan kino günlərində iştirak edirdim. Aydın oldu ki,
Özbəkistanda hər il dövlət dəstəyi ilə 30 tammetrajlı bədii, 40 sənədli, 20
animasiya filmi çəkilir. Müstəqil studiyalar isə sərbəst şəkildə öz filmlərini
çəkir və onu rahat şəkildə bazara çıxarırlar”.
Ş.Əliyev dünyanın diqqətini Azərbaycandakı film
festivalına yönəltmək üçün dövlətin dəstəyinin mütləq hesab edir. Rejissor
deyir ki, ajiotaj yaratmaq üçün ilk növbədə festival beynəlxalq kino
ekspertləri tərəfindən qəbul olunmalıdır: "Kiçik festivallar, əlbəttə ki,
ajiotaj yaratmır. Dünya kino cameəsi bizim keçirdiyimiz bu kiçik festivallardan
xəbərsizdir. Hesab edirəm ki, ölkədə keçirilən festivalların Avropa
səviyyəsində tanıdılması üçün ilk növbədə Azərbaycan "Euroimage”-ə üzvü olmalıdır.
"Euroimage” Avropa İttifaqının komissiyası tərəfindən yaradılmış böyük bir
təşkilatdır. Orada müştərək beynəlxalq layihələr həyata keçirilir. Bəzən də
orada bir neçə dövlətin festivalı bir ölkədə keçirilir və bunun özü belə böyük
maraq doğurur. Bu təşkilatın çox maraqlı şərtləri var. Keçirdiyimiz
festivalların diqqət çəkməsi üçün həm dövlət, həm də vətəndaş olaraq bir yerdə
işləməliyik. Bu dövlət mənimdirsə, sözsüz ki, mən dövlətimin inkişafında
maraqlı olmalıyam. Aydın məsələdir ki, hər şeyi dövlətin üzərinə atmaq da
olmaz. Biz də oturub nələrinsə olmasını gözləməməliyik. "Azərbaycan mənim üçün
nə etdi?” – deyə düşünməməliyik. Mən özümə sual verirəm ki, mən Azərbaycan üçün
nə etmişəm. Əgər biz bu sualları özümüzə verə bilsək, çox irəli gedə bilərik. Beynimizdə
inqilab yaratmağı bacarmalıyıq. Artıq dünya başqa cür inkişaf edir. Öz
qazanımızda qaynamaqla heç nəyə nail ola bilməyəcəyik. Biz onsuz da tolerant
millətik və dünyaya çıxmalıyıq. Hesab edin ki, bizim tolerantlığımız Avropanın
10-dan yuxarı universitetində təbliğ olunur. "Asan xidmət” brend kimi artıq bir
neçə ölkədə tətbiq olunur. Bu, Azərbaycanın brendidir. Bunu bacaran xalq hər
şeyi bacarar”.
2-ci
"Animafilm” Beynəlxalq Animasiya Festivalının eksperti animasiya
rejissoru, ssenari müəllifi, əməkdar
mədəniyyət işçisi Elçin Hami Axundov animasiya festivallarının
keçirilməsini müsbət qiymətləndirir. O, bildirir ki, Bakıda oktyabrın 18-dən
21-dək keçiriləcək 2-ci "Animafilm” Beynəlxalq Animasiya Festivalına 50
ölkədən 268 müraciət daxil olub. Festivalda üç gün ərzində uşaqlar və böyüklər
üçün çəkilmiş onlarla yerli və xarici animasiya filmləri təqdim olunacaq,
müxtəlif vokşoplar və tədbirlər keçiriləcək, müsabiqə proqramlarına yekun
vurularaq qaliblər mükafatlandırılacaq. Azərbaycanda animasiya sənətinin
inkişafını təşviq edəcək builki festivalda uşaqlardan ibarət münsiflər heyəti
də böyüklərlə birgə fəaliyyət göstərəcək.
Animator qeyd etdi ki, festivalın tanınması və maraq doğurması üçün həmrəylik,
birlik əsas rol oynayır. O ki qaldı festivalın kitab sərgisi kimi maraq
doğurmağına, bunun üçün maliyyə də mütləqdir: "Mədəniyyət Nazirliyi bizə
haradasa cizgi filmlərinin çəkilişləri üçün xüsusi bina təşkil
etsə,dövlətimiz bu sahəyə maliyyə vəsaiti ayırsa, əlbəttə ki, bu sahədə
xeyli irəliləyiş olardı”.
Oktyabrın 2-dən 6-dək Bakıda III DokuBaku
Beynəlxalq Sənədli Film Festivalı (BSFF) keçiriləcək. Festivalın rəhbəri, beynəlxalq sənədli film festivalının həmtəsisçisi İmam Həsənov deyir ki, festivalın
maraq doğurması daha çox həvəsləndirmədən və reklamdan asılıdır: "Mədəniyyət,
əslində görünməyən qara tunelin sonunda işığı görmək deməkdir. Bu mədəniyyətin
insanlara təqdim olunması üçün isə əlimizdən gələni etməliyik. Filmlərə gəlincə
isə, festivalın keçirilməsi üçün nəzərdə tutulan, dövlət tərəfindən dəstəklənən
və daha çox maliyyə sərf olunan layihələr, əlbət ki, böyük maraq doğurur. Festivalın
keçirildiyi məkanlar da böyük rol oynayır. Misal üçün, festivallar Bakı Konqres
Mərkəzi və digər möhtəşəm mərkəzlərdə keçirilsə, bunun özü də böyük diqqətə
səbəb olur. Eyni zamanda, diqqət cəlb etmək istəyiriksə, festival haqqında KİV-lərdə
geniş şəkildə materiallar yayılmalıdır. Bizim festivalın o qədər də böyük
maliyyəsi yoxdur. Çox az insan bizim festival haqqında məlumatlıdır. Bu da
onunla əlaqədardır ki, bizim kifayət qədər maliyyəmiz yoxdur ki, daha çox onun
PR-na və reklamına xərcləyək”.
İ.Həsənov sualımızdakı müqayisəyə cavab olaraq, kitab
sərgisinə gedənlərin çoxunun heç də kitab alıcısı olmadığını bildirdi:
"Festivalın keçirildiyi məkanın da böyük rolu var. Şəhərdə izdihamın, sıxlığın
çox olduğu məkanlarda, Fəvvarələr meydanında kiçik bilet satış məntəqələri
qoyulsa, daha çox tanınar. Bəzi isanlar bir-birindən geri qalmamaq üçün, sosial
şəbəkədə paylaşım etmək, çoxluqdan geri qalmadıqlarını göstərmək üçün kitab
yarmarkasına gedir və özlərini elə göstərməyə çalışırlar ki, guya bədii ədəbiyyata
meyllidirlər. İnanın ki, insanların çoxu şəkil çəkdirməyə gedir. Ən azından,
marketinqin ən gözəl tərəfidir ki, insanların gözəl şəkil çəkdirməli üçün belə
bir şərait yaradılır. Bu çox yaxşı haldır”.
Ekspert Azərbaycanda kifayət qədər film
həvəskarlarının olduğunu və yaxşı reklamı gedərsə, festivalların da böyük maraq
doğura biləcəyini dedi: "İnsanların o qədər də vaxtı yoxdur ki, oturub
saatlarla filmə baxsın, bunun üçün evdə film izləməyi daha üstün tuturlar.
Kommersiya xarakterli filmlər var ki, kinoteatrlarda nümayiş olunur və onların
da kifayət qədər tamaşaçıları var. Tamaşaçının hansı janrı sevib-sevməməsindən
çox şey asılıdır. Misal üçün, komediya janrında olan filmlər daha çox satılır.
O filmlər də seçilmiş auditoriya üçün satılır. Mən deməzdim ki, bizim
cəmiyyətdə kinosevərlər azdır. Əksinə, son vaxtlar daha çox beynəlxalq
arenalara açılırıq, aktuallaşırıq”.
Sabah keçiriləcək festivala gəlincə isə, İ.Həsənov
bildirir ki, festivalın açılışına hazırdırlar və maraqlı həftə olacağına ümid
edirlər: "Festivalımızın kiçik komandası var. Sabah açılış olacaq. Festivalın
proqramına daxil olmuş filmlər möhtəşəm filmlərdir. Bütün mövzular burada əks
olunub. Bu gün bu mövzular çox aktualdır. Bu mövzuların hər biri ayrı-ayrılıqda
özünü tapır. Festivala moderator və rejissor qonaqlarımız gələcək,
iştirakçılarla canlı ünsiyyət saxlayacaqlar. Bizim gənclik dövrümüzdə özümüzü
realizə etmək üçün belə festivallar yox idi. Daha çox insanlar gəlib bəhrələnməlidirlər.
Biz festivalımıza kifayət qədər tamaşaçının gələcəyinə ümid edirik. Çünki
tamaşaçısız kino heç kimə lazım deyil. Kino çəkilir ki, tamaşaçı onu izləsin”.
X START Beynəlxalq Film Festivalının təşkilatçısı Fehruz Şamıyev mətbuata açıqlamasında
festivalın beynəlxalq səviyyədə olduğunu qeyd edib: "Ötən il iştirak
üçün 600-ə yaxın müraciət olub. Onlardan 80-i beynəlxalq müsabiqəyə, 20-si
yerli müsabiqəyə vəsiqə qazanıb. Həmin filmlər Rusiya, İran, Fransa, Almaniya,
Qazaxıstan, Ukrayna, Yunanıstan, İspaniya və s. ölkələri təmsil edirdi.
Beynəlxalq filmlər və yerli filmlər üçün ayrı-ayrı kino xadimlərindən ibarət
münsiflər heyəti formalaşdırdıq. Bu illər ərzində bir çox tanınmış imzalar var
ki, ilk addımlarını məhz bizim festivaldan başlayıblar. Elvin Adıgözəl Kannda
senari proqramına qəbul olunub. Buna qədər isə onun bir filmi "A"
kateqoriyalı festivalda iştirak edirdi. Ona görə də indi qətiyyətlə deyə
bilərik ki, əziyyətimizin bəhrəsini görürük".
Rejissor qeyd edib ki, Azərbaycan üçün
festival keçirmək çətindir: "Qonşu Gürcüstanda müxtəlif tipli 12 film festivalı
var. Bizdə neçə illərdir fərqli festivallar yoxdur. Yalnız bizim tədbirimizdir
ki, o da ölkədə ən uzun ömürlüdür. Amma əvvəllər "Şərq-Qərb",
"Audiovizual" adında festivallar olsa da, 5-6 il fəaliyyətdən sonra
dayanıb. O ki qaldı cəlb etməyə, mən özüm müxtəlif forumlarda iştirak edirəm.
Eyni zamanda bizim komandamız 6 ay öncədən müxtəlif kino şirkətləri ilə
danışıqlar aparır. Məlumat üçün deyim ki, sonuncu festivalda 25 nəfərlik
komandamız var idi. Ötən il və bu il müraciət edənlərin statistikasına görə
deyə bilərəm ki, festivalımıza maraq həddən artıq çoxdur. Təbii ki, bu da bizim komandanın
əməyidir”.
Xəyalə Rəis