Avropa Parlamentindən Ermənistana məcburedici qərar
Avropa Parlamenti tərəfindən "Avropa İttifaqının xarici siyasət və
təhlükəsizlik sahəsində ümumi siyasəti barədə” qətnamə qəbul edilib. Sənəddə
tərəfdaş ölkələrin ərazisində dondurulmuş münaqişələrin beynəlxalq hüququn
norma və prinsiplərinə uyğun olaraq nizamlanmasının zəruriliyi vurğulanır. Bundan
başqa, qətnamə münaqişə nəticəsində doğma yurdlarından didərgin düşmüş şəxslərə
dəstəyi gücləndirməyə, tərəfdaş ölkələrin ərazisində vəziyyətin
destabilizasiyası məqsədilə üçüncü tərəflərin müdaxilə cəhdlərinin qarşısını
almağa çağırır.
Beləliklə, sənəd faktiki olaraq növbəti dəfə Aİ-nin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması çərçivəsində Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə dəstəyini təsdiq edib.
Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında Milli Məclisin deputatı, politoloq Rasim Musabəyov bildirdi ki,
əvvəllər Avropada liberal düşüncə sahibləri öz dövlətlərində sakitlik olduğu
halda, digərlərinin başına ağıl qoymaq niyyətində idilər: "Amma sonradan
anladılar ki, həmin o separatizm təkcə kənarda yox, elə Avropa ölkələrində də
baş qaldırır. Ona görə də bu məsələyə münasibət xeyli dəyişilib. Yəni,
Kataloniya hadisələri, indi az qala Belçikanın parçalanması gündəmə gəlir və
digər Avropa ölkələrində belə problemlər var. Bütün bu hadisələrdən çıxış
edərək Avropa bu məsələlərə öz prinsipial yanaşmasını ortaya qoydu. Yəni ki,
ərazi bütövlüyü, suverenlik, sərhədlərin toxunulmazlığı məsələsində eroziyaya,
yumşalmaya yol vermək olmaz”.
Politoloq Elşad Mirbəşiroğlu bildirdi ki,
Avropa İttifaqı ölkələrinin münaqişələrlə bağlı ikili mövqe sərgiləməsini
qadağan edən maddələrin yer aldığı bir sənəd Azərbaycan üçün də çox önəmli idi:
"Bu ondan xəbər verir ki, artıq Avropa İttifaqında münaqişələrin bütövlükdə elə
bu ittifaqın özü üçün nə dərəcədə təhlükəli olduğunu dərk edirlər. Aydın başa
düşürlər ki, regional münaqişələr nəinki onların mövcud olduğu konkret region
üçün, bütövlükdə qlobal təhlükəsizlik üçün çox ciddi təhdidlər yaradır. Bu
baxımdan Avropa İttifaqı ölkələrinin münaqişə vəziyyətləri ilə bağlı obyektiv
mövqe sərgiləmələri gələcəkdə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin də ədalətli
həlli üçün yeni imkanlar yarada bilər. Bu günə kimi Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin vəziyyəti ilə bağlı beynəlxalq müstəvidə obyektiv mövqe mövcud
deyildi. Azərbaycan tərəfinin çox ciddi diplomatik cəhdləri sayəsində münaqişə ilə
bağlı obyektiv mövqenin formalaşdırılması istiqamətində müəyyən uğurlar əldə
etmişik. Amma Avropa İttifaqı ölkələrinin özlərinin bu istiqamətdə xüsusi
cəhdlərinin olmadığı bir şəraitdə münaqişə vəziyyətləri ilə bağlı ikili
standartlardan uzaq durmaları, obyektiv mövqe sərgiləmələri bütövlükdə ona
dəlalət edir ki, hər şeydən öncə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü Avropa İttifaqı
çərçivəsində qəbul olunur. Digər məqam ondan ibarətdir ki, Ermənistanın
işğalçılıq siyasəti ilə bağlı artıq konkret mövqe görmək şansımız meydana
gəlir. Çünki bu günədək Ermənistan heç bir sənəddə açıq şəkildə işğalçı dövlət
kimi təqdim olunmayıb. Düzdür, son dövrlər qəbul edilmiş müəyyən sənədlərdə
Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini hərbi işğaldan azad etməsi tələbi
qoyulmaqdadır. Amma bütün Avropa çərçivəsində belə bir mövqenin formalaşması
həm də onu göstərir ki, Avropa İttifaqı ölkələri Azərbaycanla əməkdaşlığı
bundan sonra daha dinamik inkişaf etdirmək istəyir. Çünki Dağlıq Qarabağ
münaqişəsini digər münaqişələrdən ayırmırlar və bütöv bir yanaşma var. Hesab
edirəm ki, bu yanaşmanın Azərbaycanın maraqlarına cavab verməsi Dağlıq Qarabağ
münaqişəsi vəziyyətində dövlətimizin siyasi mövqelərini əhəmiyyətli dərəcədə
gücləndirir. Bundan sonra Azərbaycan danışıqlar masası arxasında münaqişənin
dinc tənzimlənməsi prosesində öz haqlı mövqeyini daha etibarlı şəkildə müdafiə
edə biləcək. Həmçinin işğalçı Ermənistana qarşı gərəkən addımların atılması ilə
bağlı daha ciddi tələblər irəli sürə biləcəkdir. Bu baxımdan hesab edirəm ki,
Avropa İttifaqının məlum sənədində belə maddələrin yer alması bütövlükdə
beynəlxalq təhlükəsizliyin və sülhün daha etibarlı qorunmasına zəmin yaradacaq”.
"Atlas” Araşdırmalar
Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Elxan Şahinoğlu bildirdi ki, ümumiyyətlə
son illər Avropa Parlamentində Azərbaycanla bağlı ədalətli qətnamələr qəbul
edilir: "Həm Avropa Şurası, həm də Avropa Parlamenti hər zaman Qarabağ
münaqişəsi ilə bağlı Azərbaycanın haqlı mövqeyini dəstəkləyib. Hətta
xatırlayıram ki, bir qətnamədə işğalçı qüvvələrin əraziləri tərk etməsinin
vacibliyi də vurğulanmışdı. Bu o deməkdir ki, Avropada müəyyən ikili
standartlar olsa da, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyirlər. Təəssüf ki,
bu qətnamələr reallığa çevrilmir. Amma hər halda BMT qətnamələri, həmçinin
Avropa institutlarının bu cür qətnamələri bizim üçün faydalıdır və gələcəkdə
işimizə yarayacaq”.
E.Şahinoğlu əlavə etdi ki, Avropa özü də separatizmlə üzləşib və bunun bariz nümunəsi Kataloniyada oldu: "Katalonlar düşünürdülər ki, separatizmə əl atıb İspaniyadan ayrılacaqlar, amma alınmadı. Avropa da katalonlara yox dedi və İspaniyanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədi. Bunun özü də bir stimul oldu ki, bütün digər hallarda da separatçılara dəstək verməsinlər. Avropa İttifaqı Gürcüstanın, Ukraynanın, Moldovanın, eləcə də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir. Bu mənada Avropa ikili standartlar ortaya qoya bilməz və ona görə də Azərbaycana münasibət birmənalıdır. Əlbəttə, başqa məsələdir ki, avropalı siyasilər ikiüzlü siyasət yürüdürlər, həm Ermənistanla, həm də bizimlə yaxşı olmaq istəyirlər. Amma biz Avropa Komissarlığından tələb etməliyik ki, öz parlamentinin qəbul etdiyi qətnamələri yerinə yetirsin”.
BƏXTİYAR
Beləliklə, sənəd faktiki olaraq növbəti dəfə Aİ-nin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması çərçivəsində Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə dəstəyini təsdiq edib.
Bundan əvvəl də Avropa Parlamenti və digər ittifaqa daxil olan institutlar
tərəfindən qətnamələr qəbul edilib. Ancaq burada diqqətçəkən məqamlardan biri
ondan ibarətdir ki, Aİ-yə daxil olan ölkələr Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
tənzimlənməsində açıq şəkildə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir. Ola
bilsin ki, Aİ-nin belə konkret mövqe sərgiləməsi Avropanın daxilində baş
qaldıran separatizm təhlükəsi ilə bağlıdır. Bu qətnaməni Avropanın separatizmə
münasibətinin dəyişməsi kimi qiymətləndirmək olarmı?
R.Musabəyov vurğuladı ki, bu qətnamənin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
həllinə bilavasitə təsiri yoxdur: "Amma məsələsinin həlli üçün hüquqi bazanı
möhkəmlətmiş olur. Kimlərsə düşünürdülər ki, əvvəl-axır Avropanı və qərb
dünyasını açıq şəkildə Ermənistanın tərəfinə çəkmək olar. Amma indi anlayırlar
ki, bu olmayacaq”.
E.Mirbəşiroğlu qeyd etdi ki, Avropa İttifaqı ümumilikdə dərk edir ki,
münaqişələr beynəlxalq və regional təhlükəsizliyə ciddi təhdid yaradır: "Eyni
zamanda Avropada aydın başa düşülür ki, ittifaq sərhədlərində çoxsaylı
potensial münaqişələr və separatizmə meyllilik mövcuddur. Gələcəkdə bu
separatizmin qarşısının alınması artıq dərk edilir. Artıq müəyyən nümunələr də
müşahidə edilib. Kataloniyanı və digər potensial münaqişə ocaqlarını qeyd etmək
olar ki, bunlar bütövlükdə Avropa İttifaqının təhlükəsizlik sistemi üçün çox
ciddi təhdidlər yaradır. Eyni zamanda Avropa İttifaqı sərhədlərindən kənarda mövcud
münaqişələrin tənzimlənməsi ilə bağlı da obyektiv mövqe sərgiləməklə, həm də
özünün gələcək təhlükəsizliyini təmin etmiş olur. Məsələyə Dağlıq Qarabağ
münaqişəsi kontekstində yanaşdıqda, bu həm də Azərbaycan-Avropa İttifaqı
münasibətlərinin xarakterinə müsbət təsir göstərə bilər. Bundan sonra
Azərbaycan Avropa İttifaqı çərçivəsində münaqişənin ədalətli tənzimlənməsi ilə
bağlı konkret mövqenin ortaya qoyulmasını istəyə biləcək. Düşünürəm ki, bütün
bunlar Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı kompleks addımların atılmasına rəvac
verəcək”.
E.Şahinoğlu əlavə etdi ki, Avropa özü də separatizmlə üzləşib və bunun bariz nümunəsi Kataloniyada oldu: "Katalonlar düşünürdülər ki, separatizmə əl atıb İspaniyadan ayrılacaqlar, amma alınmadı. Avropa da katalonlara yox dedi və İspaniyanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədi. Bunun özü də bir stimul oldu ki, bütün digər hallarda da separatçılara dəstək verməsinlər. Avropa İttifaqı Gürcüstanın, Ukraynanın, Moldovanın, eləcə də Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir. Bu mənada Avropa ikili standartlar ortaya qoya bilməz və ona görə də Azərbaycana münasibət birmənalıdır. Əlbəttə, başqa məsələdir ki, avropalı siyasilər ikiüzlü siyasət yürüdürlər, həm Ermənistanla, həm də bizimlə yaxşı olmaq istəyirlər. Amma biz Avropa Komissarlığından tələb etməliyik ki, öz parlamentinin qəbul etdiyi qətnamələri yerinə yetirsin”.
BƏXTİYAR