Atanın ödəmədiyi pulu dövlət ödəyəcək?
"2014-cü
ildə boşandıq, cəmi 5 ay aliment ala bildim. Sonra hər nə səbəbdənsə keçmiş
həyat yoldaşımı həbs edib, 7 il azadlıqdan məhrum etdilər. 5 ildir ki, aliment
almıram, 2 uşaqla kirayədə qalıram. Aldığım maaş isə kirayə pulunu, uşaqların
xərclərini ödəməyə kifayət etmir. Açığı, bu problemin həlli üçün nə edəcəyimi
bilmirəm. Kimə müraciət etdimsə, bildirdi ki, keçmiş həyat yoldaşım həbsdə
olduğu müddətdə aliment almağım mümkünsüzdür. Yalnız o, azadlığa çıxıb
işlədikdən sonra aliment verə bilər”.
Bu
fikirləri bizimlə söhbətində bir müddətdir ərindən boşanan Aynurə bölüşdü.
Aynurə sadəcə aysberqin görünən tərəfidir. Günümüzdə onun kimi aliment problemi
yaşayan xanımlar çoxdur və təəssüflər olsun ki, onların böyük əksəriyyəti
problemin həllinə nail ola bilmir. Bu problemin öz həllini tapması üçün dövlət
səviyyəsində də müəyyən işlər görülür. Belə ki, ölkəmizdə aliment fondunun
yaradılması ilə bağlı danışıqlar gedir. Bu barədə APA-ya ombusdsman Elmira
Süleymanova bildirib. O, Aliment Fondunun yaradılması haqqında Milli Məclisə
müraciət etdiyini deyib. Onun sözlərinə görə, Aliment Fondunun yaradılması
zəruridir: "Çünki ölkədə boşanmaların sayı kritik həddədir. Aliment Fondu
Dövlət Sosial Müdafiə Fondu kimi bir fond olacaq. Boşanan insanlar məhkəmə
qərarından sonra bu fonda müraciət edərək aliment pulunu ala biləcəklər. Sonra
isə dövlət həmin borcludan məcburi qaydada müəyyən bir prosedurla bu vəsaiti
alacaq. Ümid edirik ki, Aliment Fondunun yaradılması öz müsbət həllini
tapacaq”.
Bəs
görəsən bu fondun yaradılması nə dərəcədə realdır?
Hüquqşünas Sahib
Məmmədov Aliment Fondunun yaradılmasını məqsədəuyğun
hesab edir: "Əslində, bu məsələ çoxdan gündəmdədir və özü də aktualdır. Dünyada
da bu cür fondlar fəaliyyət göstərir. Hər kəsə bəlli məsələdir ki, bir çox
hallarda boşanmalardan sonra valideynlər, xüsusilə də atalar üzərlərinə düşəni
yerinə yetirmirlər. Bu isə nəticə etibarı ilə tərəflər arasında problemlərin
yaranmasına gətirib çıxardır. Məsələn, Ədliyyə Nazirliyinin məhkəmə
qərarlarının icrası baş idarəsində bəlkə də 10 minlərlə belə mübahisəli iş var.
Hansı ki icraçılar bunu həll etməkdə acizdirlər. Çünki aliment verməli olan
şəxslərin bəzisi ya ölkəni tərk edib, ya da heç bir yerdə işləmir. Nəticə
etibarı ilə qarşı tərəf ona kəsilən alimenti ala bilmir. Ona görə də belə bir
fondun yaradılması məqsədəuyğun sayılır. Yəni, aliment ala bilməyənlərə dövlət
hansısa bir yolla kömək edir. Amma sonra imkan düşən kimi reqres qaydada
alimenti verməli olan şəxsin gəlirləri fonda yönəldilir”.
S. Məmmədov qeyd edir ki,
dövlətin alimentin alınması ilə bağlı icra prosesində itirdiyi vəsaitlər fonda
çəkilən xərcdən dəfələrlə çoxdur. Ona görə də dövlət birdəfəlik belə bir fond
yaradıb ilkin vəsaiti qoysa, sonradan da onu geri alsa problemdə fundamental
dəyişikliklər əldə olunar. Müsahibimiz bir məsələyə də aydınlıq gətirdi. Qeyd
edir ki, hazırda qanunvericiliyə müvafiq olaraq alimenti verməyəni yox, məhkəmə
qərarını icra etməyən şəxsi həbs edirlər: "Biri var bu adamın həqiqətən ödəmə
qabiliyyəti, işi yoxdur deyə pul vermir. Biri də var məqsədli şəkildə məhkəmə
qərarını icra etmir. Buna görə o, həbs edilir. Yəni, tək bu məsələdə deyil, istənilən
mövzuda məhkəmə qərarını icra etməyən şəxs cinayət məsuliyyətinə cəlb olunur”.
Qadın
və gənc ailələrin sosial inkişafı İctimai Birliyinin sədri, Milli QHT Forumunun
Gender Mərkəzinin rəhbəri Tünzalə Cavadova mövzu ilə
bağlı təşkilatlarına çoxsaylı müraciətlər olduğunu qeyd etdi: "Son vaxtlar
boşanmaların sayı sürətlə artmaqdadır. Ailə münasibətlərinin sonlandırılması
zamanı problem ən çox aliment məsələsində yaşanır. Aliment ala bilməyən
qadınlar bir çox hallarda övladlarının bütün, xüsusilə də təhsil və sağlamlıqla
bağlı ehtiyaclarını ödəyə bilmir. Belə olan halda zərər görən tərəf uşaq olur.
Qadının daimi yaşayış, iş yeri yoxdursa, bu zaman vəziyyət daha da çətinləşir.
Yəni, düşünün qadın 3 uşaqla boşanır və onun qalmağa, işləməyə yeri yoxdur.
Hələ üstəlik qarşı tərəf də aliment vermir. Bəs bu ana övladlarını necə
dolandırmalıdır? Bu mövzu ilə bağlı bizim təşkilata da çox saylı müraciətlər
olur. Həmin qadınların və uşaqların hüquqlarının müdafiə olunmasında, aliment
məsələsinin həllində bacardığımız qədər kömək edirik. Lazım gəldikdə qadınların
məşğulluq problemlərini həll etmək üçün bəzi aidiyyatı orqanlarla danışıqlar
aparırıq”.
Birlik sədri düşünür ki,
ölkəmizdə aliment fondunun yaradılması bu mövzu ilə bağlı problemin həllinə
kömək edəcək: "Aliment Fondu məsələsi isə dövlətin nəzarətində gündəmdə olan,
təxirəsalınmaz məsələdir. Çünki bu gün boşanan qadınların ən çox üzləşdiyi
problem alimentlə bağlıdır. Elə atalar var ki, övladına aliment ödəməkdən
imtina edir. Ya başqa ölkədə olur, ya da pulu olmadığını bildirir. Maddi
təminatın olmamağı uşaqların hərtərəfli inkişafına mane olur. Ona görə
düşünürəm ki, ölkəmizdə Aliment Fondunun yaradılması bu mövzu ilə bağlı
problemin həllinə kömək edəcək. Digər tərəfdən, Avropa təcrübəsinə nəzər
salsaq, Niderlandda Alimentlər üzrə Federal Büro, Polşada Aliment Fondu, Fransa
Dövlət Aliment Fondu kimi qurumlar fəaliyyət göstərir. Yəni, valideyn alimenti
ödəməkdən yayındığı təqdirdə onun əvəzinə dövlət ödəyir. Amma bu borclunu
aliment üzrə öhdəlikdən azad etmir. Onun əvəzinə ödəniş edilsə də, zamanla
həmin vəsait ondan tələb edilərək fonda qaytarılır”.
Günel