“Ankara-Vaşinqton əlaqələrində dərin uçurum yaranır”
Məhəmməd Əsədullazadə: "ABŞ-ın
Türkiyənin regional güc olmasını qəbul etməməsi məhz bu vəziyyəti yaradıb”
"ABŞ ilk əvvəldən PKK-nın
qolu YPG-yə hərbi-siyasi dəstək verməsi, "Patriot” zenit raket komplekslərini Türkiyəyə
verməməsi ikitərəfli əlaqələrin zəifləməsinə və rəsmi Vaşinqtonun etimadına
kölgə saldı. Türkiyə ABŞ-ın bu siyasətinə qarşı seyrçi qalmadı. Türkiyənin
Rusiyadan S-400 alması, Moskva-Ankara arasında strateji yaxınlaşma ABŞ-da
narazılıq yaratdı. Bu da regionda yeni
mərhələyə gətirib çıxardı”.
Bu barədə siyasi şərhçi
Məhəmməd Əsədullazadə "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında bildirib. O, Ankara-Vaşinqton
əlaqələrində dərin uçurum yarandığını xatırladıb. Qeyd edib ki, ABŞ-ın
Türkiyənin regional güc olmasını qəbul etməməsi məhz bu vəziyyəti yaradıb.
Aralıq dənizində qaz
yataqları uğrunda savaş
M.Əsədullazadə deyib ki, ABŞ-ın
Türkiyə siyasətində strateji dəyişikliklər kifayət qədər fərqlidir və bu
siyasətdə Ankaranı zəiflətmək planı da yer alır: "Türkiyə rəhbərliyi preventiv
addımlar atım öz milli maraqlarını qorumalı idi. Ərdoğan-Tramp görüşü də
gözlənilən kimi tərəflər arasında problemləri həll etmədi. İlk növbədə ABŞ
addım atmalı idi. ABŞ Türkiyənin "Barış pınarı" əməliyyatına ona görə
dəstək verdi ki, Türkiyə müəyyən güzəştlərə getsin. Lakin bu güzəşt nəzərə
çarpmadı. Buna əsas səbəb Türkiyənin Liviya ilə Aralıq dənizində sahil
sularının müəyyənləşdirilməsi üçün müqavilənin bağlanmasıdır. Bununla da
Türkiyənin Aralıq dənizində siyasi və hərbi gücü daha da artır. Bu müqavilə İsrail
və Yunanıstanı, xüsusilə ABŞ-ı ciddi narahat edən faktdır. Türkiyə Aralıq
dənizində qaz yataqlarının geoloji kəşfiyyatını aparır və Yunanıstanla
münaqişədədir. Kipr ətrafı şelfdə tapılan milyardlarla qaz yatağı Yunanıstan,
Misir və İsrailin bir araya gələrək Türkiyəyə qarşı birləşməsinə səbəb olub. Bu
şelf zonasında Ankaranın maraqları nəzərə alınmır. Ona görə də Türkiyə suveren
hüquqlarından istifadə edərək öz nüfuz dairəsinə malik olan ərazilərinə
nəzarəti gücləndirir və heç bir dövlətin iştirakına imkan vermir”.
Vaşinqtonun strateji səhvi
Siyasi şərhçi vurğulayıb
ki, qaz yataqlarının işlənməsi məsələsində ABŞ Yunanıstanı dəstəkləyir və
Ankaranın Kipr ətrafındakı yataqları işlətməsinə qarşı çıxır: "Liviya-Türkiyə
arasında bağlanan müqaviləyə görə ABŞ Türkiyəyə qarşı qondarma "erməni
soyqırımı" qətnaməsini gündəliyə çıxardı. Aralıq dənizində karbohidrogen
yataqlarına sahiblənmək uğrunda başlanan, hələlik geniş müstəviyə çıxmayan
gərgin situasiya yeni münaqişədən xəbər verir. Rusiya bu qaz yataqlarının
Türkiyənin nəzarətində olmasında maraqlıdır. Fikrimcə, Ankara-Vaşinqton münasibətlərinin
normallaşması yalnız Türkiyənin ABŞ-ın diktəsini qəbul etməsindən sonra
normallaşa bilər. Bu da Türkiyə üçün arzuolunan deyil. Bütün bunları nəzərə
alsaq görərik ki, çox ciddi geosiyasi qarşıdurma mərhələsi yaşanır. Amma bu təzyiqlər,
sanksiyalar Türkiyəni öz hədəfindən yayındırmayacaq. İkitərəfli əlaqələr demək
olar ki, böyük zərbə alıb. Düşünürəm ki, qondarma soyqırımı layihəsinin Senatda
qəbul edilməsi Vaşinqtonun strateji səhvi idi. Bununla Türkiyə-ABŞ siyasi
əlaqələri ciddi şəkildə zədələndi. Ankara daha Vaşinqtona etibar etməyəcək”.
Alpər
TURAN