Almaniya hökumətindən konkret mövqe
Bu yaxınlarda Almaniyada Bundestaqın
sağçı radikal AfD fraksiyası AFR hökumətinə "Almaniya-Ermənistan münasibətləri”
mövzusunda kiçik sorğu göndərib. Həmin sorğuda Dağlıq Qarabağla bağlı bəzi
suallar yer alıb. Almaniya mediasının yaydığı xəbərə görə, AFR hökumətinin
sözügedən sorğuya cavabı birmənalı olub. Hökumət sorğuya cavabın girişində xüsusi
olaraq vurğulayıb ki,"Almaniya-Ermənistan münasibətləri” anlayışı ilə AFR
və Ermənistan Respublikası arasındakı münasibətlər başa düşülməlidir. Qeyd
olunub ki, AFR hökuməti Ermənistan silahlı qüvvələrinin nəzarətində olan Dağlıq
Qarabağ regionu və yeddi ətraf rayonu Azərbaycanın bir hissəsi hesab edir.
Bununla
yanaşı, AFR hökumətinin qondarma "Dağlıq Qarabağ Respublikasını” tanımadığı da
sorğuya verilən cavabda əksini tapıb. Hökumət sorğunun müvafiq bəndlərinə, yəni
Dağlıq Qarabağda insan hüquqlarının, mətbuat azadlığının, azlıqların vəziyyəti,
orada yaşayan almanların sayı və sairə dair cavabında da yuxarıdakı qeydlərə
istinad etməklə kifayətlənib. Həmçinin sorğudakı "AFR hökuməti Dağlıq Qarabağın
beynəlxalq hüquqi statusunu necə qiymətləndirir?” sualına hökumət "Dağlıq
Qarabağ bölgəsi Azərbaycan Respublikasının ərazisinin bir hissəsidir” cavabını
verib.
Almaniya hökumətinin
sərgilədiyi bu mövqe ilə bağlı fikirlərini "Kaspi”yə bölüşən Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və
parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin üzvü, siyasi şərhçi Sahib Alıyevqeyd edib ki, Bundestaqın mövqeyində qeyri-adi nə isə yoxdur. Onun fikrincə,
Bundestaq rəsmi qurum olaraq məsələyə sırf beynəlxalq hüquq normalarından, BMT
prizmasından yanaşıb: "İlk baxışda bu mövqedə qeyri-adi nə isə yoxdur. Çünki
BMT Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonları Azərbaycanın ərazisi kimi tanıyıb. BMT-yə
üzv olan hər bir dövlət bu normalardan çıxış etməlidir. Ancaq məsələ burasıdır
ki, hazırda biz, ikili standartların tüğyan etdiyi dövrdə yaşayırıq. Hər hansı
dövlətə yanaşmada beynəlxalq prinsiplər, beynəlxalq hüququn tələbi deyil, həmin
dövlətin gücü, önəmi, oynadığı rol əsas götürülür. Prezident İlham Əliyevin son
müşavirədə də vurğuladığı kimi, biz Almaniya Bundestaqının bu yanaşmasında Azərbaycanın
beynəlxalq mövqelərinin güclənməsinin növbəti təsdiqini görürük. Bununla belə,
onu da vurğulamaq yerinə düşər ki, Almaniya Qərb dövlətləri içərisində bir
çoxlarından, o cümlədən də Minsk Qrupunun həmsədr dövlətlərindən fərqli olaraq,
indiyə qədər Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə yanaşmada daha konkret və prinsipial
mövqe ortaya qoyub. Bundestaqda Azərbaycan torpaqlarının işğalı faktını
pisləyən qətnamə qəbul olunub. Düzdür, hərdən uydurma "erməni soyqırımının”
tanınması çağırışları, işğal altındakı Dağlıq Qarabağa bəzi deputatların səfər
etməsi halları da olur, amma ümumi götürsək, Almaniya Federativ Respublikası
münaqişənin həllinə yanaşmada beynəlxalq hüququn tələblərini əks etdirən
prinsipial mövqe ortaya qoyub”.
Politoloq
Qabil Hüseynli bildirib ki, Avropanın əsas dövləti sayılan
Almaniya uzun müddətdir beynəlxalq hüququn prinsiplərindən çıxış edərək,
Azərbaycanın haqlı mövqeyinə dəstək verir. O, bu tendensiyanın 2013-cü ildən
etibarən müşahidə edildiyini dilə gətirib: "2013-cü ildə Avropa İttifaqının
parlamenti Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyən bəyanatlar verməyə
başlayıb. Bundan başqa, Almaniyanın da üzv olduğu NATO da keçirdiyi
sammitlərdə, zirvə toplantılarında ölkəmizin ərazi bütövlüyünü dəstəkləyən bəyanatlar
qəbul edib. Bu onu deməyə əsas verir ki, Avropa ictimai rəyi bütünlüklə
Azərbaycanın haqq işini müdafiə edən, beynəlxalq hüquq normalarına uyğun olan
qətnamələr, qərarlara əsas verir. Təbii olaraq bu, müsbət hadisədir. Eyni
zamanda bunlar Azərbaycan xarici siyasətinin uğurudur. Prezident İlham Əliyevin
rəhbərliyi ilə həyata keçirilən xarici siyasət kursu, dünya dövlətləri, o
cümlədən Avropa ölkələri ilə qurulan diplomatik əlaqələr, aparılan diplomatiya
bu nəticənin əldə edilməsinə gətirib çıxarıb. İndi isə Almaniya hökuməti,
Bundestaq belə bir bəyanatla çıxış edir, ona ünvanlanan sorğuya cavab olaraq
Azərbaycanın haqlı mövqeyini dilə gətirir. Fikrimcə, bu, Almaniya xarici
siyasətində oturuşmuş, daşlaşmış mövqedir. Belə açıq şəkildə ifadə olunan mövqeyə
dəstək olaraq, ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr dövlətləri Fransa və ABŞ-dan da
eyni yanaşmanı görmək xoş olardı. Ümid edirəm ki, onların da məhz belə
davranacağı gün uzaqda deyil. Dünya dövlətləri də Almaniya Bundestaqının
sərgilədiyi bu mövqeyə dəstək verməklə, haqqın, ədalətin müdafiəsinə
qalxacaqlar. Çünki Almaniya Avropa İttifaqının aparıcı dövlətidir. Eyni zamanda,
bu qurumda siyasi konyukturanı da müəyyənləşdirən Almaniyadır. Ona görə də
Avropa İttifaqı ölkələrinin də oxşar mövqe nümayiş etdirməsi gözləniləndir.
Hesab edirəm ki, Azərbaycan Almaniya ilə münasibətləri bundan sonra da inkişaf
etdirməli, hərtərəfli əlaqələri gücləndirməlidir. Avropanın ictimai rəyində
obyektiv dönüş edən Almaniyanın potensialından maksimum yararlanmalıyıq”.
Politoloq
Natiq Miri Almaniya hökumətinin açıqladığı mövqeyi beynəlxalq hüququn tələb
etdiyi bir davranış kimi qiymətləndirib. Deyib ki, Bundestaq rəsmi qurumdur və
onun siyasi partiyaya verdiyi cavab başqa cür ola bilməzdi: "Beynəlxalq hüquqa
görə, Azərbaycan hazırda Ermənistan tərəfindən işğal altında saxlanılan Dağlıq
Qarabağ və ətraf rayonlarla birlikdə müstəqil dövlət və subyekt kimi tanınıb.
Yəni beynəlxalq hüquqa görə, Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonlar Azərbaycanın
ərazisidir. Bu, BMT-nin bütün üzvləri, o cümlədən Almaniya tərəfindən tanınmış
bir faktdır, gerçəklikdir. Təəssüf doğuran məqam budur ki, bütün bunların
müqabilində Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin çözülməsi məsələsinə gələndə,
beynəlxalq hüquq anlayışı tamamilə arxa plana keçir, kənarda qalır. Əgər münaqişəyə
beynəlxalq hüquq prizmasından yanaşılsaydı, problemin həlli acı bağırsaq kimi
30 ilə yaxın uzanmazdı. Beynəlxalq hüquqa görə, hər hansı coğrafi ərazidə
yaşayan etnik qrup, milli azlıq öz yaşadığı coğrafiyanın siyasi taleyini həll
edə bilməz. Bu, beynəlxalq hüququn hər kəs tərəfindən bilinən, qəbul edilən
elementar gerçəklikdir. Bunu bilməyən beynəlxalq ekspert, siyasətçi, diplomat
yoxdur. Çox təəssüf ki, bütün münaqişələrə yanaşmada beynəlxalq hüquq tətbiq
edilir, lakin Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ probleminə gəldikdə, dərhal ikili
yanaşma ortaya qoyulur. Yəni, həm ərazi bütövlüyü məsələsi önə çəkilir, həm də
xalqların öz müqəddəratını təyinetmə prinsipi gündəmə gətirilir. Bu prinsiplər
bir-birinə qarşı olan, daban-dabana zidd prinsiplərdir. Məhz bu amil də
ümumilikdə problemin həllinə imkan vermir. Ona görə də Bundestaqın siyasi
təşkilatın sorğusuna verdiyi cavabı hüquqi və normal qəbul edirəm. Acınacaqlı
haldır ki, bundan ötəsinə gəldikdə, heç bir dövlət və ya beynəlxalq təşkilat,
hətta ATƏT-in Minsk qrupu belə, mühüm addım atmır”.
Rufik
İSMAYILOV