ABŞ-da “terror”, Azərbaycanda “demokratiya pozuntusu”? - Video - Fotolar
Və ya ikili standartlar qaradərili insanın polis
tərəfindən öldürülməsinə edilən etirazlara münasibətdə özünü açıq göstərir
ABŞ-ın Minnesota ştatınıın Minneapolis şəhərində
afroamerikalı Corc Floydun polis tərəfindən saxlanılmasını, boğularaq
öldürülməsini əks etdirən videogörüntülərin sosial şəbəkələrdə yayılması bir
çox şəhərlərdə kütləvi qarışıqlığa səbəb olub. Belə ki, yayılan videoda polis
əməkdaşlarının Floydu yıxaraq qollarını qandallamaları, həmçinin zabitlərdən
birinin dizi ilə saxlanılan şəxsin boğazını sıxması əks olunub. Saxlanılan şəxs
əvvəlcə bir neçə dəfə nəfəs ala bilmədiyini deyib, sonra huşunu itirib. C.Floyd
xəstəxanaya yerləşdirilsə də, reanimasiyada ölüb.
Bu informasiya yayıldıqdan sonra şəhər polisinin
rəhbərliyi saxlanılmada iştirak edən dörd zabitin işdən çıxarıldığını elan
edib. Floydun həlak olmasının araşdırılmasına Federal Təhqiqat Bürosu (FTB) cəlb
olunub. Lakin bu, şəhərdə dağıntılar və yanğınlarla müşayiət olunmuş etiraz aksiyalarının
qarşısını ala bilməyib. ABŞ-ın 22 ştatındakı onlarla şəhərdə aksiyalar
keçirilib.
Qaradərili C.Floydun qətlinə etiraz edən nümayişçilər
Minneapolis şəhərində polis məntəqəsini yandırıblar. Aksiyasının qarşısının
alınması üçün məxfi xidmətlə yanaşı, federal marşallar, narkotiklə mübarizə
idarəsinin əməkdaşları və Milli Qvardiya cəlb olunub. Təkcə mayın 31-də keçirilən
etiraz aksiyalarında 1700-ə yaxın nümayişçi saxlanılıb, polis aksiyaları
dağıtmaq üçün etirazçılara qarşı gözyaşardıcı qaz və rezin dəyənəkdən istifadə
edib. ABŞ-ın paytaxtı Vaşinqtonda davam edən etiraz aksiyaları zamanı məxfi
xidmətin 50-dən çox əməkdaşı xəsarət alıb. Etirazçılar təhlükəsizlik
qüvvələrinin üzərinə molotov kokteylləri atıb. ABŞ rəsmiləri bir sıra hallarda
aksiyanı təşkil edən təşkilatı, etirazçıları terrorçular adlandırıb, onlara
qarşı ən sərt tədbirlər görülməsinin vacibliyini vurğulayıblar.
Bu hadisələrin irqi ayrı-seçkilikdən, vəzifə
səlahiyyətini aşmaqdan, polis zorakılığından qaynaqlandığı göz önündədir. Diqqət
çəkən məqam burasıdır ki, ABŞ, eləcə də Avropa ölkələri ərazisində baş verən bu
kimi hadisələrdə yerli hökumətlər terrorçu və terrorizm izi axtarır, dövlətin
təhlükəsizliyini əsas gətirərək aksiya iştirakçılarına qarşı ən sərt tədbirlər
görürlər. Bundan əvvəlki vaxtlarda Amerikada tüğyan edən aksiyalarda,
Fransadakı "sarı jiletlilər”in dinc nümayişlərində polis qəddarlığını əks
etdirən yüzlərlə fakt var. İnternet üzərindən qısa axtarış etsək, belə foto və
videolara, xəbərlərə rast gəlmək mümkündür. Polis atlarının ayağı altında
əzilən, dəyənəklə baş-gözü partladılan, al qana boyanan, gözyaşardıcı qaz,
rezin güllə yağışına tutulan etirazçılar həmin xəbərlərin əsas mövzusudur.
Maraqlı məqam burasıdır ki, ABŞ-dan, Avropadan
kənarda, o cümlədən Azərbaycanda nə vaxtsa dövlətə, Vətənə qarşı çıxan, yaxud
vəzifə səlahiyyətini icra edən məmura silahlı hücum edən, etiraz aksiyaları
təşkil edib insanları dövlətə qarşı silahlı mübarizəyə səsləyən şəxslər
barəsində hüquq müstəvisində tədbir görülən zaman Qərb dövlətləri, xüsusən də
qərargahı Amerikada yerləşən beynəlxalq təşkilatlar bunu demokratiyanın, insan
haqlarının boğulması, zorakılıq aktı kimi qələmə verirdilər. Lakin indi ABŞ-da
törədilən hadisəyə Vaşinqton rəsmiləri terrorizm, dövlətə, nizam-intizama,
qayda-qanuna qəsd donu geyindirirlər. Bu, bir daha onu sübut edir ki, dövlətin
təhlükəsizliyi hər şeydən önəmlidir və bunun təmin edilməsi üçün qanun
çərçivəsində bütün addımların atılması zəruridir. Bunun əksini iddia etmək, ona
siyasi çalar vermək riyakarlıqdan, ikili standartlardan başqa bir şey deyil.
Mövzu ilə bağlı fikirlərini "Kaspi” qəzetinə
bölüşən millət vəkili Musa Qasımlıbildirib ki, demokratiyadan ağız dolusu danışan ölkələr bu kimi məsələdə sırf
ikili standartlar nümayiş etdirirlər. Deputatın fikrincə, bir qrup şəxsin,
yaxud hər hansı təşkilatın qanundankənar hərəkətlərinə yol vermək olmaz və
qanunun aliliyi gözlənilməlidir: "Mənim mövqeyim aydın və birmənalıdır. Hesab
edirəm ki, milli təhlükəsizliyin etibarlı qorunması hər şeydən üstün olmalıdır.
İctimai qayda-qanunu pozaraq vətəndaşların normal yaşayışı üçün təhlükə
törədənlərə qarşı qanun çərçivəsində tədbirlər görülməlidir. Bir qrup şəxsin və
ya hər hansı təşkilatın qanundankənar hərəkətlərinə yol vermək olmaz. Qanun hər
şeydən üstün olmalıdır”.
Politoloq
Fikrət SadıxovABŞ-da irqi ayrı-seçkiliyin, polis zorakılığının birinci dəfə baş vermədiyini
dilə gətirib: "Amerikanın 40 şəhərində artıq üsyanlar baş verir. Qaradərili
insanlar öz hüquqlarını tələb edərək hakimiyyətə qarşı çıxışlar edirlər. Vaşinqtonda,
Ağ Evin qarşısında əhali yığışıb müxtəlif şüarlarla hökumətdən ədalət tələb
edir. Tramp özü hansısa bunkerdə gizlədilib və Ağ Evdə çalışanlara tapşırılıb
ki, işə gəlməsinlər. Bu, faktiki olaraq fövqəladə vəziyyətdir. Bu cür fövqəladə
vəziyyətin səbəbləri məhz onların özündə, yəni güc strukturlarında,
polislərindədir. Çünki bu vəhşilik gec-tez belə nəticələnməli idi. Qaradərili
insanlar bu cür hallara çox dözüb, göz yumublar. Lakin bütün bunlara əbədi
olaraq göz yummaq mümkün deyildi. Aydın məsələdir ki, ABŞ-da baş verən iğtişaşları
yatıracaqlar. Bir çox insan həlak olacaq, bəzisi həbs olunacaq, Milli Qvardiya
öz sözünü deyəcək, ölkədə güc strukturları onlara qarşı çox sərt addımlar
atacaq. Lakin bütün bunlara baxmayaraq, ABŞ-dakı bu qarşıdurmalar çox dərin
izlər buraxacaq”.
Bakı
Politoloqlar Klubunun sədri Zaur Məmmədov da hesab edir ki, ABŞ-da qaradərililərə qarşı
təqiblər, ikili standartlar mövcuddur və son proseslər məhz buradan
qaynaqlanır: "ABŞ-da qaradərili Corc Floydun polis zorakılığına məruz qalaraq
həyatını itirməsi ölkənin 18 şatatında və 25 böyük şəhərində etiraz
aksiyalarına səbəb olub. Düzdür, ABŞ-da hazırda baş verənləri xaos adlandıra
bilmərik. Lakin bir çox ştatda, ümumiyyətlə, ABŞ-ın bir çox şəhərlərində
aksiyaların keçirilməsi vəziyyətin gərginliyindən xəbər verir. Təəssüf ki, XX
əsrdə olduğu kimi, bu gün də qaradərililərə qarşı təqiblər və ikili standartlar
mövcuddur. Bunun əksini iddia edənlər yanılır. ABŞ-da bu gün də qaradərililərə
qarşı ciddi şəkildə təzyiq var. Baxmayaraq ki onların bir qismi yüksək dövlət
kürsülərində yer tutur, yenə də onlara qarşı münasibətdə ayrı-seçkilik edilir.
Halbuki, Amerikanın ağdərili sakinləri, ayrı-ayrı şəxslər heç də buranın yerli
sakinləri deyillər. Onlar müxtəlif əsrlərdə buraya köç ediblər”.
Rufik
İSMAYILOV