“24-lər”dən iyirmi ikincisi - BDU-100
Murtuz Nəcəf oğlu Ələsgərov 1928-ci ildə Gəncədə
anadan olub. Onda hələ Azərbaycanın işğalına qarşı haqq səsini qaldıran Gəncənin
ağrı-acısı sovuşmamışdı. "Gəncədə bir başı papaqlı qoymadım” deyərək "qürur”
hissi keçirən Gəncə quberniyasının fövqəladə komissarı Həmid Sultanov
yanılırdı, özü də çox... O, unudurdu ki, burada Cavad xanın ruhu uyuyur... O,
ruh ki, bu torpaqda Azərbaycanın milli istiqlalı uğrunda onlarla, yüzlərlə
Xoyskiləri, Ziyadxanovları, Rəfibəyliləri, Yusifbəyliləri
yetişdirmişdi...Atasını çox erkən itirən Murtuz, kiçik yaşlarından
zəhmətə bağlı böyüdü. Nə qədər çətin günlər yaşasa da, təhsildən yayınmadı. Ölkəsinin
"qır qazanında” qaynadığı vaxt -1934-cü ildə məktəbə getdi. İlk təhsilini
Gəncədəki 28 saylı məktəbdə alan Murtuz məktəbi fərqlənmə attestatı ilə bitirir.
1945-ci ildə hüquqşünas olmaq arzusu ilə Bakıya gələrək, BDU-nun hüquq
fakültəsinə daxil olur.
1950-ci ildə universiteti də fərqlənmə diplomu ilə
bitirən gənc, daha mükəmməl hüquq təhsilinə sahib olmaq üçün Moskvaya gedir.
Həmin ilin sonlarında SSRİ EA-nın Dövlət və Hüquq İnstitutunda beynəlxalq hüquq
ixtisası üzrə aspiranturaya qəbul olur. 1953-cü ildə isə uğurla dissertasiya
müdafiə edərək hüquq elmləri namizədi alimlik adına layiq görülür və vətənə
qayıdır. Bir zaman tələbəsi olduğu BDU-da dövlət hüququ kafedrasında işə
başlayır.1965-ci ildə həmin kafedranın müdiri seçilən Murtuz müəllim,
45 ildən çox bu kafedraya rəhbərlik edib
və BDU-da "Konstitusiya hüququ elmi məktəbi”nin yaradıcısı kimi tanınıb. Bu
illər ərzində dövlət hüququ (hazırda konstitusiya hüququ adlanır) kafedrasında
onun rəhbərliyi ilə dərsliklər, dərs vəsaitləri, proqramlar, monoqrafiyalar çap
edilib. "Bərabərhüquqluəməkdaşlıq”, "Təbiət və qanun”, "Asiya və
Afrikanın gənc dövlətlərinin beynəlxalq-hüquqi subyekti”, "Konstitusiyanı
gözləmək bütün vətəndaşların borcudur”, "Milli dövlət quruculuğu”, "Dövlət
orqanları” və s. əsərlərdən bu gün də tələbələr bəhrələnir. Onun "Azərbaycan:
Milli dövlət quruluşu” monoqrafiyası yalnız gənc hüquqşünasların deyil, həm də
idarəedici orqanlarda işləyənlərin stolüstü kitabıdır. Müəllifin 12
monoqrafiyası, beş dərs vəsaiti, onlarla elmi məqalələri bir daha sübut edir
ki, Murtuz müəllim çox məhsuldar tədqiqatçı olub. Nəzəriyyə ilə təcrübəni qoşa
aparan hüquqşünas, uzun illər hüquq mühafizə orqanları ilə əməkdaşlıq edib.
Respublika Ali Məhkəməsinin və Prokurorluğunun Elmi-Məsləhət Şurasının üzvü olub.
Respublika miqyaslı qanunvericilik aktlarının hazırlanmasında yaxından iştirak
edən Murtuz müəllim, müstəqillik dövründə daha fəal çalışıb. Azərbaycan
Respublikasının Dövlət Müstəqilliyi haqqında Konstitusiya qanununun
müəlliflərindən biri də Murtuz Ələsgərovdur. 1968-ci ildə doktorluq
dissertasiyası müdafiə edən, 1969-cu ildə professor elmi adına layiq görülən
Murtuz müəllim, bacarıqlı hüquqşünas və alim kimi dəfələrlə xaricdə keçirilən
elmi konfransların, simpoziumların iştirakçısı olub. 1961-ci ildə Fransada,
1976-cı ildə ABŞ-da , 1978-ci ildə İngiltərədə, 1984-cü ildə Yaponiyada elmi
mərkəzlərdəki çıxışları, məruzələri maraqla qarşılanıb. Beynəlxalq Hüquq
Assosiasiyasının, Hüquqşünaslar İttifaqı İdarə Heyətinin üzvü olan M.Ələsgərov,
mütəmadi olaraq dövrü mətbuatda çıxış edib. Azərbaycan televiziyasının beynəlxalq
məsələlər üzrə şərhçisi olan görkəmli hüquqşünas, "Qitələr və hadisələr”,
"Planetimizin mənzərəsi” verilişlərinin aparıcısı idi.M.Ələsgərov
müxtəlif illərdə "Bilik” cəmiyyəti idarə heyətinin üzvü və Yasamal rayon
"Bilik” cəmiyyətinin sədri olub. İstər sovet dövründə, istərsə də yenidən
müstəqilliyimizin bərpasından sonra ölkədə baş verən bütün ictimai-siyasi
hadisələrdə yaxından iştirak edən Murtuz müəllim, hər an ziyalılıq borcunu
layiqincə yerinə yetirib. 1993-cü ilin iyununda Azərbaycan vətəndaş
müharibəsinin acılarını yaşayırdı. Belə ağır bir dövrdə Azərbaycan xalqı,
ölkənin qabaqcıl ziyalıları müdriklik göstərərək dahi şəxsiyyət, ümummilli
lider Heydər Əliyevi hakimiyyətə dəvət etdilər. Əlbəttə, bu, həmin dövr üçün
olduqca təhlükəli addım idi. Çünki Heydər Əliyev və onun yaxın tərəfdarları
daim təzyiqlərlə üzləşir, təqiblərə məruz qalırdılar. Azərbaycan xalqına düşmən
olan bəzi qüvvələr də Heydər Əliyev şəxsiyyətindən açıq-aşkar çəkinir, hər
vəchlə Ulu Öndərin yenidən hakimiyyətə gəlməsinin qarşısını almağa
çalışırdılar. Amma xalqın güclü iradəsi bütün təhdidlərin qarşısını aldı və
Heydər Əliyev Azərbaycanda hakimiyyətə dəvət olundu. Murtuz Ələsgərov həmin
dövrdə və ondan sonrakı illərdə ümummilli lider Heydər Əliyevin sadiq
silahdaşlarından birinə çevrildi. Hər zaman öz işgüzarlığı və prinsipiallığı
ilə seçilən Murtuz Ələsgərov elmi-pedaqoji fəaliyyəti ilə yanaşı, ölkəmizdə baş
verən ictimai-siyasi proseslərdə də fəallıq nümayiş etdirir, insanları narahat
edən məsələlərin ədalətli həllinə çalışırdı. O, 1990-cı illərin əvvəllərində Ulu
Öndərin rəhbərliyi ilə yaradılan, bu gün regionun ən böyük siyasi təşkilatı
olan Yeni Azərbaycan Partiyasının formalaşdırılmasında və təşkilatlanmasında
yaxından iştirak edirdi. Uzun müddət partiyanın sədr müavini kimi fəaliyyət
göstərən Murtuz müəllim Heydər Əliyev ideyalarının reallığa çevrilməsi üçün var
qüvvəsi ilə çalışırdı. Odur ki, ümummilli lider Heydər Əliyev onu Yeni
Azərbaycan Partiyasının ideya və əqidəsinə sadiq, dönməz əsgəri adlandırırdı.
7 dekabr
1993-cü il. Murtuz Nəcəf oğlu Ələsgərov BDU-ya rektor təyin edilir. Bundan
sonra BDU-nun təhsil həyatında sabitliyə və inkişafa doğru yol başlayır. "Bakı
Dövlət Universiteti Azərbaycan xalqının, Azərbaycan Respublikasının milli
sərvətidir, milli iftixarıdır...” söyləyən ölkə Prezidenti Heydər Əliyev 3
sentyabr 1994-cü ildə universitetinin 75 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında
fərman imzaladı. Bu fərman BDU-nun inkişafında böyük rol oynayaraq, dirçəliş
dövrünün başlanmasına səbəb oldu. Elə həmin ay BDU-nun nəzdində Bakı Türk
Liseyi təsis olundu. Universitetdə yeni fakültələr, kafedralar açıldı,
universitet nəşriyyatı dövlət büdcəsindən maliyyələşdirildi və s. 1995-ci ildə
xarici tələbələrlə iş üzrə dekanlığın nəzdində xarici vətəndaşlar üçün
humanitar yönümlü hazırlıq şöbəsi açıldı və universitetdə proqram layihələri
çərçivəsində informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının təbliğinə başlandı. Azərbaycanda
elmi inkişaf etdirən mərkəzə çevrilən BDU-da artıq tədris-təlim də yavaş-yavaş
öz axarına düşürdü. Üç ilə yaxın BDU-ya rəhbərlik edən, öz elmi, ictimai-siyasi
fəaliyyəti ilə insanlar arasında nüfuz qazanmış, fəal ziyalı mövqeyinə malik
professor Murtuz Ələsgərov 1995-ci ildə I çağırış Azərbaycan Respublikası Milli
Məclisinin deputatı seçilib. Parlament fəaliyyəti dövründə ölkənin
qanunvericilik bazasının yaradılmasında və möhkəmləndirilməsində yaxından
iştirak edib. 1996-cı il oktyabrın 16-da Azərbaycan Respublikası Milli
Məclisinin sədri seçilib və on ilə yaxın müddətdə bu vəzifəni layiqincə yerinə
yetirib. O, respublikamızda qanunvericilik sisteminin konstitusion prinsiplər
əsasında təkmilləşdirilməsinə önəmli töhfələr verib, həmçinin hüquqi dövlət
quruculuğu sahəsində, məhkəmə-hüquq islahatlarının həyata keçirilməsində mühüm
xidmətlər göstərib. Murtuz Ələsgərovun xidmətləri layiqincə qiymətləndirilib.
O, "İstiqlal” ordeni, "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri
diplomu”, Müstəqil Dövlətlər Birliyinin "Sodrujestvo” ordeni, Rusiya
Federasiyasının "Dostluq” ordeni ilə, digər fəxri adlar və mükafatlarla
təltif edilib. M.Ələsgərov 2012-ci ilin avqust ayında dünyasını dəyişib.
Xalqına sədaqətlə xidmət etmiş görkəmli
ictimai-siyasi xadim, Azərbaycan elminin və təhsilinin inkişafına böyük
töhfələr vermiş alim-pedaqoq Murtuz Ələsgərovun əziz xatirəsi onu tanıyanların
xatirəsində yaşayır və yaşayacaq.
Murtuz müəllimin taleyindəki uğurların təməli olan
BDU bu gün ölkəmizdəki ali məktəblərin flaqmanına çevrilib. Bu uğur onun da
ruhuna əyandır. Ruhun şad və nurlu olsun!
Qərənfil Dünyamin qızı
Əməkdar jurnalist