2017-ci il iqtisadi uğurlarla yadda qalacaq - Fotolar
Əsasən neft-qaz ölkəsi kimi
tanınan Azərbaycanda 2003-cü ildən etibarən uğurla həyata keçirilən regionların
sosial-iqtisadi inkişafı dövlət proqramları ölkəmizin simasını tanınmaz
dərəcədə dəyişib, qeyri-neft sektorunun ilbəil tərəqqisinə səbəb olub. Konkret
rəqəmlərlə fikrimizi ifadə etsək, 2004-cü ildən başlayaraq Azərbaycanın
iqtisadiyyatı 3 dəfədən çox artıb, ölkəmizdə 1 milyon 600 mindən artıq iş yeri
açılıb. Nəticədə, Azərbaycandakı işsizlik səviyyəsi dünyada ən aşağı səviyyəyə
- cəmi 5 faizə enib. Halbuki, 2003-cü ildə bu göstərici 49 faizə bərabər olub. Əgər
2004-cü ildə yoxsulluğun səviyyəsi 40 faizdən artıq idisə, hazırda bu, cəmi 5-6
faizdir. Nağd valyuta ehtiyatlarımız ölkənin Ümumi Daxili Məhsuluna (ÜDM)
bərabərdir. Xarici dövlət borcu ÜDM-in 20 faizindən azdır. Təbii ki, bütün bu
uğurlar Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə görülən işlərin, irəli sürülən
təşəbbüslərin nəticəsidir.
Xatırladaq ki, 2007-ci ilin
ortalarında özünü hiss etdirən və 2008-2009-cu illərdə şiddətlənən iqtisadi
böhran ABŞ-dan başlayaraq dalğalar halında bir çox ölkələrə yayıldı. Tədricən
bütün dünyanı ağuşuna alan bu iqtisadi bəla regionumuzdan da yan keçmədi.
2012-2013-cü illərdə iqtisadi böhranın ikinci dalğasının təsiri ölkələrin
iqtisadi vəziyyətinə təsirsiz ötüşmədi və bu proses 2015-ci ilin sonlarına
doğru davam etdi. Belə bir zamanda neftin qiymətinin dünya bazarında 3-4 dəfə
ucuzlaşması iqtisadiyyatı neftdən asılı olan ölkələrə əlavə problemlər yaşatdı.
Lakin Azərbaycan iqtisadi böhranın həm birinci, həm də ikinci mərhələsindən
minimum itkilərlə çıxmağı bacardı. Bunun da yeganə səbəbi, bir qədər əvvəl qeyd
etdiyimiz kimi, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən uğurlu
iqtisadi siyasət idi.
Nazirlər Kabinetinin
2015-ci ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran
vəzifələrə həsr olunan iclasında Prezident İlham Əliyev də bu məqama toxunaraq
qeyd edib ki, sırf siyasi amillərin təsiri ilə neftin dünya bazarında qiyməti
dəfələrlə ucuzlaşıb, ölkəmizin yerləşdiyi regionda iqtisadi çətinliklərlə
yanaşı, hərbi böhran da yaşanıb. Belə bir fonda Azərbaycan iqtisadiyyatı inkişaf
edib. Prezident qeyd edib ki, 2015-ci ildə ümumi daxili məhsul 1 faizdən çox,
sənaye istehsalı 2,4 faiz, qeyri-neft sənayesi 8,4 faiz artıb, ölkə
iqtisadiyyatına 20 milyard dollara yaxın sərmayə qoyulub. Bu, son illər ərzində
qeyri-neft sektorunun inkişafı, aparılan islahatların müsbət nəticəsi deməkdir.
Dövlət başçısının sözlərinə görə, 2015-ci ildə bütün geosiyasi və iqtisadi
amillər nəzərə alınarsa, Azərbaycanda iqtisadi inkişafa nail olmaq özlüyündə
böyük uğurdur.
Eyni uğurlar 2016-cı ilin
yekunlarında da müşahidə olunub. Cari il yanvarın 10-da Nazirlər Kabinetinin
2016-cı ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran
vəzifələrə həsr olunan iclasında səsləndirilən rəqəmlərə görə, yola salınan
ildə ölkəmizdə qeyri-neft sənaye istehsalı 5 faiz, kənd təsərrüfatı 2,6 faiz
artıb. Azərbaycanda yaradılmış gözəl sərmayə iqlimi hesabına ölkəmizə 8 milyard
dollar xarici, 3,7 milyard dollar daxili investisiya cəlb olunub. Ümumilikdə
həmin il ölkə iqtisadiyyatına 11 milyard 700 milyon dollar sərmayə qoyulub.
Bununla yanaşı, 2016-cı ildə Azərbaycan Dövlət Neft Fondundakı 33 milyard
dollar vəsait qorunub saxlanılıb. Əlbəttə ki, bu, uzun illər ərzində aparılan
düzgün siyasət nəticəsində mümkün olub. Məhz bu siyasət 2017-ci ildə də
Azərbaycanda bütün sahələrin inkişafına, xüsusən də iqtisadi tərəqqiyə səbəb
olub.
Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi
inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında
Prezident İlham Əliyevin səsləndirdiyi rəqəmlərə görə, doqquz ayda iqtisadi
göstəricilərimiz çox müsbət sayıla bilər. Belə ki, həmin müddətdə qeyri-neft
iqtisadiyyatımız 2,5 faiz, qeyri-neft sənayesi 3,1 faiz artıb. Dövlət üçün
prioritet sayılan kənd təsərrüfatında 2,8 faiz artım qeydə alınıb. Xarici
ticarət dövriyyəmiz isə 7 faiz artıb. Burada ixrac idxalı böyük fərqlə üstələyib.
İlin 9 ayında xarici ticarətin müsbət saldosu 4,4 milyard dollara bərabər olub.
Bununla yanaşı, ilin 9 ayında Azərbaycanın valyuta ehtiyatları 4,5 milyard
dollar artıb və hazırda bu rəqəm 42 milyard dollar səviyyəsindədir.
Əlbəttə ki, cari ildə əldə
edilən iqtisadi uğurlarda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə
Saatlıda pambıqçılığın, Qaxda barama, tütün və fındıq istehsalının, Lənkəranda
çay, çəltik və sitrus meyvələri istehsalının inkişafı məsələlərinə dair
keçirilən müşavirələrin, həmçinin Yevlaxda keçirilən qeyri-neft
ixracatçılarının respublika müşavirəsinin xüsusi payı var. Bu müşavirələrdə
qeyri-neft sektorunun real vəziyyəti qiymətləndirilib, bu sektorun daha da
inkişaf etdirilməsi üçün qarşıya mühüm vəzifələr qoyulub. 2017-ci ilin iqtisadi
uğurlarından danışarkən iki hadisəni xüsusilə qeyd etmək lazımdır.
Bunlardan
birincisi "Azəri”, "Çıraq” və "Günəşli” yataqları üzrə yeni sazişin – "Yeni
Əsrin Müqaviləsi”nin imzalanmasıdır. Bu kontrakt sayəsində "Azəri-Çıraq-Günəşli”
neft yatağının işlənilməsi 2050-ci ilə qədər uzadılıb. Kontrakt imzalanandan
sonra ölkəmizə xarici investorlar tərəfindən 3,6 milyard dollar həcmində bonus
ödənilib. Üstəlik, sazişə əsasən SOCAR-ın "AzAÇG” şirkəti podratçı kimi
kontraktın icrasında iştirak edəcək, SOCAR-ın payı 11,6 faizdən 25 faizə
qaldırılacaq və Azərbaycana çatacaq mənfəət neftinin səviyyəsi 75 faiz təşkil
edəcək. Azərbaycanın gələcək inkişafı, maliyyə imkanlarının genişləndirilməsi
üçün bu kontraktın çox böyük əhəmiyyəti var.
İlin digər mühüm yaddaqalan
hadisəsi Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun açılış mərasiminin keçirilməsidir. Avrasiya
məkanı üçün yeni yüksəliş layihəsi olan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti
qədim İpək Yolunun polad magistrallar üzərində bərpasıdır. Proqnozlara görə,
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu ilə üçüncü istismar ilində 3-5 milyon ton, beşinci
istismar ilində 6-8 milyon ton yük, bundan sonra isə ildə 3 milyon sərnişin və
17 milyon ton yük daşınacaq. Avropa ilə Asiyanı birləşdirən və dünyanın 100
böyük layihəsi siyahısına daxil olan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin
inşası xüsusi strateji əhəmiyyət daşıyır. Çünki bu xəttin işə düşməsi
Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin gücləndirilməsində, iqtisadi qüdrətinin
artırılmasında mühüm strateji amildir. Hazırda isə "Şimal-Cənub” nəqliyyat
dəhlizi üzərində də iş gedir. Bu istiqamətdə də çox önəmli nəticələr var.
Azərbaycan qısa müddətdə bu yolu da qonşu ölkələrlə birlikdə istifadəyə
verəcək. Beləliklə, bundan sonra həm Şərqdən Qərbə və əks istiqamətə, həm də
Şimaldan Cənuba və əks istiqamətə dəmir yolları Azərbaycan ərazisindən keçəcək.
Bu, Azərbaycana əlavə iqtisadi mənfəət və əlbəttə ki, siyasi dividentlər
gətirəcək.
Əldə edilən bu nailiyyətlər
beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən də etiraf olunub, müsbət qiymətləndirilib.
Buna nümunə kimi, 2009-cu ildə Dünya Bankının "Doing Business” hesabatında
Azərbaycanın "Dünyanın aparıcı islahatçı ölkəsi” kimi qiymətləndirilməsini
göstərmək olar. 2015-ci ildə Azərbaycan Minilliyin İnkişaf Məqsədlərinin
icrasında əldə etdiyi böyük nailiyyətinə görə həmin ilin "Cənub-Cənub”
mükafatını alıb və 2010-cu ildən etibarən yüksək insan inkişafı kateqoriyalı
ölkələr sırasına daxil edilib. Davos Dünya İqtisadi Forumunun "2016-2017-ci
illər üzrə qlobal rəqabətə davamlılıq hesabatında” Azərbaycan 138 ölkə
sırasında 37-ci yer tutub. Son olaraq isə Ümumdünya Davos İqtisadi Forumu
Azərbaycanı ölkələrin iqtisadiyyatlarının rəqabətqabiliyyətliliyinə görə 35-ci
yerə layiq görüb.
Bir daha vurğulayaq ki,
ümummilli lider Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu və Prezident İlham Əliyevin
uğurla davam etdirdiyi iqtisadi siyasət nəticəsində 2004-cü ildən indiyə qədər
iqtisadiyyatımız 3 dəfədən çox artıb, yeni-yeni istehsal müəssisələri
yaradılıb, 2 milyona yaxın iş yeri yaradılıb. 2003-2017-ci illər ərzində
iqtisadi islahatlar baxımından Azərbaycan qədər sürətli inkişaf yolu ilə gedən
ikinci ölkə olmayıb. 2017-ci ildə reallaşan nəhəng enerji layihələri, o
cümlədən 40 milyard dollar dəyəri olan "Cənub Qaz Dəhlizi” də ölkəmizin
uzunmüddətli uğurlu, dayanıqlı inkişafını dəstəkləyəcək.
Rufik
İSMAYILOV