Zərərli bilinirdilər, amma…
Uzun illər
bəzi kənd təsərrüfatı məhsullarından çox istifadə
etməyin zərərli
olduğu, xüsusi ilə də bu qidaların
sağlam insanlarda ürək-damar
tıxanmalarına yol açdığı söylənilirdi. Bir
çox həkimlər
illər boyu bu
qidalardan mümkün qədər az istifadə edilməsini
məsləhət
görürdülər. Ancaq maraqlı olan da o idi ki, az
yeyilməsi məsləhət görülən bu qidalar - yumurta, kərə
yağı, süd və süd məhsulları
əslində, gündəlik
həyatımızda çox istifadə
elədiyimiz qidalardır. Bu qidaların ürək-damar
xəstəliklərinə
səbəb ola bilməsi
onların tərkibindəki
yüksək miqdarda doymuş yağ turşuları və
xolesterinlə əlaqələndirilirdi.
Ancaq bu iddialar səsləndirilərkən
heç bir elmi araşdırma əsas gətirilmirdi.
Son illərdə
aparılan araşdırmalar həmin iddiaların doğru olmadığını göstərdi. Belə ki, süd və süddən
hazırlanmış qidalar (qatıq, pendir, kefir, kəsmik
və s.)
zülallar, vitaminlər, kalsium, kalium kimi mineral maddələrlə
olduqca zəngin qidalardır. Süd və
süd məhsullarından çox istifadə
etmək yoğun və
düz bağırsaq xərçənginə
tutulma riskini önəmli
dərəcədə
azaldır. Süddə ürək-damar sistemi üçün zərərli
hesab edilən doymuş yağ turşularının çox olmasına
baxmayaraq, araşdırmalar nəticəsində təzə
və təbii (yəni
istifadə müddətini
uzatmaq məqsədi
ilə hər hansı bir
kimyəvi maddələrin
əlavə edilmədiyi)
süd içməyin, sağlam insanlarda həm ürək damar
xəstəlikləri, həm
də beyin-damar
tıxanması riskini azaltdığını müəyyən
edilib.
Eyni zamanda, süd və süd məhsulları
ilə bağlı irəli sürülən iddialar yumurta üçün də
söylənilirdi. Xolesterinin ən
çox olduğu qida yumurtadır. Bir yumurta sarısında təqribən
200-270 milliqram xolesterin var. Yumurtanın içində karbohidrat, yəni şəkər çox
azdır. Yeyildiyi zaman az kalori alınır və uzun müddət insanı tox saxlayır. Yumurtada
ayrıca bol miqdarda protein, A, D, E və
B vitaminləri, folat
turşusu, dəmir, sink və yod kimi minerallar
mövcuddur. Yumurta böyümə
və inkişaf mərhələsindəki
uşaqlar, hamilə və uşaq əmizdirən qadınlar üçün çox önəmli
qidadır. Yumurta yeməyin,
həm ürək-damar, həm
də beyin-damar
tıxanmasına (insult) səbəb
olduğu uzun illər boyunca müzakirə
mövzusu olub. Ancaq bütün araşdırmaların diqqətli
və ətraflı şəkildə incələnməsi
nəticəsində, gündə bir ədəd
yumurta yeməyin nə
ürək damar tıxanmasına, nə
də insulta səbəb
olmadığını aşkarladı. Hətta tam əksinə,
mütəmadi olaraq, gündə
bir ədəd
yumurta yeməyin insult keçirmə
riskini 12 faiz azaltdığı da müəyyən
edildi. Bundan başqa, illər boyunca digər
bir qida - kərə
yağı yeməyin sağlamlığımız üçün təhlükəli
olduğu, xüsusi ilə də
ürək-damar tıxanmalarına səbəb
olduğu söylənilirdi. Ancaq araşdırmalar nəticəsində
təmiz və təbii
kərə yağının sağlam insanlarda nə
ürək-damar xəstəliklərinə,
nə də beyin-damar
tıxanmalarına səbəb
olmadığını ortaya çıxardı. Hətta daha
maraqlısı odur ki, kərə
yağının şəkərli
diabet riskini azaltdığı müəyyən
edildi.
Son söz: Yumurta, kərə
yağı, süd və süd məhsulları
kimi, əslində
gündəlik həyatımızda
çox istifadə etdiyimiz və
uzun illər ürək-damar
tıxanmalarına səbəb
olduğu iddia edilən qidaların, araşdırmalardan sonra faydalı olduğu müəyyən
edildi. Bununla da, yumurta, kərə
yağı, süd və süd məhsullarının
üzərinə atılmış
‘’böhtana’’ da son qoyuldu.
Yalçın Velibey
Kardioloji uzmanı