Öz məşğulluğunu qur və ailə biznesinə yiyələn - Fotolar
Ailə
müqəddəsdir. Əsrlərdən gələn ənənələrə görə, ailədaxili münasibətlər inam və
güclü əlaqələrlə fərqlənir.Sahibkarlıq subyektlərinin yaradılması zamanı
bir çoxları məhz ailə üzvlərini biznesə cəlb etməyə çalışır. Bu baxımdan, ailə
təsərrüfatları dünyada ən qədim və ən çox yayılan biznes forması hesab edilir.
Avropa ölkələrində təsərrüfatların 70 faizdən çoxunu, Böyük Britaniyada 75
faizini, ABŞ-da 90 faizini, Avropa İttifaqı ölkələrində 85 faizini ailə biznesi
şirkətləri təşkil edir. Nisbətən zəif də olsa, Rusiyada da ailə biznesi inkişaf
edir. İspaniyada bazardakı təsərrüfatların təqribən 75 faizi ailə
təsərrüfatlarıdır və onların ümumi daxili məhsulda payı 65 faizə çatır. Latın
Amerikası ölkələrində ailə təsərrüfatları büdcə daxilolmalarnın 50 faizini
təmin edir. Ailə biznesinin inkişafı nəticəsində dünya iqtisadiyyatına təsir
edən "Rokfeller”, "Ford”, "Siemens”, "Adidas”, "Samsung Electronics” kimi
maqnatlar meydana gəlib. Almaniyadakı bütün müəssisələrin 85 faizi ailə
şirkətləri və təşkilatlarıdır. Bu şirkətlərdən ən böyüyü qəhvə satışı ilə
məşğul olan "Dalmayr” şirkətidir. Günümüzdə ailə biznesi ilə məşğul olan ən
varlı ailə ABŞ-dan olan Uolton ailəsidir. Ailə «Wal-Mart Stores» supermarketlər
şəbəkəsinə sahibdir ki, bu şəbəkənin də tərkibinə 4440 supermarket daxildir.
Ailə biznesi 1962-ci ildə qurulub və bugünkü günümüzdə onlara 217,8 milyard
dollar qazandırır.
Özünüməşğulluğun Azərbaycan modeli
Dünyada
geniş yayılan ailə biznesinin inkişafı üçün Azərbaycanda potensial böyükdür.
Bu, təkcə istehsal sahələrinin genişliyi və əlçatan olması ilə deyil, həm də
psixoloji amillərlə bağlıdır. İqtisadçı-alim
Vüqar Bayramov bildirir ki, dövlət də ailə biznesinin inkişafında
maraqlıdır:"Bu
səbəbdən onun inkişafı üçün müvafiq qanunvericilik aktlarının qəbulunu
gecikdirmir. Çünki, biznesin bu qolunun genişlənməsi əlavə xərc çəkmədən,
əhalinin məşğulluğunun təmin edilməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Bürokratik
qapıları döymədən evində, yaxud şəxsi mülkiyyətində olan torpağında işləyib,
yaşayış üçün vəsait əldə etmək isə hamıya xoşdur. İndi "ASAN xidmət"
şəbəkəsi də ailə biznesinin inkişafına qoşulub və bütün rəsmi sənədlərin
tərtibi bu qurumda həyata keçirilməklə, əhalinin işi asanlaşdırılır.
Hazırda ölkədə ictimai-iaşə və ticarət, habelə yeyinti sənayesi sahəsində ailə
biznesi geniş yayılıb. Lakin bu, hələ potensialın kiçik bir hissəsi deməkdir.
Xüsusilə, kənd təsərrüfatı sahəsində ailə biznesinin genişləndirilməsi diqqət
mərkəzində olmalıdır. Ölkənin qarşısında duran hazırkı iqtisadi vəzifələr bunu
tələb edir”. Məhz bu səbəbdən də Prezident İlham Əliyev 7 aprel 2016-cı
ildə "Əhalinin özünüməşğulluğunun təmin
olunması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” sərəncam imzalayıb. Sərəncamla
əhalinin özünüməşğulluğuna kömək göstərilməsi üçün 2016-cı il dövlət büdcəsində
nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan Əmək
və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinə 6 milyon manat ayrılıb.
Vətəndaş sahibkar olaraq özünü təmin etməklə...
Özünüməşğulluq
proqramının əsas tərkib hissələrindən biri ünvanlı sosial yardımın mərhələli
şəkildə dəyişdirilməsi və birbaşa iş yerlərinin yaradılmasına hesablanıb. Bu,
ünvanlı sosial yardımın dayandırılması anlamına gəlmir. Sadəcə, prosesin düzgün
qurulmasına ehtiyac var ki, ünvanlı sosial yardım alan vətəndaşlarımız bu
proqramdan faydalana bilsinlər. Proqram imkan verir ki, büdcədən asılılıq
aradan qaldırılsın, vətəndaş büdcə vəsaiti hesabına özünə iş qura bilsin.
Nəticədə həm sahibkarların sayı artır, həm də ünvanlı sosial yardım alan,
yoxsulluq həddində yaşayan vətəndaşların sahibkara çevrilməsinə şərait yaranır.
Vətəndaş sahibkar olaraq özünü təmin etməklə, həm də yeni iş yerlərinin
yaradılmasına səbəb olur. Ona görə də özünüməşğulluq proqramı çərçivəsində
yoxsulluq həddində yaşayan və ünvanlı sosial yardım alan vətəndaşların
sahibkarlıq təsərrüfatlarının dəstəklənməsi olduqca vacibdir. Mütəxəssislər
hesab edir ki, özünüməşğulluq proqramının işlək hala gəlməsi üçün ilkin
mərhələdə bir vətəndaşa 5 min manat vəsaitin təqdim edilməsi nəzərdə tutulsa
da, gələcəkdə məbləğin 10 min manatadək artırılması mümkündür. Daha çox sosial
yardım alan vətəndaşımızın prosesə cəlb edilməsilə proqram daha səmərəli
inkişaf edəcək.
"Ailə Biznesinə Abad Dəstək” mərkəzləri və yeni
ideyalar
Prezident
İlham Əliyevin 23 sentyabr 2016-cı il tarixli fərmanı ilə Vətəndaşlara Xidmət
və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin tabeliyində formalaşdırılan
"ABAD” ölkənin sosial-iqtisadi inkişafında vətəndaşların fəal iştirakını təmin
etmək, ailə əməyinə əsaslanan təsərrüfatların fəaliyyətini dəstəkləmək, kiçik
və orta sahibkarlığın inkişafını stimullaşdırmaq, əhalinin məşğulluğunu
artırmaq üçün geniş imkanlar yaradır. Pilot layihə çərçivəsində "ABAD”
mərkəzlərinin fəaliyyətə başlaması üçün 2016-cı il dövlət büdcəsində nəzərdə
tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ehtiyat fondundan Vətəndaşlara
Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinə 1 (bir) milyon manat
ayrılıb. Azərbaycanda "ABAD” publik hüquqi şəxsin yaradılması ailə
təsərrüfatlarının hərtərəfli dəstəklənməsi məqsədi daşıyır. Biznes planların
tərtib olunmasından başlayaraq, son məhsulun satışınadək və eyni zamanda,
maliyyə dəstəyinin göstərilməsinin dəstəklənməsi dövlətin bu sahəyə yüksək
qayğı göstərəcəyini nümayiş etdirir.
Nazirlər
Kabinetinin 2016-cı ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına
və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında Prezident İlham Əliyev
bildirib: "İqtisadiyyat, Kənd Təsərrüfatı, Əmək və Əhalinin Sosial
Müdafiəsi nazirlikləri, "ASAN xidmət"lə bərabər yerli icra orqanları
o kiçik konteynerlərdə nəzərdə tutulan istehsalat sahələrini insanlar arasında
bölsünlər ki, bizdə ailə biznesi inkişaf etsin. İnkişaf etmiş ölkələrdə,
xüsusilə kənd təsərrüfatı inkişaf etmiş ölkələrdə kənd təsərrüfatının əsas
hissəsi kiçik fermer təsərrüfatlarında yaradılır və ailə biznesi orada çox
inkişaf edir. Bu, bizdə də olmalıdır".
"ABAD”çılar öz brendlərini yaradırlar
Məhz
dövlət qayğısı nəticəsində "ABAD”çı ailələrin istehsal etdiyi məhsulların "bir
pəncərə” prinsipi əsasında sertifikatlaşdırılması və satışı təşkil olunur.
"ABAD” publik hüquqi şəxs ilkin mərhələdə pilot layihə olaraq Masallı rayonunda
fəaliyyətə başlayıb. "ABAD” üzvlərindən olan Masallı rayonu Sərçuvar kənd
sakini Məhərrəmov Yolbəyi "Çiçəkli" bal brendini yaradıb. Cökə,
yonca, akasiya, müxtəlif dağ çiçəklərindən çəkilən bu bal özünəməxsus dadı ilə
fərqlənir. "Çiçəkli” balı artıq "ABAD” sənətkarlıq mərkəzində satışdadır.
"ABAD” publik hüquqi şəxs tərəfindən dəstək göstərilən Gəncə şəhər sakini Nağı
Nağıyev də artıq öz məhsullarını satışa çıxardıb. Azərbaycan ədəbiyyatının dahi
nümayəndəsi Nizami Gəncəvinin ecazkar Xəmsəsində istifadə etdiyi miniatürlər
Nağı Nağıyevin hazırladığı keramika məhsulları üzərində canlandırılır.
Nağıyevlər ailəsi Ailə Biznesinə Asan Dəstək konsepsiyası çərçivəsində
məhsulların satışı və daşınması xidmətlərindən yararlanırlar. Bu məhsullar
İçərişəhərdə yerləşən "ABAD” sənətkarlıq mərkəzində satışdadır.
Ümummilli
Lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 94-cü ildönümü münasibətilə keçirilən
silsilə tədbirlərdə "ABAD”ın Masallı və Balakən rayonlarında fəaliyyət göstərən
regional mərkəzləri tərəfindən qeyd olunan bölgələrdə yaşayan ailə bizneslərinə
monoblok-konteynerlər şəklində zəruri istehsal avadanlıqları təqdim olunub. Bu
monoblok-konteynerlərdə pendir, cem və mürəbbə məhsullarının istehsalı üçün
bütöv istehsal xətti yaradılıb. Avadanlıqlar əvvəllər kustar üsulla ərsəyə
gələn məhsulların, bütün standartlara cavab verən şəraitdə hazırlanmasına imkan
verir. Bundan başqa, "ABAD”çı ailələrin istehsal etdiyi məhsulların
brendləşdirilməsi, qablaşdırma və dizaynların tərtib olunması kimi işləri də
həyata keçirilir.
"ABAD” və Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft
Şirkəti arasında imzalanmış Əməkdaşlıq memorandumuna əsasən, ailə biznesinə
asan dəstək konsepsiyasının həyata keçiriləcəyi ikinci pilot region kimi
Balakən rayonu seçilib.
İndiyədək
"ABAD” tərəfindən Masallı və Balakən rayonlarında 12 ailə təsərrüfatına
monoblok-konteyner şəklində zəruri istehsal avadanlıqları təqdim olunub. Hazırda
"ABAD”a müraciət etmiş digər ailə bizneslərinə müvafiq dəstək göstərilməsi
istiqamətində işlər davam edir. Bu dəstəyin nəticəsi olaraq, Masallı rayonu
Təklə kənd sakini Səmədağa Həmidov "ABAD” layihəsinə qoşularaq "Təklə” bal
brendini, Astara rayonunun Miki kəndinin sakinləri olan Nəzirovlar "Şanlı”
təbii bal brendini yaradıblar.
400 nəfərə yaxın işsiz və işaxtaran sahibkara
çevrilib
"ABAD”
həm də sağlamlıq imkanı məhdud insanlara dəstək göstərməkdədir. Əmək və
Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin 1 saylı Sağlamlıq imkanları məhdud
gənclərin Peşə Reabilitasiya Mərkəzində keçirilən tədbirdə çıxış edən nazir
Səlim Müslümov bildirib ki, ölkəmizdə əhalinin məşğulluq imkanlarının
artırılmasına yönələn kompleks tədbirlərin bir istiqaməti də ailə əməyinə
əsaslanan təsərrüfatların yaradılmasının dəstəklənməsi, ailə biznesinin
inkişafına geniş şərait yaradılmasıdır: "Dövlət başçısının 7 aprel 2016-cı il
tarixli Sərəncamı ilə ölkədə dövlət səviyyəsində özünüməşğulluq proqramına
başlanılması və 23 sentyabr 2016-cı il tarixli Fərmanla "ASAN xidmət”
tabeliyində "ABAD” publik hüquqi şəxsin yaradılması bu sahədə mühüm addımların
atılmasını şərtləndirib. Özünüməşğulluq proqramının praktik icrası çərçivəsində
işsiz və işaxtaran vətəndaşlar üçün təşkil olunan təlim kursları cari ilin
fevral ayının ortalarında başa çatdırılaraq, onlardan uğurlu biznes planlara
malik şəxslərin ailə təsərrüfatlarını yaratmaları üçün aktivlərlə (mal və
materiallarla) təminatına başlanıb. Aprelin 1-nə qədər artıq 25 rayon üzrə 400
nəfərə yaxın işsiz və işaxtaran şəxs əsasən kənd təsərrüfatı və xidmət sahələri
üzrə özünüməşğulluq fəaliyyətini qurmaları üçün aktivlərlə təmin olunub”.
Bu
baxımdan demək olar ki, ailə təsərrüfatlarının inkişafı Azərbaycanda daha çox
məşğulluğu artıracaq, büdcə daxilolmalarını diversifikasiya edərək yüksəldəcək.
Bu da öz növbəsində əhalinin gəlirlərini artıracaq, ailə təsərrüfatları milli
iqtisadiyyatda mühüm sosial-iqtisadi rol oynayacaq. Ailə biznesinin inkişafını
təmin edən əsas faktor sürətlilikdir. Ona görə də tələb olunan prosedurların
ASAN-laşdırılması və "ASAN Xidmət” Mərkəzlərinin özünü yüksək səviyyədə
doğrultması, insanların bu mərkəzlərə yüksək inamı, başlanğıcın uğurlu olmasını
şərtləndirir.
Gülşən Raufqızı
Yazı Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin
Sosial Müdafiəsi Nazirliyi və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında
Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun keçirdiyi
müsabiqəyə təqdim etmək üçündür