“Yaşıllıq, tarixilik, ucuzluq və Qara dənizə doğru” - Fotolar
Bolqarıstana "Buta Airways”
aviaşirkətinin aşağı büdcəli (low cost) biletləri satışa çıxarılanda səyahətsevən
Azərbaycan vətəndaşları xəbəri böyük sevinclə qarşıladılar. Ölkəyə daxil olmaq
üçün milli viza əldə etmək çətinliyini, təbii ki, 29 avroya satılan biletlərin
sevinci üstələdi. Belə ki, Bolqarıstana xüsusi icazəni əldə etmək üçün Şengen
vizası əldə etməyə bərabər vaxt, maliyyə və sənəd toplamaq tələb olunur. Ancaq
Sofiyaya birbaşa uçuş, üstəlik, biletin ucuz olması göydəndüşmə kimi insanları
cəlb edir. Onu da qeyd edək ki, hazırda
Bolqarıstan yalnız milli viza verir ki, bu da Şengen zonasına daxil olmaq
hüququ vermir. Amma Şengen ərazisi olmasa da, multiviza ilə ölkəyə daxil olmaq
mümkündür.
2018-ci il üçün Avropanın ən ucuz turizm
istiqaməti elan olunması da Bolqarıstanı turistlər üçün cəlbedici məkana
çevirib. Bu ilin reytinq cədvəlində birinci olan Sofiya şəhərinin günlük
xərcləri 43,75 lev (25 dollar) təşkil edib.
Bolqarıstan Avropanın ən yaşıl
ölkələrindən hesab olunur. Elə təyyarədən paytaxt Sofiyanın hava limanına
enəndə, şəhəri ağuşuna alan yaşıllıq diqqəti çəkir. Hava limanından şəhərin
müxtəlif istiqamətlərinə metro və avtobusların işləməsi isə turistlərin işini
həm vaxt, həm də maliyyə baxımından xeyli asanlaşdırır. Yoxsa əlində baqaj
daşıyan turistlər "şəhərə 40-50 avro” deyə eynən bizdəki kimi təkrarlayan taksi
sürücülərinin əlindən çətin qurtulalar.
Hər cibə uyğun
Sofiya doqquz min illik tarixi
olan yaşayış məskənidir. Turistləri bu ölkəyə cəlb edən təkcə ucuz ölkə elan
edilməsi yox, həm də tarixin bir parçası olması, müxtəlif dönəmlərə şahidlik
etməsidir. "Bolqarıstanı nə üçün
seçmisən” sualına turistlər "yaşıllıq,
tarixilik, ucuzluq və Qara dənizə doğru” deyə cavab verirlər. Ona görə hər il Sofiya
aeroportunun xidmət etdiyi sərnişinlərin sayının artması da ölkənin turistik
məkan kimi zənginləşməsində rol oynayır. 24 aviaşirkət, o cümlədən WizzAir və
RyanAir Avropa və Yaxın Şərqin 68 şəhərinə birbaşa uçuşlar həyata keçirir. Şəhər
Roma, Osmanlı dövrünün izlərini qoruyub saxlayır. 250-dən artıq tarixi və
memarlıq abidələri Sofiyanın Avropanın ən qədim şəhərlərindən biri olduğunu
deməyə əsas verir. Təbii ki, şəhər sovet dövrünün izlərinə də sadiqliyini itirməyib.
Kommunist Partiyasının köhnə Mərkəzi Komitəsinin binası kimi Stalin dövrünün tikililəri,
avtomaşınlar, rus dilində yazılan reklamlar, xüsusən yaşlı əhalinin "rus
dilində danışın” deyə cavabları da maraqla qarşılanır. Təkcə Sofiya deyil,
ümumilikdə Bolqarıstan rus turistlərinin sevimli məkanıdır. Sofiyada və digər
şəhərlərdə yolboyu rus dilində danışan turistlərlə qarşılaşınca özünü az qala
Rusiyanın şəhərlərindəki kimi hiss edirsən. Rus mətbəxindən ibarət restoran və
kafelər bu münasibətləri daha da sıxlaşdırır.
Qiymətlərin bütün sahələrdə
münasib olması da turistlərə əl verir. Sofiyada oteldə 2 nəfərlik otaq 30,
apartmentlər 30-40, hostellər isə 8-10 avrodan başlayır. Turizm məkanı kimi
formalaşdığından otellər müxtəlif ulduzlar üzrə çeşidlənir. Bu da turistlərə
ciblərinə uyğun hərəkət etməyə imkan yaradır. Milli valyutaları (lev) təxminən
Azərbaycan manatı ilə eynidir.
Şərq və Avropa mədəniyyətlərinin birləşmə nöqtəsi
Ölkə əhalisinin 96 faizi bolqarlar, təxminən
4 faizi türklərdir. Qaraçılara da hər addımbaşı rast gəlinir. Bolqarıstan
miqrantlara qucaq açmayan ölkələrdəndir. Səbəbi də aydındır: əhalinin özünün
yaşayış səviyyəsi o qədər də yüksək deyil. İstehsal sahələrinin bir çoxu da
sovet sistemi ilə birgə dağılıb. Düzdür, ölkə öz ayaqları üstündə dayanmaq üçün
iqtisadiyyatını özünə bəs edəcək səviyyədə qurmağa çalışır. Kənd təsərrüfatını,
sənayeni inkişaf etdirir. Sofiyaya daxil olandan sonra ölkənin turizm hesabına
da yaşadığına əmin olursan. Küçələrdəki çoxsaylı turistlər bunu deməyə əsas
verir. Otellərin rezervasiya üçün məşğul olması xüsusən iyun-avqust və dekabr
aylarını əhatə edir. Ancaq bu o demək deyil ki, turistlər Sofiyaya ilboyu səfər
etmirlər. Zəngin və fərqli tarix, möhtəşəm dağ təbiəti Sofyanı əsl
səyahətsevərlər üçün cazibədar şəhərə çevirib. Unikal divar rəsmləri
küçələrdəki əksər binaları, keçidləri bəzəyir. Üzərində qrafiti sənətinin gözəl
nümunəsi olmayan tikiliyə rast gəlmək çətindir. Şəhərdə bir çox kilsə və tarixi
arxitekturanın gözəl nümunələri saxlanılıb. Sofiya şəhəri maraqlı mədəni
mərkəz, Şərq və Avropa mədəniyyətlərinin birləşmə nöqtəsi, gözəlliklər, azad
ruhla dolu şəhərdir. Sofiyanın küçələri tarixi məkanları maraqla izləyən
turistlərlə doludur. Dünyanın ən böyük pravoslav kilsələrindən sayılan Aleksandr
Nevski Katedralı, Müqəddəs George Rotunda kilsəsi, erkən xristian dövründən qalan
ən qədim Sankt-Corc kilsəsi, bir çox məşhur Batı markası və kafe və
restoranlarla dolu olan, üstəlik, Milli Mədəniyyət Sarayı, Sveta Nedelya
Pravoslav Kilsəsi və Sofiya Ədalət Sarayının sıralandığı Vitoşa Bulvarı
turistləri cəlb edir. Məşhur Osmanlı strukturlarından biri olan Banyabaşı
məsçidində 700 nəfər ibadət edə bilir. 1576-cı ildə memar Sinan tərəfindən inşa
edilən tikili yeganə müsəlman ibadət yeridir.
Milli Təbii Tarix Muzeyi, Arxeoloji
Muzey, İvan Vazov Milli Teatrı, Milli Sənət Qalereyası, memarlıq üslubu ilə Sofiyanın
ən zərif kilsəsi sayılan Rusiya kilsəsi, xüsusən gənclərin və uşaqlı ailələrin
şəhərdə ən çox maraq göstərdiyi Zoopark, üç mərtəbəli Sofiya Mərkəzi Bazarı ilə
yaxından tanış olmaq üçün turistlərə 2 gün vaxt lazımdır. Sofiyanın qədim
vaxtlardan müxtəlif müalicəvi xüsusiyyətləri olan bir çox soyuq və termal
mineral bulaqları ilə məşhur olması da xüsusən Avropa turistlərini bu şəhərə
çəkir.
Tarator, rakı, qızılgül yağı
Sofiyanın turistləri cəlb edən şəhərə çevrilməsi
üçün vacib komponentlərdən biri də dadlı mətbəxi sayılır. Restoranlar öz milli
yeməkləri ilə yanaşı başqa xalqların mətbəxlərini də təklif edirlər. "Happy”
restoranlar şəbəkəsi yerli sakinlərlə bərabər turistlərin ən çox üz tutduğu məkandır.
Peşəkar səviyyədə xidmət, işçilərin cəldliyi, müştəri ilə ünsiyyəti xidməti
cəlbedici edir. Milli yeməklərindən olan soyuq tarator supu çox məşhurdur.
Təxminən bizdə hamının hazırlaya biləcəyi atlamaya bənzəsə də, qoz, yoqurt və
zeytun yağı əlavə olunması yeməyə fərqli tam verir. Restoranlarda 10-25 lev
ödəməklə yemək sifariş etmək olur. Mətbəxlərində
müxtəlif salatlar, balıq və ət yeməkləri üstünlük təşkil edir. Supların da
çeşidləri boldur. Rakı bolqarların sevimli
içkisidir. Çayı o qədər sevmirlər. Restoranlarda, kafelərdə az qala yarım
stəkan çay üçün 3-5 lev ödəmək lazım gəlir. Küçələrdə kiçik şirniyyat
dükanlarının vitrinlərindən çox da baha olmayan, dadı sovet dövründəki
bulkaları xatırladan şirniyyatlar adamı cəlb edir. Dünyanın hər yerində qiymət
və çeşid baxımından əlçatanlığı ilə diqqət çəkən türk mətbəxləri də az deyil.
10-15 lev ödəməklə doyumluq yemək mümkündür. Nəqliyyatı Avropa ölkələrində
olduğu kimi mükəmməl qurulub. Birdəfəlik gediş üçün 1.6 lev ödəmək lazımdır.
Gündəlik kartlardan isə gün ərzində istifadə etmək mümkündür. Xüsusən sovet
dövründə tikilən metro öz təmizliyi, xətlərinin çoxluğu və xidmət səviyyəsi ilə
seçilir.
Sofiyadan hər gün
İstanbula avtobuslar işləyir. 50 lev ödəməklə turistlər Bolqarıstandan
sultanlar şəhərinə səfər edirlər. Yerli sakinlər də alış-veriş məqsədi ilə
Türkiyəyə yollanırlar. Qonşu ölkənin tekstili onlara daha sərfəli başa gəlir.
Şəhərdə uşaqların oynadığı, qocaların
dincəldiyi, gənclərin söhbətləşdiyi, sevgililərin görüşdüyü yaşıl parklar
çoxdur. Amma şəhərin bir çox küçələrində rast gəlinən zibilləri Parisdə olduğu
kimi, turistlərin çoxluğu il əlaqələndirirlər.
Bolqarıstanın qızılgül yağları dünya
bazarında yüksək qiymətləndirilir. Bu təbii komponentin istehsal mərkəzi
Kazanlıq şəhəri yaxınlığındakı qızılgül vadisidir. Hazırda dünyada gül yağı istehsalının 85%-i Bolqarıstanın
payına düşür. Küçələrdə əlində xəritə tutub gəzən turistlərin ən
çox üz tutduğu yerlər üzərində "Roza” yazılan kosmetik dükanlardır. Digər məhsullar o qədər baha olmasa da, təxminən 30 lev
ödəməklə kiçik bir flakonda qızılgül yağı almaq olur. Yağlar xüsusən parfüm və
kosmetikada geniş istifadə olunur. Yerli mağazalarda bu yağla geniş çeşiddə
assortimentlərə rast gəlmək mümkündür. Əl və üz kremləri, duxilər, kosmetik
təmizləyicilər, efir yağları mağazaların vitrinlərini bəzəməklə yanaşı, ətrafa
yayılan qoxuları ilə yoldan keçənləri uzaqdan cəlb edir.
Şengen
məkanına hazırlıq
Şəhərin qonaqları Sofiyanın yerli sakinlərinə
tez qaynayıb-qarışır. Bolqarlar mehriban, səmimidirlər. Bu ölkədə hər hansı suala
"bilmirəm” cavabı vermək nəzakətsizlik sayılır. Odur ki, yerli sakinlər
turistlərin istənilən sualına cavab vermək üçün bəzən yalan danışmağa da
üstünlük verirlər. Hansısa məkanı soruşanda məmnuniyyətlə vaxt ayırıb
bələdçilik də edirlər. Parklarda dincələn səliqəli geyimli qocalar turistlərlə
söhbət etməyə meyllidirlər. Şəhərin küçələrində insanlar çox rahat görünür.
Siqaret və pivə isə həm qadınların, həm də kişilərin əsas vərdişidir.
Bu ölkəyə gələnlər,
əlbəttə, Sofiya qarışıq, bütün şəhərlərdə kök salan qaraçılardan
ehtiyatlanırlar. Hətta onların kompakt yaşadıqları yerlərə gündüzlər də ayaq
basmaq istəmirlər.
Bolqarıstanın 2007-ci ildən Avropa
İttifaqına qəbul olunması ölkəyə bir sıra üstünlüklər verib. Bolqarıstan Şengen
məkanına daxil olmağa hazırdır. Ölkə bunun üçün qarşısına qoyulan tələblərə
riayət etməyə çalışır...
Təranə Məhərrəmova
Bakı-Sofiya