Yalquzaq - Müsahibə
Leonid Yarmolniki məşhur prodüser və siyasətçi kimi
də tanıyırlar. Amma onu daha çox aktyor kimi sevirlər. 2014-cü ildə «Tanrı olmaq çətindir» filmindəki
Rumat roluna görə "İlin ən yaxşı aktyoru” seçilib. O, həm də əla ailə
başçısıdır.
Yarmolnik çoxsərhədlidir. Onu bir müsahibədə kəşf
etmək mümkün deyil. Bununla belə, «Moskovskiy komsomolets» aktyorun bəzi
keyfiyyətlərini üzə çıxarmağa çalışıb.
Xeyirlə Şərin mübarizəsi
- Leonid, Siz ümumiyyətlə,
həyatda nədənsə qorxursunuz?
- Yaşa dolduqca daha çox həyəcanlanırsan. Bu o deməkdir
ki, səni öyrədən adamlardan daha çox qorxursan.
- Bu, ailədir, yaxın
dairədir?
- Hə, əlbəttə... Mən öz hərəkətlərimə görə daha çox
məsuliyyət daşıyıram. Elə yaşamağa çalışıram ki, sonra hansısa bir hərəkəti
düzgün etmədiyimə görə utanmayım. Həyatın göstərdiyi kimi mən heç nəyi qlobal
edə bilmərəm, tamaşaçılara rəğbətimə baxmayaraq, bizim həyatımız onu idarə edən
siyasətə uyğun qurulub. Hansısa şeyləri mən qətiyyən başa düşmürəm. Torpağa sevgini,
vətənpərvərlik hissini kulta çevirməyi anlamıram. Bu, mənim vətənimdir, mənim
torpağımdır, burada hər şey mənimdir. Mən burada özümü hamı ilə bərabər hiss
edirəm. Buradakı hər şey haqqında bilirəm, hər şeyi sevirəm.
- Artıq Sizi
heç nə təəccübləndirə bilməz?
- Sadəcə, idiotizmdən qorxuram. Kobud desək, mütəmadi olaraq, sənin bioqrafiyandan asılı
olmayaraq, hər şeyə nəzarət etməyə və izləməyə başlayırlar. Onda mənim hər qəpiyim
və ya baş verənlərə hər bir baxışımla maraqlanmağa başlayırlar. Onda həyatımda
az iş görmədiyimi unudurlar. Bəlkə emosional mənada, mən tərbiyədə siyasətdən də
güclüyəm. Daha doğrusu, bu, əbədi nağıl olan Xeyirlə Şərin mübarizəsidir.
- Mənsə
fikirləşirəm ki, artıq bizdə hər şey yaxşılığa doğrudur?
- Bununla belə, mən düşünürəm ki, uzun illərdir işləyirəm,
kifayət qədər insanlar düzgün yol seçiblər, yaxşılığa doğru dəyişiblər.
Vicdanlı, ləyaqətli, xeyirxah olublar.
- Siz buna ümid
edirsiniz?
- Hə, ümid edirəm. Mən ümumiyyətlə, düşünürəm ki, əsas
hadisə idman və mədəniyyətlə bağlıdırsa, ölkə özünü normal hesab edə bilər.
Ancaq nə vaxt ki, bizə sutkada 28 saat "bombalamaq-bombalamamaq”, "başını kəsmək-kəsməmək”
sözlərini təkrarlayırlar, bu, təkcə Rusiyanı deyil, bütün bəşəriyyəti pozur.
Biz artıq televizorda başların necə kəsilməsini sakitcə seyr edirik. Mən tələbə
olanda hansısa sənədli və ya bədii filmdə iynə vurulması ilə bağlı epizod
görmüşdüm. Bu, mənə pis təsir etmişdi. İndi isə gözümün qabağında hansısa
canlını preparat halına salmaq olar. Mən də dəyişmişəm. Mənim də buna immunitetim
yaranıb. Əgər hər gün səni zir-zibillə yedizdirirlərsə, 3-4 günə buna
alışırsan. Bu, köhnəlmiş balıq kimidir.
Ziyalılar getdi...
- Yenidənqurma illərində
"Zaman” proqramının hamını necə zinhara gətirməsi yadınızdadırmı? Biz ilk xəbərin
birinci katiblə bağlı deyil, bizim yığma komandamızın hansısa dünya
çempionatında qələbəsi ilə başlamasını istəyirdik. Lakin indi biz yenə də
olanlara qayıtdıq: bu yenə də o və bir az da hava haqqındadır. Düzdür, artıq baş
katib qaşlı deyil, bir az başqa cürdür. Amma eybi yoxdur...
- O başqadır. Bilirsiz ən qəribəsi nədədir? Əlbəttə,
bizim ölkəmiz çox böyük və nəhəngdir. Çətin dəyişiləndir. Bəlkə də o hər şeyi
başqa cür təsəvvür edirdi. Lakin bu, bataqlıq kimidir - səni özünə çəkir və səni
elə bir personaja çevirə bilər ki, bu ölkədə yaşayan hər kəs bu rolda ola bilər.
- O rolda ki, «xalq»
və ya özünü şah kimi təqdim edən svita da səni belə görmək istəyir.
- Əlbəttə, bu nəhəng bir işi təklikdə idarə etmək çətindir.
O öz ətrafında elə insanları birləşdirib – bu elə bir xordur ki, orda fərdlər
yoxdur. Mən hər şeydən narazı olmaq, hər şeyi söymək fikrindən uzağam. İndi
deyirlər – «bax, ziyalılar belə reaksiya verir». Bilirsinizmi, ziyalılar 20-25
il bundan əvvəl var idi.
- Bu indi söyüş kimi
səslənir: əsil kişiləri 18-ci ildə paroxodla apardılar.
- Bu o vaxt idi. Gerdovlar, lixaçovlar, saxarovlar
yoxdur. Əlbəttə, bu ənənələri indi qoruyub saxlayanlar var, ancaq onlar çox
azdır. Məni «ziyalılar» sözü qıcıqlandırır. Çünki bu heç də mənim ümumi dil
tapa biləcəyim ziyalılar deyil, əksinə, mən onlarla yalnız mübahisə edə bilərəm.
Və onların bu hüququ necə əldə etməsinə - ziyalı adlandırılmasına şübhə edə bilərəm.
Yeni həyat yaşamağa
başladım
- Ailəniz haqqında nə
deyərdiniz?
- İlk növbədə 1 il 9 aylıq nəvəm Petkadan danışım.
O dünyaya gələndə mən artıq özümü əsil müdrik adam kimi hiss etdim. Onun gəlişinin
məndə yaratdığı hissləri ifadə edə bilmirəm. Mən yeni həyat yaşamağa, dünyaya
onun gözləri ilə baxmağa başladım. Onun hər bir reaksiyası, onun hər növbəti gün
üçün dəyişməsi, hər hansı bir əşyaya münasibəti, televizor pultu ilə oynaması mənə
maraqlıdır. Bu, sadəcə, həzzdir. Mən ümumiyyətlə, indi bütün iş qrafikimi onun
yatdığı vaxta uyğun qurmağa çalışıram. O oyaq olanda isə daim onun yanında
olmaq istəyirəm.
- Hamınız birgə
yaşayırsınız?
- Hə, bağda yaşayırıq. Təbii ki, yanımızda dayə də
var. Həyat yoldaşım, qızım və kürəkənim, bundan əlavə, ev köməkçisi, nənə də
bizimlədir. Petya kifayət qədər insanın əhatəsindədir.
- Bacınız, deyəsən,
Amerikada yaşayır.
- 1993-cü ildən Amerikadadır. Valideynlərim getdilər.
Bacım da qızı ilə. Onlar Nyu-Yorkda yaşayırlar. Artıq atam həyatda yoxdur. Onun
80 yaşı oldu. 15 saniyənin içində atam həyatdan getdi. İndi ailənin yarısı
ordadır, mənsə burada.
- Nyu-York əla
şəhərdir.
- Əladır, amma… Təbii ki, mən Nyu-Yorkda bir neçə dəfə
olmuşam. Əlbəttə, əla və füsunkardır, ancaq mənə görə səyahət üçündür.
Nyu-Yorka gəlincə, mən daha çox Manhetteni xoşlayıram.
«Ey cuhud, bura gəl»
- Siz Lvovda
doğulmusunuz?
- Yox. Mən Uzaq Şərqdə doğulmuşam. Lvovda isə oxumuşam.
- Amma sizin Ukrayna
vətəndaşlığınız var?
- Yox. Bu məndə hardandır?
- Haradasa oxumuşam
ki, Sizin orada eviniz var və onu qoruyub-saxlamaq üçün 1993-cü ildə vətəndaşlıq
almısınız.
- Bilirsinizmi, valideynlərim gedəndə onlardan
qalan yeganə şey mənzilləri idi. Atam 31 il sovet silahlı qüvvələrində qulluq
etmişdi - mənzil də bu idi. Həmin mənzili satıb pulunu valideynlərimə vermək üçün
mən Moskvada arvadımdan ayrılıb orada qeydiyyata düşməli oldum. Bu, çoxdan
olub. Yalnız görünüş xətrinə orada qeydiyyata düşmüşəm. Guya orda yaşayıram və
Ukrayna vətəndaşlığım var. Amma bütün hallarda bundan heç bir şey çıxmadı. Yenidən
yoldaşımla bir araya gəldik, toy oldu. Həmin toyda Qorin, Jvanetski, Yankovski
də iştirak etdilər. Hamısı gülüşürdü, çünki 15 ildən sonra ikinci dəfə evlənirdik.
- Təkrarlamaq xoş
idi?
- Bu, bir növ əyləncə idi. Bilirsinizmi ən böyük
problem nədir? Bizdə insana və onun hüququna qiymət qoyulmur. Vicdanla işlədiyin
illərə görə onun borcundan çıxmırlar.
- Lvov sizin
yaşadığınız illərdə kifayət qədər beynəlmiləl şəhər idi. Orada çoxlu yəhudilər,
polşalılar, ruslar yaşayırdı.
- Mən həmişə deməkdən çəkinmirəm: Lvov qeyri-adi şəhərdir.
Ağlagəlməz dərəcədə mədəni, gözəl... Amma millətlərarası nüanslar həmişə mövcud
idi. Lvovu həmişə Polşa, Avstriya və Macarıstan çəkirdi. Orada SSRİ-nin müharibədən
sonrakı həbslərini və təmizləmələrini bağışlaya bilmirdilər. İllər keçməsinə
baxmayaraq, onlar qisasçılığı davam etdirirlər. Həmişə deyirlər ki, ən nifrətoyadanlar
"moskallar”, zəncilər və yəhudilərdir.
- Siz orada
antisemitizmlə rastlaşdınız?
- Əlbəttə, rastlaşdım və buna görə dəfələrlə
dalaşmışam. Məni "cuhud” adlandırırdılar. Əgər yüngülcə incitmək istəsələr, sadəcə,
"yəhudi” deyirdilər. Ancaq bundan az iztirab çəkmişəm. Bu, cavanlıqda olub və mən
həmişə dalaşırdım.
- Bəs qorxmursunuz
ki, Sizə yenə də birdən «Ey cuhud, bura gəl» deyərlər?
- Qorxuram... Amma məndə qeyri-adi bir əminlik var
ki, mənimlə razılaşırlar. Ona görə ki, mən istənilən rus və ya bu ölkənin başqa
bir millətinin üzvü ilə vətənpərvərlik sarıdan yarışa bilərəm.
- Siz «Krımnaş”ı
hamının gözü qabağında dəstəkləmisiniz.
- Hə, mən hesab edirəm ki, bu, rus dənizçilərinin şöhrətidir.
Bitdi, mövzu bağlandı. Mən axı Lvovun fəxri vətəndaşı idim. Bu sözlərdən sonra
yaramazlar məni sildilər. Ümid edirəm ki, bu, keçəcək və buna görə məndən heç
kim də üzr istəməyəcək. Onların üzr istəmələri mənə gərək də deyil. Əgər 5-10
ildən sonra Krımda yaşayan insanlar rusiyalı olduqlarına görə özlərini yaxşı
hiss edəcəklərsə, demək, hər şey düzgündür. Əgər onlar əvvəlki kimi yaşasalar və
ya pis yaşasalar, demək, bu, boş siyasi fənd imiş. Açığını desəm, mənim bundan
o qədər də başım çıxmır, heç kimi heç nəyə məcbur da edə bilmərəm.
- Amma Sizdən də heç
kim belə danışmağı, öz loyallığınızı hamının qarşısında göstərməyi xahiş etməyib,
elə deyil?
- Qətiyyən... bu mənim öz vətəndaşlıq mövqeyimdir.
Bizim hamımızın öz baxışımız var və bunu göstərməkdən çəkinməməliyik. Biz bu
barədə danışa, mübahisə edə bilərik. Ancaq bu, bizim qarşılıqlı münasibətlərimizi,
bir-birimizə hörmətimizi dəyişmir.
Azadlığın açarı
- Siz, ümumiyyətlə,
hakimiyyətin Sizə olan reaksiyasından qorxursunuz?
- Qətiyyən yox. Mən həmişə öz işimlə məşğul
olmuşam. Əgər hakimiyyət dəyişsə belə, işimi başqa cür qura bilmərəm. Mənim təyinatım
– öz ixtisasımla məşğul olmaqdır. Kimlərsə – kommunistlər, demokratlar,
liberallar küçədədirsə, mənə nə? Məni bu o zaman həyəcanlandırar ki, hansısa dərəcədə
həyat, qanunlar, məhkəmə sistemi, səhiyyə, təhsilin müstəqilliyi dəyişsin. O
zaman da mən öz işimlə məşğul olaram. Mən ki sifarişli dövlət filmlərində çəkilmirəm.
- Yəqin buna görə də Siz
tamamilə üzdə deyilsiniz?
- Hamı bilir ki, mən bu mənada yalquzağam və
bayırdakı havadan asılı deyiləm. Şükür Allaha, son illər mən nə istəyirəmsə,
onu əldə etmək imkanı qazanmışam. Nəyi istəmirəmsə də onu etmirəm. Əsas etdiyim
işi uğurlu eləməkdir. Mən əgər bir işi uğurlu görürəmsə, bu, mənim müstəqilliyimi
artırır. Çünki mən buna görə pul alıram. Pul mənim üçün həyatda varlanmaq vasitəsi
deyil. Azadlığa açardır – sabah nə ilə məşğul olacağım işi seçməkdir.
- Siz həm də təcrübəli
televiziya adamısınız.
- Bilirsinizmi, məni kütləvi informasiya vasitələri
üçün kiminsə doğulması, ölməsi, partlaması və ya zəlzələnin baş verməsi xəbərlərinin
daha əhəmiyyətli olması ağrıdır. Bunlar efiri doldurmaq üçün bir qidaya çevrilib.
Fikrimcə, bu haqda informasiya olmalıdır, amma dominantlıq təşkil etməməlidir.
İnsanları bu cür yaralamaq, onları həmişə qorxuda saxlamaq, daim onlara faciə və
bədbəxtlik xəbərləri vermək olmaz.
- Siz ki bilirsiniz,
bu kimi xəbərlər yaxşı satılır.
- Hə, ancaq mən bunun əleyhinəyəm. Bizdə fövqəladə
vəziyyətlə əlaqəli olan hər şey yaxşı satılır. Bu, aşağı səviyyəli janrdır. Bədbəxt
hadisələrə, özgəsinin bədbəxtliyinə immunitetin olması hissiyyatsız adamlara
aiddir. Həyatımın müəyyən bir hissəsində senzuranın olmamasını arzulamışdım.
Amma indi isə səmimi deyirəm ki, senzura lazımdır. Mədəniyyət, əxlaq, davranış
səviyyəsində senzura olmalıdır ki, efirdə nə təqdim olunduğu bilinsin.
- Buna yenə də
Mixalkovlar və Medinskilər qərar verəcək. Sizə bu lazımdır?
- Hə, siz özünüz suala cavab verdiniz. Mən də axı
özümü seçkilərdə sınamışam. Ancaq məşhur partiyadan olan poliklinika müdiri
qalib gəldi. O məni bir faiz qabaqladı. Mənim sahəm yeganə olaraq Moskvada idi,
hansı ki, gecə yarısına kimi saymışdılar. Mən «Yarmolnik Moskva şəhər dumasına
lazım deyil» - deyə qərar verənlərə hədsiz minnətdaram. Çünki mən xorda oxumağı
bacarmıram.
Rus mətbuatından çevirdi
Təranə Məhərrəmova