Bakı 14°C
Xəzər yükdaşımada vacib dəhlizə çevrilir
Ötən il avqustun 3-də beynəlxalq nəqliyyat sahəsində tarixi bir
hadisə baş verdi - Nomad Express konteyner qatarı Qazaxıstanın Aktau limanından
paytaxt Bakıdan 40 km.
cənubda yerləşən Ələt Bakı Beynəlxalq Dəniz Limanına daxil oldu. "How the Caspian
Sea is Becoming”a Rail Corridor” nəşri bu tarixi hadisənin
əhəmiyyəti və ondan irəli gələn nəticələrə toxunub. Qeyd edilir ki, Nomad
Express Çinin Şixeççı şəhərindən Dostık stansiyası ilə Qazaxıstana istiqamət
götürüb. 5 gün ərzində konteyner qatarı Qazaxıstanın Aktau limanı ilə 2200 mil
məsafə qət edib. Oradan isə bərə ilə Ələtə istiqamət götürüb. Nomad Express ilə
yüklərin daşınması barədə qərar ötən ilin yanvarında Transxəzər beynəlxalq
nəqliyyat dəhlizi Koordinasiya Komitəsinin
Bakıda keçirilən birinci toplantısında qəbul edilib. O zaman iştirakçılar eyni
zamanda Çin-Qazaxıstan-Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə marşrutu ilə yeni dəmir
yolu marşrutu – Jezqazqan-Beynau marşrutu ilə, eləcə də, Bakı-Qars dəmir yolu
xəttinin əsas hissəsini təşkil edən Axalkakali-Qars dəmir yolu xətti və
konteyner daşınmalarının təşkilati məsələlərini də müzakirəyə çıxardılar.
Çindən Qazaxıstan vasitəsilə Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyəyə gedəcək yeni
dəmir yolu xətti ilə işlər başlandıqdan sonra Pekin və Astana Avropaya
göndərilən yüklərin həcminin iki dəfə - indiki mövcud 100 min iyirmifutluq
konteynerdən ildə 250 minə qaldırılması işlərinə başladılar. Ələtdə Bakı
Beynəlxalq dəniz limanının yaradılması ideyası ortaya çıxanda Xəzərdə beş
beynəlxalq ticarət limanı fəaliyyət göstərirdi - Bakı, (Azərbaycan) Türkmənbaşı
(Türkmənistan) Aktau (Qazaxıstan) Həştərxan (Rusiya), Ənzəli və Neka (İran).
Qazaxıstanın "Qazaxıstan dəmir yolu” milli dəmiryolu şirkətinin rəhbəri Askar
Mamin bildirib ki, 2012-ci ildən Qazaxıstan və Çin arasında artan əməkdaşlıq
Avropadan Çinə Qazaxıstan vasitəsilə konteyner daşınmalarının həcmini 1200 faiz
artırmağa imkan verir. Tədbirdə çıxış edən Mamin bildirib ki, region ölkələri
arasında ticarət dövriyyəsinin həcmini nəzərə alsaq, 2020-ci ilə kimi
Transxəzər marşrutu ilə konteyner daşınmalarının həcmini 300 minə çatdırmaq
mümkündür. Onun sözlərinə görə, bu potensial yalnız Çin, Qazaxıstan,
Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə nəqliyyat zəncirinə daxil olan ölkələrin birgə
səyləri, eləcə də nəqliyyat dəstəyini və rəqabətədavamlı qiymətləri həyata
keçirən dəmiryolu operatorlarının, Xəzər limanları, gəmiçilik şirkətləri və
terminalların köməyi ilə mümkündür. Gürcüstan aktiv şəkildə tranzit ticarətində
payını artırmağa çalışır. Hökumət Qara dəniz limanları - Poti və Batumidə
infrastrukturu yaxşılaşdırır, yeni Anakliya limanını inşa edir. Bundan əlavə,
2011-ci ildə Tbilisidən Poti və Batumiyə gedəcək modernləşdirilmiş dəmir yolu
layihəsi işə başlayıb. Onun gələn il başa çatdırılması nəzərdə tutulub. Çin
nəinki Qazaxıstan ərazisi ilə marşrutu nəzərdən keçirir. Pekin və Avropa
arasında konteynerlərlə yük daşınmasını həyata keçirən Far East Land Bridge
(FELB) şirkəti Suçjou və Poti arasında yeni marşrutu hazırlayır. İlk qatar
Suçjoudan bu günlərdə yola düşəcək. Rusiyanın sərhəd Zabaykalya-Mançjuriya
ərazisindən keçməklə Transsibir dəmir yolu ilə Bakıya yola salınacaq. Oradan
isə Xəzərin qərb sahili ilə Qərbə Potiyə gedib çıxacaq.
Qeyd edilir ki, Suçjou-Poti
qatarı Qazaxıstan üçün ciddi bir çağırış olacaq. Belə ki, rəsmi Astana Avrasiya
dəmiryolu daşınmalarında yüklərin daşınmasında öz payını artırmaq üçün xeyli
investisiya sərf edir. Suçjou-Poti qatarının işə düşməsi Çinin Avrasiya məkanında
nüfuzunu artırmaq istəyindən xəbər verir. Çin Mərkəzi Asiyanın geosiyasi və
iqtisadi potensialını hələ ötən əsrin 90-cı illərindən dərk etməyə başlayıb. 20
il bundan əvvəl Çin və Mərkəzi Asiya arasında yaxınlaşmaq istiqamətində atılan
ilk addım iqtisadi münasibətlərin dərinləşməsinə gətirib çıxardı. Çin
infrastruktur şəbəkəsini qurmaqda davam edir və şəbəkə tək dəmiryolu deyil, həm
də avtomobil yolları, boru xətləri, bəndlər, körpülər və telekommunikasiya
stansiyalarını özündə birləşdirir. Bu proses Çin lideri Tsi Tsinpinin
Qazaxıstana və İndoneziyaya 2013-cü ildə səfəri zamanı Yeni İpək yolu
konsepsiyasını elan etdiyini bəyan etməsindən sonra sürətlənib. Çinin Yeni İpək
yolunun inşası ilə bağlı Avrasiya infrastrukturuna investisiya yatırmağa hazır
olmasını elan etməsi bu konsepsiyanı reallaşdırmağa imkan verəcək. Ortada bir
sual qalır – bir-biri ilə rəqabət aparacaq marşrutlardan hansı qalib çıxacaq -
Xəzər bərələri və yaxud Suçjoudan Avropaya qatarlar.
Azər
