Xarici vətəndaşlar üçün cəlbedici olan əmək bazarı
2020-ci
ilin yanvar-iyul aylarında Türkiyədən Azərbaycana məşğulluq məqsədilə səfər edənlərin
sayı artıb. Bu barədə Türkiyənin Məşğulluq Xidməti Baş İdarəsindən (İŞKUR)
bildiriblər. Statistikaya əsasən, hesabat dövründə Türkiyədən Azərbaycana iş
axtarmaq üçün gələnlərin sayı 2019-cu ilin yanvar-iyul ayları ilə müqayisədə 11
dəfə artıb. İdarədən qeyd ediblər ki, bu dövr ərzində Azərbaycana iş tapmaq
üçün 110 Türkiyə vətəndaşı səfər edib. Ümumilikdə, hesabat dövründə 5 134 nəfər
Türkiyə vətəndaşı iş tapmaq üçün xaricə səfər edib. Bu, 2019-cu ilin
yanvar-iyul ayları ilə müqayisədə 53,9 faiz azdır. Əslində, mövcud vəziyyəti nəzərə
alsaq, qeyd olunan statistika olduqca maraqlıdır. Çünki hazırda dünyanı cənginə
alan və demək olar ki, əmək bazarında fəaliyyəti minimuma endirən koronavirusun
yayıldığı bu aylar ərzində ölkəmizə Türkiyədən işçi qüvvəsinin axını bəzi
cavabsız suallar doğurur. Məsələn, sual oluna bilər ki, belə bir dönəmdə ölkəmizə
işçi axını nəyin göstəricisidir, Türkiyədən gələn işçilər daha çox hansı sahələrə
cəlb olunur, bu axın əmək bazarında sıxlığa səbəb ola bilərmi?
İqtisadçı ekspert Pərviz Heydərovunsözlərinə görə, xarici vətəndaşların ölkəmizin əmək bazarına olan marağı müsbət
qiymətləndirilir, lakin mövcud vəziyyət bu axından narahat olmağa və bunu nəzarət
altına almağa məcbur edir: "Ümumiyyətlə, hazırda dünyada əmək bazarında vəziyyət
məlum səbəblərdən kifayət qədər gərgin
xarakter daşıyır. Bilirsiniz ki, bir çox ölkələrdə pandemiya şəraiti ilə əlaqədar
olaraq iqtisadiyyatın bir çox sahəsində fəaliyyət donub. Baxmayaraq ki, son dönəmlər
bəzi ölkələrdə bir sıra məhdudiyyətlər aradan götürülüb, lakin iqtisadi fəaliyyətin
yenidən bərpası müəyyən vaxt tələb edir. Bu baxımdan əmək bazarında pandemiyaya
qədər olan fəaliyyət tempi indi mövcud deyil, ola da bilməz. Düşünürəm ki, yaxın dövrdə onun bərpası da
çox çətin başa gələcək. Nəticə etibarı ilə nəinki ölkəmizdə, bütün dünyada əmək
bazarında çox ciddi böhran hökm sürür. Qeyd etdiyim nüanslar o cümlədən qonşu
ölkə Türkiyə üçün də keçərlidir. Ona görə də Türkiyədən kənara işçi qüvvəsinin
axını hardasa başa düşüləndir. Amma Azərbaycanın əmək bazarında da vəziyyət ürəkaçan
deyil. Düzdür, son vaxtlar işsizliyin aradan qaldırılması ilə bağlı dövlər səviyyəsində
genişmiqyaslı tədbirlər həyata keçirilib. Bunun nəticəsi olaraq da işsizlik səviyyəsi
kifayət qədər aşağı düşüb. Lakin ortada pandemiya kimi bir problemimiz var. 6
aydır ki, ölkə olaraq karantin rejimində yaşayırıq, iqtisadi sferada hər iş məhdudlaşdırılıb.
Ona görə, Azərbaycanda da işsizlik səviyyəsi artmağa başlayıb və yaxın gələcəkdə
işsizliklə bağlı ciddi problemlərin yaşanması qaçılmazdır. Belə bir şəraitdə kənardan
ölkəmizə işçi qüvvəsinin axını, Azərbaycan iqtisadiyyatının, əmək bazarının digər
ölkələrin vətəndaşlarının gözündə necə cəlbedici olduğunu göstərir və bu, əslində,
müsbət faktordur. Amma istənilən halda mövcud vəziyyət buna sevinməyə imkan
vermir. Əksinə, bu axına görə narahat olmalı, ciddi tədbirlər görməliyik. Yəni
vəziyyət təhlil olunaraq nəzarətdə saxlanılmalıdır”. İqtisadçıdan
axının hansı sahəyə yönəldilməsinin daha faydalı, hansı sahədə bu işçi qüvvəsindən
istifadə etməyimizin məqsədəuyğun olacağını soruşduq: "Tikinti, işçi qüvvəsi tələb
edən sahədir. Bir məsələni də nəzərinizə çatdırım ki, Türkiyə bu sahədə kifayət
qədər sözünü demiş bir ölkədir. Çünki qardaş ölkə tikinti sahəsində öz möhürünü
qoyub. Onun işçi qüvvəsindən Rusiya və Avropa ölkələrində də geniş istifadə
olunur. Yəni bizdə kiçik biznes sahələrində yerli işçi qüvvəsi lazımı qədər
var. Məsələn, hansısa Türkiyə vətəndaşının gəlib burada ticarətlə məşğul olması
Azərbaycan iqtisadiyyatına ciddi töhfə verəcək fakt kimi qəbul edilmir. Amma gələnlərin
tikinti sahəsində öz təcrübəsini bölüşməsi olduqca faydalıdır. Qısacası, belə
bir axın varsa, bunu lazım olan sahəyə yönəltməliyik. İşçi qüvvəsi lazım
olmayan sahəyə axının isə qarşısı birmənalı olaraq alınmalıdır”.
Vətəndaşların Əmək
Hüquqlarını Müdafiə Liqasının rəhbəri Sahib
Məmmədov bu
axının təbii proses olduğunu söyləyir: "Qeyd edilən rəqəm elə də çox deyil. Əvvəlki
dönəmlərdə bu say daha çox olurdu. İşədüzəltmə büroları və ya başqa vasitəçilərlə
həmin işçilər gətirilirdi, lakin onlar qeyri-rəsmi idi. Ona görə say dəqiq
bilinmirdi. Görünür, indi rəsmi qeydə alınma olub deyə, rəqəmlərdə artım olub.
Digər tərəfdən 6 ay müddətində 110 nəfərin olması isə normaldır. Çünki ölkəmizdə
Türkiyənin iri şirkətləri var və orada da kifayət qədər Türkiyə vətəndaşı işləyir.
İşçilərin cəlb olunması gəlincə isə əsas etibarı ilə tikinti işlərində onların
təcrübəsindən daha çox faydalanırıq. Məsələn, ölkəmizdəki bir çox iri tikinti
işlərində türkiyəli mütəxəssislərə müraciət olunur. Bir də kənd təsərrüfatı məhsullarının
istehsalında həmin mütəxəssislərin təcrübəsindən yararlanırıq”. Günel Azadə