Uşaqların dünyagörüşünü səyahətlə zənginləşdirmək yolu
Rusiyanın, eləcə də Ukrayna və Belarusun ayrı-ayrı
şəhərlərində məktəblilərin kütləvi
şəkildə ekskursiyaya gəlmələrini müşahidə etmək mümkündür. Uşaqlar qrup
rəhbərlərinin nəzarəti altında 2-3 gün oteldə qalır, şəhərin görməli yerlərini
gəzir, sonra da avtobusla və ya qatarla evlərinə geri qayıdırdılar. MDB
ölkələri sovet dövründən qalan bu ənənəni hələ də qoruyub saxlamaqda davam edirlər.
Rusiyada və digər ölkələrdə tur operatorlar bu cür turları təklif etməklə "Biz
belə turları təşkil edib balaca dostlarımız üçün ekskursiyaların rahat və
maraqlı keçməsinə çalışırıq” deyirlər. Məktəblilərin bu tip turları isə
çoxsaylı rəylərlə müşahidə olunur. Hər şeydən əvvəl, məktəbli turları –
səyahətlər, ekskursiyalar onların bütün həyatı boyu xatırlanır. Bu gəzintilər
uşaqlara unudulmaz təəssüratlar bəxş etməyin ən gözəl üsulu, təhsil prosesinin isə
vacib hissəsidir. Ekspertlər bildirirlər ki, məktəb gəzintiləri uşaqların
dünyagörüşünü genişləndirməklə yanaşı, müstəqil olmağı, ən əsası, başqa
kollektivlərlə ünsiyyət qurmağı, cəmiyyətə adaptasiyanı öyrədir. Bu cür turlar
həmçinin onlar üçün qısa vaxt ərzində tam istirahətdir. Bu turlar şagirdlərin
hətta heç vaxt dərsliklərdə eşitmədiyi yerlərlə tanışlığıdır.
Tur operatorların məktəblilər üçün təklif etdikləri
proqramlar öz rəngarəngliyi ilə fərqlənir. Rahat avtobusdan tutmuş otelə, yeməklərə
qədər... Ekskursiya proqramları əyləncəli təşkil olunur. Akvapark, zoopark,
muzeylərə gəzintilər, əyləncəli məkanlar proqrama daxil edilir. Əgər uşaqlara
yay tətili zamanı düşərgələrdə dincəlmək lazımdırsa, tur operatorlar bu
xidmətləri də təşkil edirlər.
Bəs bizim ölkədə bu sahədə
vəziyyət necədir? Tətillərdə istirahət etmək istəyən, çevrəsi televizor, mobil
telefonlar, kompüter və planşetlərlə, ən yaxşı halda, internet klublarla zəngin
olan uşaqlarımıza ölkə daxilində və ya ölkədən kənara çıxmaları üçün hansı
imkanlar təklif olunur? Turizm şirkətlərinin bu istiqamətdə hazır təklifləri
varmı?
Əlbəttə, sosial şəbəkələrdə
"Məktəblilər üçün turlar” elanı ilə daxili turizm şirkətlərinin paketlərinə
ara-sıra rast gəlmək olur. Ancaq bu, hələ məktəblilər üçün yaxın ölkələrə,
məsələn Gürcüstana, MDB ölkələrinə və ya qardaş Türkiyəyə ekskursiyalar
təklifindən fərqlidir. Uşaqların fərqli ölkələri görməsi, fərqli dadı hiss
etməsi, fərqli mədəniyyətlərlə tanışlıqları üçün onlar üçün ekskursiyaların
təşkilinə ehtiyac var. Düzdür, bəzən valideynlər uşaqlarını gözdən uzağa
buraxmaq istəməsələr də, zamanla müasir dünyanın tələbləri ilə barışırlar. İndi
onlar övladlarının dörd divar arasında, əlində kitab böyüməyindənsə, dünyanı
gəzib təcrübə toplamalarını daha üstün sayırlar. Bir şərtlə ki, onlara sərfəli
təkliflər olsun...
Dövlət Turizm Agentliyi gələcəkdə
bu istiqamətdə işlərin görüləcəyini istisna etmir: "Bizdə hələ o mərhələ
yoxdur” deyən qurumun əməkdaşı Kənan
Quluzadə bildirdi: "Yəqin ki, gələcəkdə bizdə də bu cür turlar həyata
keçiriləcək”.
Dünyagörüşü
üçün
AzərbaycanTurizmAssosiasiyası
sədrinin müşaviriMüzəffərAğakərimov hesab edir ki,
məktəblilərin, xüsusən yuxarı sinif şagirdlərinin ekskursiyalarını təşkil etmək
üçün bu istiqamətdə maarifləndirmə işi aparılmalıdır. Belə ki, həm rayon təhsil
müəssisələrində, həm də məktəblərdə bu cür turların aktivləşdirilməsi üçün
təbliğata ehtiyac var: "Sovet dövründə bu cür ekskursiyalar həyata keçirilirdi.
Rusiyaya, Belarusa məktəbliləri qatarla 10 günlük səyahətə göndərirdilər. Eləcə
də, həmin ölkələrin şagirdlərini ucuz qiymətə biz qəbul edirdik. Bizim
məktəblilər o ölkələrə gedəndə internat məktəblərində qalırdılar. Yay
tətillərində şagirdlər üçün həmin məktəblərdə yer təşkil olunurdu”.
M.Ağakərimov hesab edir ki, məktəblilərin ekskursiyası üçün «Ölkəmizi tanıyaq»
layihəsi çox uğurlu idi. Yəni uşaqlar ölkəmizin ayrı-ayrı regionlarını gəzir,
həmin yerlərin tarixi, coğrafiyası, ənənələri və s. haqda məlumat əldə edir,
dünyagörüşləri genişlənirdi: "Bu layihəni ölkənin hüdudlarından kənara çıxarıb,
məsələn, MDB ölkələri arasında təşkil etmək olar. Məktəbliləri müəllimlərin
rəhbərliyi altında bu cür səyahətlərə göndərmək ənənəsi var. Eləcə də müxtəlif
ölkələrin məktəblilərini mübadilə əsası ilə özümüz qəbul edə bilərik. Hesab
edirəm ki, bu cür səfərləri qatarla təşkil etmək daha ucuz başa gələr və
valideynlərin də buna imkanı çatar». M.Ağakərimov hesab edir ki, bu cür
səyahətlərin təşkili məktəbliləri, gəncləri qapalı şəraitdən, məhdud dairədən
çıxara, geniş dünyaya qovuşdura bilər: "Məktəblilər başqa ölkələrə səyahət
etməklə, real vəziyyətdə dünya görüşlərini artıra bilərlər. Onlar həmçinin belə
səfərlərdə başqa ölkələrin mədəniyyəti, tarixi, coğrafiyası, mətbəxi,
adət-ənənəsi ilə tanış olurlar». M.Ağakərimov hesab edir ki, indi müasir dövrdə
yaşadığımızdan, valideynlərin də belə səyahətlərə münasibəti müsbət olar:
"Əslində, bu cür səyahətlər sovet dövründən həyata keçirilir. Valideynlər
övladlarının açıq fikirli, geniş dünyagörüşlü böyüməsi üçün bu cür səyahətlərə
icazə veriblər. Digər tərəfdən onların yanında müəllimləri olur. Bütün
ekskursiya qrup halında həyata keçirilir. Bu təcrübə bizdə vaxtilə olub. Mən
özüm də universitet tələbəsi olarkən qatarla uşaqları Moskvaya aparırdım.
Təxminən 250-300 şagirdlərə rəhbərlik edərək, onları ekskursiyaya aparmışam. Uşaqlar
muzeylərlə, tarixi yerlərlə tanış olurdular. Bu təcrübənin müsbət tərəfindən
istifadə etmək lazımdır. Xüsusən, yuxarı sinif şagirdlərinin başqa ölkələrlə
tanış olmalarının böyük əhəmiyyəti var”. M.Ağakərimov hesab edir ki, bu cür
turları Azərbaycan Turizm Assosiasiyası ilə birlikdə rayon təhsil müəssisələri
və məktəblər təşkil edə bilər: "Biz ölkəmizin iqtisadiyyatını, mədəniyyətini,
siyasətini şagirdlərə geniş şəkildə təqdim etməklə dünyaya pəncərə açırıq. Eyni
zamanda, yeni ekskursiya mətnləri hazırlanmalıdır. Uşaqlar böyüyüb ali məktəbə
daxil olanda artıq geniş dünyagörüşünə malik ola bilərlər. Yəni dünyagörüşü
təkcə kitab oxumaqla deyil, həmçinin səyahətlə zənginləşdirmək olur”.
Hərəkata start
vermək
"Millenium TurizmKonqres DMC” şirkətinin rəhbəriRuslan Quliyev məktəbli
turlarının və yeniyetmələrə yönəlik turların köklü tarixinin, ənənələrinin
olduğunu bildirir: "Bu cür turların ənənəsi mövcuddur. Sovet ittifaqının
süqutundan əvvəl ümumittifaq miqyasında bir sıra məşhur kurortlar, düşərgələr
vardı. «Artek», «Orlyonok» kimi düşərgələr, o cümlədən Ukrayna, Belarus və
Azərbaycanda bu cür istirahət məkanları mövcud idi. Bu məkanlara kütləvi
şəkildə yeniyetmələrin turları təşkil olunurdu. Təhsildə uğur əldə etmiş
gənclər postsovet məkanlarına istirahətə göndərilirdi. Bu proqram xarakterli
bir fəaliyyət idi. Ancaq Sovet İttifaqının süqutundan sonra bu sahədə də bir
durğunluq müşahidə olundu”. R.Quliyevin dediyinə görə, son 5 il ərzində bu
sahədə yenə canlanma müşahidə olunur. Belə ki, «Ölkəmizi tanıyaq» layihəsi
çərçivəsində müxtəlif regionlarda yaşayan məktəblilər başqa regionlara səfər
edirlər: "Belə hərəkata start verilməsi bu sahədəki boşluğu nisbətən doldurdu.
Əlbəttə, məktəblilər üçün yerli turizm şirkətləri tərəfindən həftə sonları
bir-iki günlük səfərlər də təşkil olunur. Bir günlük ekskursiyalar və ya
kamplar şəklində səyahətlər həyata keçirilir”. Turizmçinin bildirdiyinə görə,
"Turizm haqqında” qanunda, həmçinin "Azərbaycan
Respublikasında ixtisaslaşmışturizmsənayesinin inkişafına dair
StratejiYol
Xəritəsi”ndə də bu müddəalar yer alıb: "Bu məsələnin
həllində təhsil strukturları ilə işin düzgün formada qurulması da önəmli
məsələdir. Bəzi hallarda müəyyən baryerlər mövcud olub. Hazırda özünü doğruldan
müxtəlif assosiasiyalar və tur operatorlar bu fəaliyyətə cəhd edilirlər. Hesab
edirəm ki, bu sahənin inkişafı ilə bağlı dövlətin də dəstək və təşviq siyasəti
həyata keçirilməlidir. Əlbəttə, Azərbaycanın milli mentalitetini nəzərə alaraq
deyə bilərik ki, valideynlər bəzən belə məsələlərə çox da müsbət yanaşmırdılar.
Ancaq son iki-üç ildə müxtəlif regionlarda – Qubada, Qəbələdə, Qusarda, Şəkidə
yay məktəbləri formatında düşərgələr təşkil olunur”.
Təbii ki, yay düşərgələrinin formatı
ekskursiyalardan fərqli olduğundan, uşaqlar üçün eyni zamanda bu tip
səyahətlərin təşkilinə ehtiyac var. Belə deyək, sovet dövründəki ənənəni bu
mənada qaytarmaq pis olmaz. Bir halda ki, "ən yaxşı təzə -unudulmuş köhnədir”
deyiriksə...
Təranə
Məhərrəmova
Bu məqalə "Ekoloji Tarazlığın Qorunması” İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə yardımı ilə həyata keçirdiyi "Ekoloji mədəniyyətin formalaşması istiqamətində tədbirlərin təşkili” layihəsi çərçivəsində hazırlanıb