Türkiyədə yeni Konstitusiya ilə bağlı hazırlıq işlər başa çatıb
Türkiyənin
hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası (AKP) ölkənin siyasi sisteminin dəyişdirilməsini
nəzərdə tutan yeni Konstitusiya layihəsini hazırlayıb başa çatdırıb. Ölkənin
prezident üsul-idarəsinə keçidini nəzərdə tutan layihə barədə Qərb nəşrlərinə ilk
olaraq baş nazir Binəli Yıldırım məlumat verib. "Biz yeni Konstitusiya və
prezidentlik sistemi ilə bağlı işləri başa çatdırmışıq. İndi təkliflərimizi
müzakirə və müvafiq qərar qəbul etməsi üçün parlamentə göndərəcəyik”, - deyə
baş nazir vurğulayıb. "İnanırıq ki, Məclis bu
dəyişikliyi qəbul edəcək və millət də uyğun bildiyi şəkildə qərara səs verəcək.
Konstitusiya dəyişikliyi əskiklikləri düzəltmək üçündür”, - deyə Yıldırım
bildirib.
Yeni
üsul-idarəyə keçid baş tutarsa, bu, prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğana əlavə səlahiyyətlər
vermiş olacaq. Yeni layihə ilə bağı müzakirələr çoxdan bəri idi ki, davam
edirdi. İyulda baş verən uğursuz hərbi qiyam isə bununla bağlı məsələləri
sürətləndirib. Qiyamdan sonra məsələ ilə bağlı hakimiyyət müxalifət partiyaları
ilə də danışıqlar aparıb. Onların iştirakı ilə komissiya da
yaradılıb.Məlumata görə, komissiyada hakim Ədalət və İnkişaf Partiyası,
Cümhuriyyət Xalq Partiyası və Milliyyətçi Hərəkat Partiyası yer alıb. Komissiyada
CHP-ni sədr müavini Bülent Tezcan, MHP-ni isə millət vəkili Mehmet Parsak
təmsil edir.
Çevriliş
təhlükəsi sovuşduqdan bir müddət sonra prezident "köhnə Türkiyə keçmişdə qalır
və Türkiyəyə yeni Konstitusiya lazımdır” bəyanatı ilə çıxış edib. Onun
sözlərinə görə, yeni Konstitusiya Türkiyə prezidentinə geniş səlahiyyət verə
bilər, hazırda isə prezident vəzifəsi daha çox simvolik səciyyə daşıyır.
Hazırda Türkiyədə 1980-ci il hərbi çevrilişindən sonra qəbul olunan 1982-ci il
Konstitusiyası qüvvədədir. Oktyabrın əvvəlində parlamentin yeni çağırış
iclasında çıxış edən prezident bəyan etmişdi ki, maksimal dərəcədə yeni Konstitusiyanın
qəbulunu tezləşdirmək gərəkdir. Yeni Konstitusiyanı qəbulu üçün hakim partiyaya
367 səs lazımdır. 550 yerlik parlamentdə isə AKP 317 mandata sahibdir. MHP
lideri Dövlət Bağçalı bu günlərdə yeni Konstitusiya ilə bağlı referendumun
keçirilməsinə qarşı olmadıqlarını bildirib. Qeyd edək ki, MHP-nin parlamentdəki
deputat sayı 40-dır. Yerdə qalan iki partiya - CHP və kürdpərəst HDP-yə
gəldikdə - onlar Türkiyədə parlament üsul-idarəsinin prezidentliklə
əvəzlənməsinə qarşı çıxırlar. Onlar prezidenti ölkədə təkhakimiyyətlilik qurmaq
cəhdində günahlandırırlar. Əgər qanun layihəsinə deputatların ən azı 330-u,
367-dən az deputat səs verərsə, onda məsələ referenduma çıxarılacaq.
Yeri gəlmişkən, Türkiyənin rəsmi şəxsləri bir neçə dəfə bəyan ediblər
ki, referendum gələn il baş tuta bilər."Türkiyə prezident idarəçilik
formasına keçmək üçün referenduma gedə bilər”. Bu barədə hakim AKP-nin sədr
müavini Hayati Yazıçı açıqlama verib. Onun sözlərinə görə, yeni Konstitusiya
ilə bağlı təklif yanvarda Məclisə təqdim oluna bilər: "Konstitusiyanın yeni
layihəsi ilə bağlı işlər başa çatıb. 12-15 bənd üzrə dəyişikliklərə parlamentdə
qışın ortasında baxıla bilər, referendum isə apreldə baş tuta bilər”.
Türkiyənin ədliyyə naziri Bəkir Bozdağ da prezident üsul-idarəsinə
keçid üçün ölkədə referendum keçiriləcəyini açıqlayıb. Nazir bunun üçün MHP ilə
danışıqlar aparıldığını deyib: "AKP MHP ilə anlaşarsa, referendum 2017-ci ilin
əvvəlində keçiriləcək. Cənab Baxçalının çıxışını canlı izlədim. Belə başa
düşdüm ki, Baxçalı prezident idarəçiliyinin parlamentdə müzakirə olunmasını
istəyir. Deməli, 330 millət vəkili səs versə, referendum olacaq. Xalq "yox”
desə, bu məsələni birdəfəlik bağlayacağıq”.
Azər