Türkiyə rola girə bilməyən aktyorunu itirdi - Fotolar
Onlar
bir əfsanə idi - Yeşilcam əfsanəsi. Türk kino sənayesinin dəyərli simaları.
Türkiyədə kino industriyasının inkişafında müstəsna xidmətləri olan sənət fədailəri.
Yaşadıqları dövrün bütün çətinliklərinə,
məşəqqətlərinə sinə gəldilər. İllər keçdikdə türk kino sənayesi daha çox
inkişaf etməyə və dünyaya açılmağa başladı. Ancaq Yeçilcamda məşhur olan
aktyorlar bir başqa sevilir. Onlar Türkiyə kino aləminin əfsanəsinə çevriliblər. Bu gün isə həmin
insanlar bir-bir dünyadan köçürlər. Tarix olurlar.Mayın
28-də Türkiyənin sevilən siması, 92 yaşlı aktyor Eşref Kolçak dünyasını dəyişdi. Onun həyatı
sanki bir film idi. Məşəqqətli, çətin və bir o qədər də macəra dolu bir həyat
hekayəsi var.
Ömrünün
müəyyən dönəmlərində dülgərlik və ayaqqabı təmirçisi olaraq çalışan aktyor, Yeşilcam siması olan Hülya Koçigitin "Film
kimi həyatlar” verilişində özü haqqında ətraflı məlumat verib. Ölümündən bir
neçə ay öncə çəkilən verilişdə mərhum sənətkar özünü belə təqdim edib: "1927-ci
ilin 28 yanvarında Ərzurumun İspir şəhərində dünyaya göz açmışam. Sənət sevdam
fərqli olub. 1944-cü ildə Atilla Revü Musiqili Teatrında çalışmışam. 1945-ci
ildə Səs Teatrında işləmişəm. Mən aktyor olmaq üçün heç bir universitet təhsili
almamışam. Peşəkar aktyor olmaq üçün kitablara ehtiyac yoxdur. 50 kitab oxusan,
10 universitet bitirsən belə, əgər
yaradan sənə o özəlliyi verməyibsə, heç bir zaman sənətçi ola bilməzsən. Həyatda
oxumaqla hər şeyə nail ola bilərsən, amma sənətçi ola bilməzsən.
Bunu özümdən yola çıxaraq deyirəm. Misal üçün, rəhmətlik oğlum Harun dünyaca məşhur
bir musiqiçi idi. Ancaq mənim əlimə hər hansı bir musiqi alətini versəniz, onu
dınqıldada da bilməyəcəyəm”.
Eşref
Kolçak bəyənmədiyi ssenaridə çalışmadığını və rol aldığı 100-dən çox Yeçşilcam
filmlərinin hər birinin ssenarisi ilə ayrı-ayrı tanış olduğunu deyib: "Əvvəl
ssenarini oxuyurdum, əgər özümü orada görürəmsə, oynayırdım. Mən rola girə
bilmirəm, oynayıram. Dünyanın heç bir yerində "artist” kəlməsi insanları
aşağılamaq üçün istifadə edilmir. Hərdən kimsə qarşı tərəfi tənqid etmək üçün "artislik
etmə” kimi ifadələrini eşidirdim. Onu
deyən insanlardan "artistlik nədir” soruşsanız, həmin sözün mənasını bilməz.
"Ar” sənət, "tist” isə idarə etmək deməkdir.
Mənim sənətə gəlişim isə təsadüf nəticəsində baş verib. Musiqili Teatrda yeni
bir işçi axtarılırdı. Dostum israr etdi ki,
tarda iş elanı veriblər, gedək özümüzü sınayaq. Teatra getdik, yuxarı mərtəbələri
qalxdıqda otaqlara bir-bir boylanırdım, hər otaqda insanlar sənətlə məşğul idi -
kimisi mahnı oxuyurdu, kimisi tamaşa oynayırdı. Mən isə belə şeyləri heç
televizordan da görməmişdim. Hələ də içim sızlayır ki, məni teatra aparan
dostumu işə qəbul etmədilər, məni qəbul etdilər. İlk dəfə o il səhnəyə çıxdım.
Səs Teatrında çalışarkən bizi filmlərə rəqs səhnələrinə dəvət edirdilər. O
zaman Türkiyədə yeni-yeni filmlər çəkməyə başlayırdılar. Bizdən də epizodik
rollarda arxa cərgədə rəqs edən, çay gətirən,
yoldan keçən kimi istifadə edirdilər. 1949-cu ildə İskənduruma qastrol səfərinə getdik. Rejissor dostum Şinasi Özonuk mənə dedi ki, 10 gündən
sonra film çəkəcəyəm və sən orada oynayacaqsan. Dostum sözünün üstündə duran,
güvənilən insanlardan deyildi. Çox tərəddüddən sonra onunla görüşə getdim. Mənə
bir ssenari verdi, dedi ki, bunu oxu, sabah bu obrazı oynayacaqsan. O zaman
"Bağışla məni, Allahım” filminə çəkildim. Film hazır olandan sonra çox təəccübləndim.
Orada oynayanın özüm olduğuna inana bilmədim. Mənim Eşref Kolçak olmama səbəbim
məhz həmin film oldu. Bundan sonra filmlərin davamı gəldi - "İslamoğlu”, "Namus
borcu”, "Ölüm busəsi”, "Düşmən qardaşlar”, "Qanunsuzlar”, "Filinta Qədri”, "Gecələrin
hakimi”, "Kimsəsiz Həsən”, "Qismətin önünə keçmək olmaz”, ”Gecə quşu”, "Küçə uşağı”,
"Fədakar ana”, "Unudulmayanlar”, "Əvvəlcə xəyallar ölür”, "Fırat”, "İtirilən illər”, "Şərəf sözü”, "Silah
dostları” və 100-dən çox filmlərdə maraqlı obrazlar yaratdım. Türkiyə kino
tarixində ilk dəfə filmlərim 8 kinoteatrda eyni vaxtda göstərildi. Bir anda məşhur
olmuşdum”.
Aktyor
ömrünü son günlərini giley edərək keçirdi. Yeşilcam aktyorlarına kifayət qədər
qiymət verilmədiyini dilə gətirməkdən çəkinmirdi: "Təəssüflər olsun ki, bu gün
dünyanın heç bir yerində olmayan vəziyyətdəyik. Bu gün həyatını teatra verənlər
həyatda deyillər və aclıq, səfalət içində ölüb getdilər. Mən də ölüb gedəcəyəm.
Bizim kino aktyorlarımız aclıq və səfalət içində ölüb getdilər. Həyat
yoldaşımın məzarının yanında özümə yer almışam və oğlumu da anasının qoynunda
yatızdırmışam. Həyat yoldaşımın məzar daşına "evimin xanımı, övladımın anası və
mənim xanımım” yazdırmışam. 56 il onunla evli qaldım. 56 il evimi açarla
açmamışam. Onun üçün çox darıxıram.... Sizə deyim ki, öz yükümü kiməsə buraxıb
getmək istəmirəm. Həyatda başqa kimim var? Həyat yoldaşımı, övladımı itirmişəm.
Bunun üçün də öz məzar daşımı özüm hazırlatdırmışam. Qəbiristanlıqda həyat
yoldaşımın yanında özümə yer hazırlatdırmışam. Məzar daşına isə "Kino gələcək nəsillər
üçün canlı məktubdur” yazdırmışam”.
50 il öncə çəkildiyi filmlər indi də baxılır,
sevilir, izlənilir. Çox möhtəşəm rejissorlarla işlədiyini deyən aktyor, gənclərə
məsləhət verməyi də özünə borc bilirdi: "Əgər aktyor çəkildiyi filmdə özündən
bir parça görməzsə, işindən zövq almaz. Bizim ən böyük qazancımız insanlara
oynamağımızdır. Ekrem adlı bir dostum var idi. O, mənə balıq tutmağı təklif
etdi. Filmlərə çəkilmədiyim, türk kinosunun durğunluq dövründə iki il
balıqçılıqla məşğul oldum və balıq tutmaqla çəkildiyim filmlərdən daha çox pul
qazanırdım. Ondan sonra yenidən kinoya qayıtdım. Kaş ki, qayıtmazdım...
Dünyanın hər yerində imzalı şəkillərim var, amma öz ölkəmdə məni sənətçi olaraq
görmürlər. Dövlətimiz bizi sənətçi olaraq görmür. Vergi almağa gələndə məni sənətçi
kimi qəbul etmədilər”.
Mərhum sənətkarın
oğlu Harun Kolçakın ölümü onu həyatdan qoparmışdı. Oğlunun ölümündən sonra mətbuat
nümayəndələri "Övladınızı necə xatırlayırsınız?” sualı ünvanlayanda heç cür
övladının ölümünü qəbul edə bilmədiyini demişdi: "Oğlum üçün darıxanda şəklinə
baxıram, içimdə "sanki qapı döyüləcək və bir yerdən çıxacaq” kimi bir hiss var.
İstəyirəm ki, Harun könlümdə necə qalıbsa, elə yaşasın. Və hər zaman ona
deyirdim ki, sən mənim üçün xəstəxanada həkimlərin mənə verdiyi o balaca
Harunsan. Mənim gözümdə böyüməmişdi, hər zaman uşaq idi. Onun gözü açıq getmədi,
xoşbəxt və rahat vəfat etdi. Mən həyatımın ən böyük acısını 1947-ci ildə 20
yaşımda anamı itirməklə yaşadım. İndi oğlum ölüb deyə, özümü yerlərə atsam,
paralasam əlimə nə keçəcək? Oğlum bu dünyadan köçdü və indi də növbə mənimdir.
Oğlumu anasının qoynuna verdiyim üçün rahatam. Onlar ana-oğul bir-birlərini çox
sevərdilər. Oğlumun məzar daşına onun ifa etdiyi "Gir qanıma” mahnısının sözlərini
yazdırdım ”.
Sənətçi
92 yaşında zəmanənin insanlarını anlamadığını deyirdi: "Mən bildiyim qədər,
insanlar dəfn mərasimlərinə yaxınlarının
dərdinə şərik olmaq üçün gedir. Ancaq
oğlumun dəfnində şəkil çəkdirən insanları gördüm. Hətta, bu da kifayət eləmirmiş
kimi, cənazəyə gələn sənətçilərlə şəkil çəkdirmək üçün sıraya duran insan tipləri
ilə rastlaşdım. İndi nə ölüyə, nə diriyə hörmət var. Təsəvvür edin ki, oğlum
ölüb, onun yanına getmək istəyirəm. Amma məşhurlarla şəkil çəkdirmək istəyən
adamlar mənə imkan vermir. Bu, necə bir
zəmanədir? Hər şey görüntü üçündür?
Selfi edincə, dua et, qardaşım”.
Bu ifadələri səsləndirən mərhum sənətkar hardan biləydi ki, oğlu üçün səsləndirdiyi
bu fikirləri gün gələcək dostları onun üçün səsləndirəcək. Mayın 28-də
dünyasını dəyişən mərhum sənətçinin dəfn mərasimində sənət dostları, məşhurlar
da iştirak etmişdi və türk mediasının yazdığına görə, cənazəni yerdən götürmək
mümkün olmayıb. Dəfndə yas tutanlardan daha çox, şəkil çəkdirənlər olub.
Ömrünün
son günlərində bu dünyanı tərk edəcəyindən sanki xəbərdar idi. Jurnalistlərlə
görüşəndə yaşamaq üçün can atmadığını deyirdi: "Mən də bir gün öləcəyəm.
İnsanların bu cəhənnəmdə yaşamaq üçün can atmalarına heç cür haqq verə bilmirəm”.
Mərhum sənətkar, Gemlik Mərkəz məscidində
yuyularaq Gemlik şəhər məzarında, oğlunun yanında dəfn edilib.
Xəyalə Rəis