“Türkiyə Mosul xalqına dəstək üçün oradadır”
Son günlər Türkiyənin
problem yaşadığı qonşuları sırasına daha biri əlavə edilib. Suriya ilə
problemləri qalan Türkiyə indi də İraqla ciddi gərginlik yaşayır. İki ölkənin
liderləri səviyyəsində qarşılıqlı və kəskin bəyanatlar səslənir. Bu dəfə sərt
bəyanat Türkiyə baş nazirinin müavini Numan Kurtulmuşdan gəlib. O, Ankaranın
Başika düşərgəsindəki hərbi qüvvələrinə dair İraq rəhbərliyinin açıqlamalarına
reaksiya verib. N.Kurtulmuş Türkiyənin Başikada hərbi qüvvə yerləşdirməsinin
legitim olduğunu və zərurət davam edənədək oradan ayrılmayacağını bildirib. N.Kurtulmuş
İraqın baş naziri Heydər əl-İbadinin mövzu ilə əlaqəli şərhlərinə dair suala belə
cavab verib: "Əgər beynəlxalq ictimaiyyət və İraq mərkəzi hökuməti həqiqətən də
İŞİD-ə qarşı mübarizə aparırsa, təcili gündəm maddələrindən biri Mosulu xilas
etmək olmalıydı. Türkiyə onsuz da bu məqsədlə Mosul xalqına dəstək üçün
oradadır. Lakin bu məqsədimiz gözdən yayındırılaraq mövzunun belə bir vaxtda
gündəmə salınması "deyənə yox, dedirdənə bax” sözünü xatırladır. Güman ki, İraq
baş naziri başqalarının təsiri ilə belə şərhlər verir”. Mosul və İraqın digər
şəhərlərinin terrorçulardan təmizlənməsinə dair Türkiyənin fikirlərinin aydın
olduğunu ifadə edən N.Kurtulmuş mövzunun amerikalı səlahiyyətlilər, mərkəzi
İraq hökuməti və oradakı bütün tərəflərlə daha əvvəl müzakirə edildiyini qeyd
edib.
Bundan bir gün əvvəl isə
baş nazir Binəli Yıldırım da İraqdakı Başika düşərgəsində Türkiyənin hərbi
qüvvə yerləşdirməsinə reaksiya verən Bağdad rəhbərliyini pisləyib. O, ölkə
rəsmilərinin PKK mənsubu olan quldurların İraq ərazilərində gizlənmələrinə
biganə qaldıqlarını vurğulayıb. Terror təşkilatı İŞİD-i Mosuldan təmizləmək
üçün İraq rəhbərliyinin Amerika Birləşmiş Ştatları və digər hərbi qüvvələr ilə
birgə əməliyyat başlatmağı planlaşdırdığını xatırladan B.Yıldırım Türkiyənin
buna etirazının olmadığını, yalnız Mosulun demoqrafik quruluşunun qorunmasını,
əməliyyatın məqsədinin məzhəb probleminin yaranmasına imkan verməmək olmasını
istədiyini qeyd edib. Onun sözlərinə görə, PYD və YPG-nin, PKK-nın Türkiyə
xaricindəki qruplaşmasının olduğu aşkardır: "Baxmayaraq ki, ABŞ İŞİD-ə qarşı
mübarizə üçün bu iki terror qruplaşması ilə əməkdaşlıq edir, bu,
qəbuledilməzdir. ABŞ-a bu barədəki fikirlərimizi və Türkiyənin bunu qəbul
etməsinin qeyri-mümkün olduğunu dəfələrlə bildirdik. Bir terror qruplaşması ilə
əməkdaşlıq edərək başqa bir qruplaşmanı məhv etmək olmaz. Bu səhv və imtina
ediləsi siyasətdir”.
Qardaş ölkənin xarici işlər
naziri Mövlud Çavuşoğlu isə məsələni Avropa Şurasında
qaldırıb. İkitərəfli görüşlərdən sonra Parlament Assambleyasında məclisə xitab
edən M.Çavuşoğlu terror təşkilatlarına qarşı ayrı-seçkilik etmədən bir siyasi
xətt yürüdülməsinin əhəmiyyətinə işarə edib: "Təhlükəsizliyimizi, sabitliyimizi
və ortaq dəyərlərimizi hədəfə alan terror və terrorçuların öhdəsindən gəlmək
üçün arasında "yaxşı” və ya "pis” deyə ayrı-seçkilik etmədən həmişə birlikdə
mübarizə aparmaq lazımdır”.
Xatıraladaq ki, indiyə
qədər prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın qəzəbinə adətən Qərb dövlətləri tuş
gəlirdi. Və Türkiyə prezidenti onları terrorizmə dəstək verməkdə, Türkiyənin
daxili işlərinə qarışmaqda və ya müsəlman dünyasında qızıl və ucuz işçi
axtarmaqda ittiham edirdi. Lakin indi hədəf dəyişib. R.T.Ərdoğanın "İraqın baş
naziri - yerini bil!” sözləri son günlərin ən qalmaqallı bəyanatı kimi yadda
qalıb. "Sən mənimlə eyni səviyyədə deyilsən. Türkiyə ordusu səndən göstərişlər
alacaq deyil”, - deyə o əlavə edib: "Onu bil ki, biz istədiyimizi edəcəyik”.
Məlumat üçün bildirək ki, mübahisənin yaranmasına İraqın şimalındakı türk
qoşunları səbəb olub. Keçən ildən bəri Başika hərbi düşərgəsində təxminən 2000
türk hərbçisi yerləşdirilib. İraqın baş naziri Heydər əl-İbadi türk qoşunlarını
"regional müharibə təhlükəsi yaradan işğalçı qüvvə” adlandırıb. Bağdad və
Ankara məsləhətləşmək üçün səfirlərini geri çağırıblar. Bu qarşıdurma Mosul
əməliyyatında təkcə Türkiyənin iştirakına deyil, həm də əməliyyatın özünə
təhlükə yaradır. Birləşmiş Ştatların mövqeyi belədir ki, İraqdakı bütün hərbi
əməliyyatlar İraq hökumətinin razılığı və qarşılıqlı əlaqələndirmə şəraitində
həyata keçirilməlidir.
Ən maraqlı mövqeni isə
Rusiya nəşrləri və ekspertləri irəli sürürlər. Məsələn "Nezavisimaya qazeta”
yazır ki, Mosulun terrorçulardan azad edilməsi üzrə başlanacaq əməliyyat bir
sıra regional oyunçuların - Türkiyə, İraq və İranın maraqlarının toqquşması
riski yarada bilər. "ABŞ İŞİD-ə qarşı döyüşə əngəl olacaq başqa bir döyüş
istəmir”. Bunu isə "Al-Monitor” qəzetinin hərbi təhlilçisi və köşə yazarı Metin
Gurcan deyir. "ABŞ-ın mövqeyi belədir: əgər Türkiyə İraqda İŞİD-ə qarşı
müharibə aparmaq istəyirsə, bizim çətirimiz altına gəlməlidir. Məqsəd Türkiyənin
yeni oyun oynamasının qarşısını almaqdır”. Onun sözlərinə görə, Türkiyənin əsas
istəklərindən biri sünni türkmənlərin məskunlaşdığı Mosula təsirini
itirməməkdir.
"Türkiyənin ətrafını
bürüyən düşmənçilik klubuna daha bir ölkə qoşuldu: bu, İraqdır”. Bunu isə
"Gatestone”araşdırma mərkəzi İraqla Türkiyə arasındakı gərginlikdən bəhs
edən məqaləsində yazıb. Müəllif qeyd edir ki, Türkiyə Mosulda İŞİD-ə qarşı
aparılacaq beynəlxalq əməliyyatların ərazidəki demoqrafik vəziyyəti kürdlərin,
ya da şiələrin xeyrinə dəyişəcəyindən narahatdır: "Ankara, nəzarət kürdlərin,
yaxud şiələrin əlinə keçərsə, ərazidəki sünnilərin, ya da türkmanların
sıxışdırılacağından ehtiyat edir”.
Azər