Türkiyə-Azərbaycan münasibətləri strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlib - Fotolar
Azərbaycan ilə Türkiyə
arasında əlaqələrin böyük tarixi var. Ortaq kök, dil, din birliyi, oxşar
mədəniyyət, adət və ənənələr bu əlaqələri şərtləndirən amillər sırasında yer
alır. Türkiyə və Azərbaycan öz tarixlərinin ən mürəkkəb dövrlərində bir-birinə
dəstək olduqlarını nümayiş etdiriblər. 1918-ci ildə Nuru Paşanın komandanlığı
ilə Türk Qafqaz İslam Ordusunun uzun mübarizələr və müharibələr nəticəsində
Bakını xilas etməsi Azərbaycan üçün önəmli dönüş nöqtəsi olub. Azərbaycan
xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin dediyi kimi:"Türk ordusunun
Azərbaycana, Bakıya gəlməsi,Azərbaycanıdaşnakların təcavüzündən
xilas etməsi hər bir azərbaycanlınınqəlbində yaşayır. Azərbaycan xalqı
həmin ağır dövrdə türkxalqının ona göstərdiyi köməyi heçvaxt
unutmayacaqdır”. Anadoluda Qazi Mustafa Kamal Atatürkün öndərliyi ilə
aparılanmilli mücadiləyə də azərbaycanlılar maddi və mənəvi yardım
göstəriblər. Hələ Azərbaycan Sovet İttifaqının tərkibində olarkən də iki
respublika arasında rəsmi münasibətlər mövcud olub. 1967-ci ildə Türkiyə
Cümhuriyyətinin Baş naziri Süleyman Dəmirəlin və 1969-cu ildə Türkiyə Cümhuriyyətinin
prezidenti Cövdət Sunayın Bakıya səfərləri bu əlaqələrin xarakterinin
müəyyənləşdirilməsində böyük rol oynayıb.
Azərbaycan 1991-ci ildə öz
müstəqilliyini bərpa edəndən sonra həmin il noyabrın 9-da onu tanıyan ilk
dövlət məhz Türkiyə olub. 1992-ci il yanvarın 14-də Azərbaycan-Türkiyə
diplomatik əlaqələri yaradılıb. Bu vaxtdan etibarən Türkiyənin Azərbaycanda,
1992-ci ilin avqustundan Azərbaycanın Türkiyədə diplomatik missiyası fəaliyyətə
başlayıb. Diplomatik münasibətlərin yaradılması iki ölkə arasında qarşılıqlı
əlaqələrin inkişafında geniş perspektivlər açıb. Hər iki dövlət qarşılıqlı
faydalı əməkdaşlıq prinsiplərini əsas tutaraq ardıcıl addımlar atmağa başlayıb.
Türkiyə müstəqil dövlət quruculuğu yoluna qədəm qoymuş Azərbaycanın səylərini
dəstəkləyərək, hərtərəfli əlaqələrin inkişafına geniş yardım göstərib.
Azərbaycanın beynəlxalq aləmlə inteqrasiyasında, regional təhlükəsizliyin
qorunmasında və ümumiyyətlə, ölkəmizin siyasi-iqtisadi və elmi-mədəni
maraqlarının reallaşmasında Türkiyə ilə hərtərəfli əməkdaşlığın genişlənməsinə
xüsusi əhəmiyyət verən Heydər Əliyev 1993-cü ildə yenidən hakimiyyətə
qayıtdıqdan sonra bu istiqamətdə kursun yüksələn xətt üzrə inkişafını təmin
edib.
2003-cü ildə Azərbaycan
Prezidenti seçilən İlham Əliyev də Türkiyə ilə münasibətlərin inkişafına
müstəsna diqqət ayırıb. Ötən dövr ərzində Prezident İlham Əliyev Türkiyəyə
dəfələrlə rəsmi və işgüzar səfərlərdə olub. Eynilə Türkiyə dövlətinin
rəsmiləri, rəhbər şəxsləri, o cümlədən prezidentlər, baş nazirlər dəfələrlə
Azərbaycanda səfərdə olublar. Fəxrlə deyə bilərik ki, Mustafa Kamal Atatürkün
"Azərbaycanın sevinci bizim sevincimiz, kədəri isə bizim kədərimizdir” və
Heydər Əliyevin "Biz bir millət, iki dövlətik” fikirləri artıq həm Türkiyədə,
həm də Azərbaycanda iki ölkə arasındakı münasibətlərin tarixini, bu gününü və
perspektivlərini özündə dəqiq ifadə edən ən mükəmməl formul kimi qəbul
edilməkdədir.
Beynəlxalq təşkilatlarda da müxtəlif beynəlxalq və regional
məsələlər üzrə Azərbaycanla Türkiyənin mövqeləri çox yaxındır və ya üst-üstə
düşür. Tərəflər regional və beynəlxalq təşkilatlarda məsləhətləşmələr aparır,
bir-birinə qarşılıqlı dəstək verir. Azərbaycan BMT, İKT, NATO, Avropa Şurası,
Qara dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı,
Türkdilli Dövlətlər Birliyi kimi təşkilatlar çərçivəsində Türkiyə ilə faydalı
əməkdaşlıq edir.
Türkiyə-Azərbaycan
münasibətləri hazırda strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksələrək, hərtərəfli
sıx qarşılıqlı əməkdaşlıq şəraitində davam etməkdədir. Bütün bu münasibətlərin
nəticəsi kimi 2010-cu ildə iki qardaş ölkə arasında Türkiyə-Azərbaycan Yüksək
Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurası da təsis olunub. Aprelin 25-də Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyevin və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın iştirakı
ilə Azərbaycan-Türkiyə Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının VII
iclası keçirilib.
İclas başa çatdıqdan sonra prezidentlərin iştirakı ilə
sənədlərin imzalanması mərasimi keçirilib. Şübhə yoxdur ki, prezident
seçkilərindən sonra dövlət başçısı İlham Əliyevin ilk rəsmi səfərini Türkiyəyə
etməsi, Yüksək Səviyyəli Strateji Əməkdaşlıq Şurasının VII iclasına qatılması
ölkələrimiz arasında strateji tərəfdaşlıq əlaqələrini bundan sonra daha da
möhkəmləndirəcək. Bu əlaqələrin gücləndirilməsi sadəcə iki ölkədə deyil,
ümumilikdə Qafqaz bölgəsində sabitliyin təmin edilməsinə xidmət edəcək.
Millət
vəkili, siyasi şərhçi Sahib Alıyev də dövlət başçısı İlham Əliyevin
yenidən Prezident seçildikdən sonra ilk səfərini Türkiyəyə etməsinə diqqət
çəkib. Bildirib ki, bu səfərin uydurma soyqırımın növbəti saxta ildönümünə
təsadüf etməsi xüsusilə əhəmiyyətlidir: "Niyə məhz Türkiyəyə və niyə məhz bu
gündə? Bu sualın cavabını çoxumuz bilirik, amma mən sadəcə bir faktı
xatırlatmaq istəyirəm. Ermənistanda hakimiyyətdən qovulan Serj Sarkisyan düz
dörd il bundan öncə, yəni 2014-cü il aprelin 24-də Praqada "Şərq tərəfdaşlığı”
proqramının 5 illiyinə həsr olunan sammitdə qardaş ölkəyə böhtanlar yağdıranda
Azərbaycan Prezidenti "Türkiyə təmsilçiləri burada yoxdur, amma mən burdayam”,
- deyərək onun cavabını vermişdi. Və təkcə onun cavabını verməmişdi, bizim "bir
millət, iki dövlət”liyimizi türkə necə yanaşdıqları heç kimə sirr olmayanların
gözləri önündə sərgiləmişdi. Onlar da anlamışdılar ki, eyni soyu, eyni dili,
eyni dini, eyni geni daşıyanları bir də səfəvilərlə osmanlılar kimi üz-üzə qoya
bilməyəcəklər! Biz məkrli "Sürix protokolları”yla yox, damarımızdakı qanın
diqtəsiylə hərəkət edəcəyik. Tanrı bu birliyi və birgəliyi əbədi etsin! Türkün
ən zəif tərəfi tarixdən ibrət götürməməsi elə tarixdə də qalsın! Bu gün
Ankarada iki qardaş dövlətin bir-birilərini qardaş deyə səsləyən iki liderinin
- cənab İlham Əliyevlə sayın Rəcəb Tayyib Ərdoğanın birgə açıqlamaları göstərdi
ki, artıq Azərbaycan Türkiyə ilişgilərində yeni mərhələ - hərbi də başda
olmaqla bütün sahələr üzrə daha dərin əməkdaşlıq və dayanıqlı strateji
müttəfiqlik mərhələsi başlanır. Təki millətimiz üçün uğurlu-xeyirli olsun!”.
Millət
vəkili Azər Badamov da ölkə rəhbəri İlham Əliyevin yenidən prezident seçiləndən
sonra xaricə birinci səfərinin məhz qardaş Türkiyəyə etməsini əlamətdar hadisə
kimi qeyd edib. Bildirib ki, bu hadisə Türkiyə ilə Azərbaycan arasında
sarsılmaz dostluq və qardaşlıq əlaqələrin bariz göstəricisidir: "Ulu öndər
Heydər Əliyev demişdi ki, Azərbaycanla Türkiyə bir millət, iki dövlətdir. Cənab
Ərdoğanın da prezident kimi ilk səfəri Azərbaycana olmuşdu. Bu da Türkiyənin
bizə eyni cür yanaşdığının göstəricisidir. Türkiyə həmişə beynəlxalq arenalarda
Azərbaycanı dəstəkləyir və eyni ilə Azərbaycan da Türkiyə olmayan yerdə
Türkiyənin sözünü deyir, qardaş dövlətin yanındadır. Bizim dostluğumuz nə qədər
möhkəm olarsa, ölkələrimiz də bir o qədər güclü olar. Hamı bilər ki, dili bir,
soy kökü bir qardaş iki ölkə var və hər zaman bizə qarşı yanaşanda böyük, güclü
ölkə görəcəklər. Güclü ölkələrə dünyada münasibət də müsbət olur. Güc
birlikdədir! Düşünürəm ki, cənab Prezidentin səfəri də Azərbaycan Türkiyə
birliyini daha da möhkəmləndirəcəkdir”
Alpər
TURAN