Turizm şirkətlərinin erası bitir?
Son 3 ildə
Azərbaycanda səyahət agentlikləri və tur-operatorların vasitəçiliyi ilə xaricə
gedən ölkə vətəndaşlarının sayı azalıb. Trend-in məlumatına görə, 2015-ci ildə
səyahət agentlikləri və tur-operatorların vasitəçiliyi ilə xarici ölkələrə
gedən turistlərin sayı 59 956 nəfər olduğu halda, 2018-ci ildə onların sayı
azalaraq 52 899-a enib.
Bəs
görəsən bu azalmanın səbəbi nə ilə bağlıdır? Xaricə gedənlərin sayı azalıb,
yoxsa tur-operatorlarına olan inam itib?
Azərbaycan Turizm Assosiasiyasının (AzTA) nümayəndəsi Müzəffər
Ağakərimovdeyir
ki,texnologiyaların inkişaf etdiyi dövrdə hər kəs öz
işini onlayn qaydada həll edir: "Bu, turizm sahəsində də belədir. İndi
insanların gözü daha açıqdır. Əksər insanlar tur-operatora müraciət etmədən,
birbaşa olaraq istənilən ölkədə istənilən oteli bron edə bilirlər. Həmçinin
nəqliyyat, aviabilet məsələləri də
onlayn qaydada həll olunur. Yəni artıq indiki dövrdə tur-operatora müraciət
etməyə demək olar ki, ehtiyac qalmayıb. Əslində bu, şirkətlərə inamla bağlı
olan bir məsələ deyil. Bu məqam daha çox texnoloji yeniliklərdən qaynaqlanır və
proses gələcəkdə daha da sürətlənəcək. Dünyanın ən populyar tur-operatoru "Tomas
Kuk” şirkəti iflasa uğradı. Bu proses artıq başlayıb və davam edəcək. Azərbaycanda
da tur-operatorlara müraciətin azalması sırf bu səbəbdən qaynaqlanır”.
"SKAL
İnternational Baku” klubunun (Səyahət vəTurizmPeşəkarları Beynəlxalq
Assosiasiyası) sədri,turizmüzrə ekspertCeyhun Aşurov qeyd etdi ki, əslində
bu, müsbət tendensiyadır və bütün dünyada yayılmaqdadır: "İnnovasiyanın tətbiqi,
müəyyən tətbiq etmələrin inkişafı insanların səyahətini daha da asanlaşdırır.
Getdikcə tur-operatorlardan asılılıq minimuma düşür. İndi elə saytlar var ki,
səyahət etmək istəyən şəxslər təyyarə biletini almaqla yanaşı, qaldığı oteli də
seçə bilir. Hətta avtomobil kirayəsinə qədər bütün detallar onlayn qaydada həll
olunur. Bir çoxları öz səyahət sığortasını da bu üsulla alır. Əgər belə bir
imkan varsa, istər-istəməz tur-operatorlara müraciət edənlərin sayı aşağı
düşür. Xüsusilə yeni nəsil daha çox səyahət edir və öz səyahətləri zamanı yeni
metod və üsullardan istifadə edirlər. Hər kəs gedəcəyi ölkəni, qalacağı məkanı,
təyyarə biletini özü alır. Səyahət etməzdən əvvəl həmin ölkə haqqında ətraflı
məlumat toplayır, dünyanın müxtəlif yerlərindən olan turistlərin bu ölkə
haqqındakı rəylərini oxuyurlar. Əgər indi mövcud imkanlar daxilində bunu özümüz
edə biliriksə, tur-operatorlara müraciət edənlərin sayının azalması tamamilə
fərqlidir. Düşünürəm ki, bu trend getdikcə daha çox yayılacaq”.
Ekspert
bildirdi ki, belə bir şəraitdə plastik formada fəaliyyət göstərən tur-agentlikləri
artıq öz fəaliyyətlərini yenidən nəzərdən keçirməlidir: "Şirkətlər artıq unikal
turlara yönəlməlidir. Elə bir tur təşkil olmalıdır ki, turistlər onu internet
vasitəsi ilə ala bilməsin. Bu halda müştəri seqmenti fərqli olmalıdır. Keçən
ilin statistikasına nəzər yetirsək, görərik ki, 1,4 milyard insan səyahət edib.
Onun da böyük əksəriyyəti hava nəqliyyatından istifadə edib. Yəni xaricə səfər
edənlərin sayı azalmır, əksinə artır. Sadəcə olaraq, klassik qaydada tur-agentliklərinə
müraciət edənlərin sayında azalma müşahidə olunur. Çünki fərdi qaydada səyahət
etmək tur-operatorlara müraciət etməkdən daha ucuz başa gəlir. Ona görə də, turizm
şirkətləri xüsusi seqmentlər üzrə fəaliyyət göstərsələr, daha yaxşı olar.
Şirkətlər öz fəaliyyətini müasir texnologiyalar əsasında qurmalıdır. Bunu edən
bəzi şirkətlər hazırda özünəməxsus unikal məhsulların reklamını rəqəmsal
platformalarda edir. İndiki dövrdə şirkətlər daha çevik olmalıdır. Yalnız bu
halda onların fəaliyyəti uzunömürlü ola bilər”.
"Luna Travel” turizm şirkətinin direktoru Rəhman Quliyevqeyd etdi ki, lisenziyanın
ləğvindən sonra bəzi iş adamları bu məqamdan sui-istifadə etməyə başladı.
Nəzarətsiz qalan bəzi şirkətlər səriştəsiz fəaliyyəti ilə özlərinə olan inamı
itirib: "Müştərilərlə tur-operatorlar arasında böyük bir uçurum yaranıb.
Nəticədə tur-operatorlara müraciət edənlərin sayı ilbəil azalır. Yeni-yeni
açılan onlarla şirkətlər var. Bir müddət sonra onlar öz fəaliyyətini
dayandırmalı olur. Bunun əsas səbəbi də fəaliyyət planının qurulmaması ilə
bağlıdır. Turizm sahəsindən xəbəri olmayan səriştəsiz insanlar şirkət açırsa,
bu şirkət bir müddət sonra bağlanmağa məhkumdur. Proses davam etdikcə,
müştərilər də çıxılmaz vəziyyətdə qalır. Ona görə d, müştərilərin əksəriyyəti
onlayn şəkildə bilet almağa üstünlük verir. Peşəkar turizm işçilərinin sayı
kifayət qədərdir. Tövsiyə edərdim ki, müştərilər həmin şirkətlərlə işləsin.
Şirkətlər özləri də fəaliyyətlərini nəzərdən keçirməli, öz işçilərini
məlumatlandırmalıdır”.
"Millenium Turizm
Konqres DMC” şirkətinin rəhbəri, turizm ekspertiRuslan Quliyevdeyir ki, butendensiya
davam edəcək: "Həqiqətən də bir müddətdir ki, bu tendensiyanı
müşahidə edirik. Əsas səbəb də onlayn sistemlərin və səyahət portallarının
sayının artması ilə bağlıdır. İstehlakçılar birbaşa olaraq tur-operatorların
köməyi olmadan səyahət etməyə üstünlük verir. Çünki bu, maddi baxımdan onlar
üçün daha sərfəlidir. İndi hər kəs aviabileti özü ala bilirsə, tur-operatora
pul verməyə ehtiyac qalmır. Yaxın müddətdə bu proses daha da sürətlənəcək, yəni
onlayn sistemdən istifadə edənlərin sayı
artacaq. İndi dördüncü sənaye
inqilabına qədəm qoymuşuq. Belə məsələlər artıq geridə qalıb. Şirkətlər
innovativ texnologiyalar tətbiq etməklə, işçilərin ixtisarına gedir. Proqnozlar
göstərir ki, tur-operatorlara müraciət edənlərin sayının azalması tendensiyası
davam edəcək”.
Şəbnəm