Turistlərin Azərbaycanda qoyduğu 1,3 milyard
2017-ci ilin
birinci yarısında Azərbaycanın xarici dövlətlərlə qarşılıqlı xidmətləri 6,2
milyard dollar təşkil edib. Trend bu barədə Azərbaycan Mərkəzi Bankının
hesabatına istinadən məlumat verir. Bu rəqəm 2016-cı ilin eyni dövrü ilə
müqayisədə 8,8 faiz çoxdur. Hesabata əsasən, bunun 4,1 milyard dolları
qeyri-rezidentlər tərəfindən Azərbaycanın rezidentlərinə, 2,1 milyard dolları
isə Azərbaycan rezidentlərinin xarici ölkələrin rezidentlərinə göstərilən xidmətlərdir.
Qarşılıqlı xidmətlər dövriyyəsinin 13,9 faizi nəqliyyat xidmətləri üzrə
aparılan əməliyyatların payına düşür. Bu xidmətlər üzrə dövriyyə 858 milyon
dollar təşkil edib. Bu məbləğin 48,5 faizi (416 milyon dollar) qeyri-rezidentlərin
Azərbaycanın nəqliyyat sistemlərindən istifadə etmələri ilə bağlıdır.
Qeyri-rezidentlərin Azərbaycan rezidentlərinə göstərdikləri nəqliyyat xidmətlərinin
dəyəri isə 442 milyon dollara bərabər olub. 2017-ci ilin ilk 6 ayında qarşılıqlı
turizm xidmətlərinin dövriyyəsi ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 5,6 faiz
artaraq 2,5 milyard dollara bərabər olub. Hesabata əsasən, xarici turistlər Azərbaycanda
azərbaycanlı turistlərin xərclədiyi vəsaitdən 100 milyon dollar daha çox vəsait
xərcləyib. Belə ki, xarici turistlərin Azərbaycandakı xərcləri 1,3 milyard
dollar, azərbaycanlı turistlərin xaricdəki xərcləri 1,2 milyard dollar təşkil
edib. Hesabat dövründə qeyri-neft sektoru üzrə qeyri-rezidentlərə ödənilən
tikinti xidmətlərinin dəyəri ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 60,5 faiz
azalaraq 31 milyon dollar təşkil edib. Qeyri-neft sektoru üzrə qeyri-rezidentlərə
ödənilən digər işgüzar xidmətlərin dəyəri isə ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən
24,5 faiz artaraq 386 milyon dollara bərabər olub.
Bəs görəsən ölkəmizə gələn turistlərə daha çox hansı sahəyə pul xərcləyiblər?
Azərbaycan
Turizm Assosiasiyası (AzTA) sədrinin müşaviri Müzəffər Ağakərimov bildirdi
ki, ölkəyə turist axını artdıqca onların xərclədiyi
pulun miqdarı da artır: "Azərbaycana gələn turistlərin xərcləri sırasında əsas
yeri restoranlar, kafelər və digər əyləncə
məkanları tutur. Qeyd etməliyəm ki, ölkəyə
gələn turistlərin böyük bir qismi milli mətbəximizin nümunələrinə daha çox
üstünlük verirlər. Turistlərin daha çox pul xərclədiyi ikinci sahə isə
ekskursiya və regionlara səfər xərcləridir. Turistlər marşrutlar üzrə müxtəlif bölgələrə, dağ
rayonlarına, tarixi abidələrin çox olduğu yerlərə üstünlük verirlər. Turistlərin
marağını çəkən üçüncü bir məqam isə suvenirlər və hədiyyələrdir. İçəri Şəhərdə
və paytaxtın mərkəzi küçələrində yerləşən mağazalarda belə hədiyyələrə rast gəlmək
olur. Onlar daha çox bizim mədəniyyətimizi əks etdirən suvenirlərə üstünlük
verirlər. Turistlər bunu həm də öz yaxınlarına hədiyyə olaraq alırlar. Nəqliyyat turistlərin daha çox pul xərclədiyi sahələrdən
biridir. Amma hesab edirəm ki, biz bu rəqəmlə qane olmamalıyıq. Çünki Azərbaycanın
turizm potensialı kifayət qədər böyükdür və biz bu sahədən daha çox gəlir əldə
edə bilərik. Bunun üçün isə kütləvi turizmi daha da inkişaf etdirməliyik.
Aydındır ki, turist axını artdıqca ölkəyə daxil olan valyutanın həcmi də artacaqdır . Azərbaycanın təbii sərvətləri,
iqlimi, coğrafi mövqeyi , mətbəxi, incəsənəti turizm potensialının qat-qat
artıq olduğundan xəbər verir. Hətta qonşu ölkələrlə müqayisə etsək, Azərbaycanda
turizm potensialının daha yüksək olduğunu görə bilərik. Təsadüfi deyil ki,
2020-ci ilə kimi Azərbaycanı turistlər
üçün cəlbedici bir məkana çevirmək məqsədi qarşıya qoyulub. Strateji Yol Xəritəsində
də bu məslə öz əksini tapıb. Rəqəmləri
qonşu ölkələrin statistik göstəriciləri ilə müqayisə etmək, məncə, bir qədər
düzgün deyil. Çünki hər bir ölkənin özünün fərqli coğrafi mövqeyi var. Müqayisə
etdikdə bu kimi nüanslar mütləq nəzərə alınmalıdır. Məsələn, Gürcüstanın yerləşdiyi
mövqe və Avropaya daha yaxın olması gələn turist sayına ciddi təsir göstərir. Həmçinin
viza məsələlərini də nəzərə almaq lazımdır.
Amma turizm potensialı qonşu ölkələrlə müqayisədə bizdə daha üstündür.
Sadəcə, biz əlimizdə olan imkanlardan tam olaraq istifadə etmirik”.
Azərbaycan Turizm və
Menecment Universitetinin Tədris işləri üzrə prorektoru Eldar Aslanovdeyir ki, açıqlanan rəqəm Ümumdünya Turizm Təşkilatının orta statistik
göstəricilərinə yaxındır: "Bu, bir turistin bir neçə gün ərzində 700-1000 ABŞ
dollarına yaxın miqdarda pul xərcləməsi deməkdir. Bu xərclərin arasında böyük
bir hissəsini nəqliyyat və yerləşdirmə xərcləri tutur. Amma ən vacib xərclər
asudə vaxtın səmərəli istifadəsi üçün xərclənən məbləğdir. Bələdçiyə, əyləncə və
digər xidmətlərə görə ödəmələr mühüm xərclər sırasındadır. Ümumilikdə ortaya
qoyulan rəqəmlər, onların faiz göstəricilərini orta Avropa göstəriciləri ilə müqayisə etdikdə, tərs düşən və xüsusi diqqət cəlb edən məqamlar
yoxdur. Qeyd etdiyim kimi, xərclərin 25 faizi təxminən əyləncələrə ayrılır. 30
faizə yaxınını nəqliyyat və yerləşdirmə tutur. Qalan hissəsi isə digər xidmətlərə
gedir. Qonşu ölkələrlə analoji müqayisə aparılmadığına görə, bu haqda nəsə demək
düzgün olmazdı. Amma bu rəqəmlərin arasındakı fərqin elə də böyük olmayacağını
deyə bilərəm. Ümumilikdə götürsək, bəzi ölkələrdə nəqliyyat və yerləşdirmə, əyləncə kimi mühüm xərclərin arasında müəyyən qədər fərq
ola bilər. Azərbaycanda yerləşdirmə yerlərinin - hotellərin, hostellərin
sayının kifayət qədər olmamağı, qiymətlərin
digər sahələrlə müqayisədə daha baha olmasına gətirib çıxarır”.
Şəbnəm
Mehdizadə