Toylarımızı “zəhərləyən” səbəblər
Bu
günlərdə İsmayıllıda baş verən zəhərlənmə ilə bağlı xəstəxanaya ümumilikdə 33
nəfər müraciət edib. Səhiyyə Nazirliyinin mətbuat xidmətindən verilən məlumata
görə, qidadan zəhərlənmə ehtimalı ilə İsmayıllı Mərkəzi Rayon Xəstəxanasına
müraciət edənlər, həkimlərə bildiriblər ki, İsmayıllının Qəzili kənd sakini
Müşviq Sabəli oğlu Hüseynovun oğlu üçün keçirdiyi kiçik toy məclisində iştirak
etdikdən sonra özlərini pis hiss ediblər. Bu hadisədən bir gün əvvəl isə Şəkidə
keçirilən toyda kütləvi zəhərlənmə baş verib. Səhiyyə Nazirliyindən verilən
məlumata görə, Şəkidə toyda iştirak edən 21 nəfər zəhərlənib. Çeşməbelli
kəndində məclisdə olan şəxslər toydan sonra Mərkəzi Rayon Xəstəxanasına
müraciət ediblər. Müraciət edənləri müayinə edən həkimlər onlarda disbakterioz
aşkarlayıblar. Xəstələrə tibbi yardım göstərildikdən sonra ambulator müalicəyə
buraxılıblar.
Toylarda
kütləvi zəhərlənmə faktı demək olar ki, artıq adi hadisəyə çevrilib. Bəs
görəsən bu zəhərlənmələrin səbəbi nədir? Ümumiyyətlə, bu məsələyə nəzarət edilirmi?
Azərbaycan Tibb
Universitetinin qidalanma və kommunal gigiyena kafedrasının müdiri İbrahim
Əhmədovdeyir ki, hələlik
bu haqda araşdırma aparılır: "Adətən kənd yerlərində toylarda toy sahibləri
yeməkləri ev şəraitində hazırlayırlar. Yəqin ki, bu dəfə də zəhərlənmənin
səbəbi məhz bundan qaynaqlanır. İndi yay fəslidir. Qidalar tez bir zamanda
xarab olur. Bildiyiniz kimi, bütün ərzaq məhsullarında bağırsaq çöpləri olur.
Çox vaxt belə yerlərdə gigiyenik qaydalara lazımınca riayət olunmur. İcarəyə
götürülən şadlıq evlərində hazırlanan yeməklərin tərkibində bağırsaq çöplərinin
miqdarı həddindən artıq çox olur. Bu yeməkləri qəbul edənlərdə yüngül formada
qida zəhərlənməsi baş verir. Belə zəhərlənmələr zamanı tez bir zamanda xəstələr
sağalır. Amma istənilən halda bu zəhərlənmələrin orqanizm üçün müəyyən
təhlükəsi var. Xüsusilə, natamam müalicə olunduğu zaman bu problem gələcəkdə
daha da dərinləşə bilir. Belə hallara zaman-zaman rast gəlinir. Məhsulların
düzgün şəraitdə saxlanılmaması, xüsusilə, salatların hazırlanma texnologiyasına
əməl edilməməsi belə zəhərlənmələrə gətirib çıxarır. Ona görə də, isti aylarda
bu məsələlərə ciddi diqqət edilməlidir”.
Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynovölkənin əmtəə bazarında olan təhlükəli və mənşəyi
məlum olmayan məhsullar satıldığını vurğuladı: "Belə təhlükəli malların sayı
çoxdur. Həmin məhsullardan şadlıq evlərində, restoranlarda geniş istifadə
olunur. Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi belə məsələlərə çevik reaksiya
bildirməlidir. Şadlıq evləri, restoranlar insanların təhlükəli qida ilə
qidalandığı yerlərdir. Orada, adətən ev şəraitində hazırlanan içkilərdən
istifadə edilir. Bu məsələdə ictimaiyyət də böyük rol oynayır. Əhali bilməlidir
ki, vaxtı keçmiş və mənşəyi məlum olmayan qidalardan istifadə etmək olmaz. Xüsusilə,
riskli qidalardan uzaq durulmalıdır. Bizdə əksinə olaraq, belə məhsullara
tələbat daha çoxdur. Bu məsələlərlə bağlı dəfələrlə aidiyyəti qurumlara
müraciət etmişik. Azad İstehlakçılar Birliyi olaraq biz həmin qurumlarla
əməkdaşlıq etməyə çalışsaq da, hələlik bu, mümkün olmayıb. İctimai rəyin
yaradılması bu məsələdə böyük rol oynayır. İctimai dəstək olmadan nəzarət
gücləndirilə bilməz. Hər kəs bilməlidir ki, onun hüquqlarını qoruyan qanun var.
Qidanın son istifadə müddəti, saxlanma şəraiti üzərində qeyd olunur. Amma
şadlıq evlərində bu qaydalara əməl edilmir. Elə məhsullar var ki, günlərlə açıq
şəraitdə saxlanılır. Ona görə də, bu məsələ ilə bağlı xüsusi mexanizm
yaradılmalı və zəhərlənmə zamanı çevik reaksiya verilməlidir”.
AQTA-nın İnformasiya təminatı və innovativ həllər
şöbəsindən "Kaspi”yə bildirildi ki, hər iki
məsələ ilə bağlı araşdırma aparılır: "Şəkidə baş verən hadisə qida zəhərlənməsi
deyil. Bu, disbakteriozdur. Yəni qida zəhərlənməsindən söhbət gedə bilməz. İsmayıllıda həyətyanı sahədə keçirilən kiçik toy
məclisində qidadan zəhərlənmə ehtimalı ilə bağlı Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi
Agentliyinin (AQTA) mütəxəssislərindən ibarət işçi qrupu hadisə yerinə ezam
olunub. Hadisənin hansı səbəbdən baş verməsinin müəyyənləşdirilməsi
istiqamətində araşdırmalara başlanılıb. Aparılan araşdırmaların nəticələri ilə bağlı
geniş məlumat veriləcək”.
"Sağlam Toplum” İctimai Birliyinin rəhbəri Lalə
Mehralı qeyd etdi ki, yay aylarında qida zəhərlənmə
hallarına çox rast gəlinir: "Adətən bu zəhərlənmələr salatların tərkibinə
vurulan xamadan və mayonezdən qaynaqlanır. Qeyd olunan rayonlardakı toylar
mağar toylarıdır. Belə yerlərdə məhsulların saxlanma şəraiti əlverişli deyil.
Amma şadlıq evlərində, restoranlarda belə bir problem olmamalıdır. Çünki
onların məhsulları saxlamaq üçün əlverişli şəraiti var. Təəssüf ki,
zəhərlənmələrin çoxuna elə restoranlarda rast gəlinir. Deməli, burada problem
təkcə qidaların saxlanması ilə bağlı deyil. Yəni qidaların tərkibi də bu
zəhərlənmələrdə mühüm rol oynayır. Elə qidalar var ki, onlar maksimum bir gün
saxlana bilər, növbəti gün həmin qida vasitələrini istifadə etmək olmaz. Amma
toylarda salatlar axşamdan hazırlanır. Belə olan təqdirdə, zəhərlənmə
qaçılmazdır. Həmçinin yağların, meyvə sularının da tərkibi qaneedici deyil.
Belə halların qarşısını almaq üçün nəzarət daha da gücləndirilməlidir. Şadlıq
evlərinin zirzəmilərində saxta spirtli içkilər hazırlanır. Ucuz başa gəlsin
deyə, xüsusi menyu tərtib edilir. Restoranlarda keyfiyyət tərkibi aşağı olan
məhsullara daha çox üstünlük verilir. Belə məsələlərə nəzarət edilmir. İsti
aylarda balıq məhsullarına diqqət edilmir. Bu aylarda balıq yemək xüsusilə
təhlükəlidir. Qidadan əlavə, qabların təmiz yuyulmaması faktına da rast
gəlinir. 9-10 il əvvəl Qazaxda sırf bu səbəbdən kütləvi zəhərlənmə olmuşdu.
Səbəblər araşdırıldıqda məlum oldu ki, aşpaz qazanı göy sabunla yuyub. Nəticədə
toya gələn qonaqların demək olar ki, hamısı qidadan zəhərləniblər. Gigiyena
məsələlərinə diqqət edilmir. Aidiyyəti qurumlar bu məsələ ilə bağlı xüsusi
nəzarət mexanizmi təşkil etməlidir”.
Şəbnəm Mehdizadə