Tələbəlikdə məşhurlaşan jurnalist - Keçmişdəki mən
Uzun illərdir
ki, jurnalistikadadır və 54 il radioda çalışıb. Bir adamın eyni iş yerində bu qədər
çalışması çoxları üçün darıxdırıcı, dəyişiklik olmayan bir abı-hava yaratsa da,
o, işindən razı olub. Çünki, radio onun üçün maraq kəsb edib. Düzdür, təqaüd
yaşı çatdığı üçün artıq əvvəlki kimi intensiv fəaliyyətlə məşğul olmur, amma
işindən tam uzaqlaşmayıb. Müsahibimiz "AzərbaycanTeleradio Verilişləri»Qapalı Səhmdar Cəmiyyətində
hazırda ştatdankənar müqavilə ilə çalışan Əməkdar jurnalist, iki dəfə "Qızıl qələm”
mükafatına layiq görülən İlyas Adıgözəllidir.
"Uzun müddət bizi anam təkbaşına saxladı”
Müsahibimiz
1938-ci ildə Gürcüstanda - Borçalının Sadaxlı kəndində dünyaya göz açıb.
Uşaqlığı da elə həmin kənddə keçib və İkinci Dünya Müharibəsinin çətin illərinə
təsadüf edib: "Uşaqlıq illərim müharibə dövrünə təsadüf etdiyi üçün elə də asan
keçməyib. Müharibədən əvvəl - 1942-ci ildə atamı hərbiyə apardılar, müharibədən
sonra - 47-ci ildə qayıtdı. Müharibə 45-ci ildə artıq yekunlaşmışdı, amma
müharibədən sonra atamgili saxlayıb tikintidə işlədirmişlər, dağılan yerləri bərpa
edirmişlər. Ona görə uzun müddət bizi anam təkbaşına saxladı. Amma biz balaca
vaxtlarımızdan anama kömək edirdik. Ümumilikdə ailədə 8 uşaq olmuşuq, amma
müharibə dövründə iki qardaş idik, o biri uşaqlar müharibədən sonra doğulublar.
Mən evin böyük uşağı olmuşam. Anam kolxozçu qadın idi, işləyirdi. Amma kolxoz
da elə bir şey verə bilmirdi. Qapıda torpağımız vardı, təsərrüfat işləri ilə məşğul
olurduq, o bizim ailəmizi saxlayırdı. Taxıl əkirdik, balaca bağımız vardı. Evin
yaxınlığından çay keçirdi, çaydan balıq tutub dolanırdıq. Balıqçılıq o vaxt məşhur
idi. Atam qayıdandan sonra ailə vəziyyətimiz bir qədər yaxşılaşmağa doğru
getdi”.
"…rayonda yeganə kənd bizimki idi ki, elektrik
işığı vardı”
1945-ci
ildə məktəbə gedib, deyir ki, bütün fənləri yaxşı oxuyub: "Həmişə qiymətim 5
olurdu. Bir az riyaziyyatdan zəif idim, həmişə 4 alırdım. Amma ümumilikdə dərslərinə
məsuliyyətlə yanaşan şagird olmuşam”.
1957-ci
ildə orta məktəbi bitirir, elə həmin il Azərbaycan Dövlət Universitetinin
(indiki Bakı Dövlət Universiteti) jurnalistika ixtisasına qəbul olur.
Jurnalistikanı seçməyinin səbəbi isə bu sahəyə xüsusi sevgi bəsləməsi olur:
"Biz Gürcüstanda yaşayırdıq, ora kitab, qəzet, jurnal çətinliklə gəlib çıxırdı.
Əsasən, yenilikləri, xəbərləri radio vasitəsilə əldə edirdik. Müharibədən sonra
- 45-46-cı illərdə rayonda yeganə kənd bizimki idi ki, elektrik vardı. Səbəb kəndimizdə
su dəyirmanının olması idi. Gündüzlər dəyirman kimi işləyirdi, axşamlar isə dəyirmanın
suyunu elektrik stansiyasına ötürürdülər, generator vasitəsilə kəndə işıq
verirdi. Kənddə elektrik dirəklərinin üstündə radio qurğular qoyurdular. Bizdə ən
çox Bakıya qulaq asırdılar. O radio məni jurnalistika sahəsinə istiqamətləndirdi.
Bir dəfə qəzetə məktub yazmışdım ki, orta məktəbdə oxuyuruq, ancaq tarix
kitabımız yoxdur. Ondan sonra hamı deyirdi ki, sən qəzetə də yazırsan, bacarığın
var. Belə-belə jurnalistikaya marağım yarandı”.
"Tələbəlik illərində qonorar hesabına yaxşı
dolanırdıq”
Sevdiyi
ixtisası üzrə təhsil alan İlyas dərslərini yaxşı oxumaqla yanaşı, həm də iş həyatına
atılır: "Dərsdən çıxan kimi redaksiyalara gedirdim. "Kommunist”, "Bakı”, "Azərbaycan
gəncləri” qəzetləri, televiziya və radio ilə əməkdaşlıq edirdim.
Redaksiyalardan tapşırıqlar alıb, obyektlərə gedirdim. "Kommunist” qəzetində
"Siz yatandan sonra” adlı bir rubrika açmışdım. O rubrikada gecə növbəsində işləyən
həkimlər, maşinistlər, çörək zavodlarında çalışanlarla bağlı gecələr veriliş
hazırlayırdım. Eyni zamanda Tiflisdə, Yerevanda çıxan qəzetlərə yazırdım. Tələbəlik
illərində qonorar hesabına yaxşı dolanırdıq. Bir az qonorar alırdıq, bir az da
tələbə təqaüdü vardı. İndi o qədər tanınmasam da, tələbəlik illərində məşhur
jurnalist kimi tanınırdım”.
"Çiy kotletlər satılırdı, ondan alıb qızardırdıq”
Tələbə
vaxtı universitetin yataqxanasında qalıb. Deyir öz işlərini özü görürmüş, yeməyini
bişirirmiş: "Əlövsət Bəşirov adlı tələbə yoldaşımla bir otaqda qalırdıq. Səhər
və axşamı evdə, günortanı universitet yeməkxanasında yeyirdik. Evdə olanda
kartof bişirirdik, yaxud hazır çiy kotletlər satılırdı, ondan alıb qızardırdıq.
Kolbasa, pendir də menyumuza daxil idi. Tələbənin yeməyi bundan artıq nə
olacaqdı ki? Amma buna baxmayaraq, o vaxtın həyatı daha maraqlı idi”.
Deyir
ki, çalışdığı müddətdə öz işinə olan sevgisi, can yandırmağı nəticəsini verib:
"Sədrimiz Qurban Yusifzadə məni ən yaxşı işçi kimi 1971-ci ildə Moskvaya qurultaya
göndərdi. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevlə birlikdə qurultaya gedən nümayəndələr
sırasında ilk jurnalist məni idim ki, Moskvaya qurultaya göndərirdilər. Bir də
81-ci ildə qurultaya göndərmişdilər. 1993-cü ildə Amerikada Azərbaycan səfirliyi
açılanda ora da məni ezam etmişdilər”.
"…bir sıra məsələlərdə biz amerikalılardan da
qabağa gedibsiniz”
Amerika
səfərindən yadında qalan bir xatirəsini də bizimlə bölüşdü: "Amerikada Azərbaycan
səfirliyi açılırdı. Səfirimiz Hafiz Paşayev idi. İlk dəfə idi ki, Bakıya
Amerikadan reportaj verilirdi. Mən səfirliyin açılışı haqqında reportaj
hazırladım, Hafiz Paşayevdən qısa müsahibə almışdım. 16 gün orda qaldıq, bizi gəzdirdilər,
Marqaret adlı bir amerikalı qız bizi müşayiət edirdi, məlumat verirdi, bizə
suallar ünvanlayırdı. Axırıncı gün idi, qayıdırdıq, ona bir sual verdim. Dedim
ki, burda olduğumuz müddətdə biz azərbaycanlılar haqqında sizdə hansı təsəvvür
yarandı? Dedi ki, siz gəlməmişdən öncə elə bilirdik ki, Afrikanın geridə qalmış
bir ölkəsindən gələn insanlarsınız. Amma gördük ki, siz bir sıra məsələlərdə
biz amerikalılardan da qabağa getmisiniz”.
"Əla hazırlamısan, amma efirə verməyəcəm”
Müsahibimiz
radioda hazırladığı ilk reportajı unutmadığını deyir: "O qədər gərgin idim ki,
az qala özümü itirə bilərdim. İlk reportajımı Opera və Balet Teatrından
etmişdim. Hazırlayıb, təqdim etdim. Baş redaktor qulaq asdı, dedi ki, əla
hazırlamısan, amma efirə verməyəcəm. Dedim əgər yaxşıdırsa, niyə verilmir? Dedi
ki, bir sözün vurğusunu düz deməmisən. Opera sözündə vurğu "o” hərfinin üstündə
olur, amma mən səsləndirəndə "e” hərfinə düşmüşdü. Ona görə təzədən səsləndirdim
və qulağıma sırğa etdim ki, bütün sözlərin vurğusunun yerini dəqiq demək
lazımdır”.
"Tələbələrlə işləmək gözəl idi”
Nə az, nə
çox 54 il radioda, eyni iş yerində çalışıb. Bəs, bu illər ərzində başqa yerə
keçmək haqqında fikirləşməyib? Ona bu sualla müraciət etdik: "1962-ci ilə
universiteti bitirdim, sonra "Abşeron” adlı qəzet açılmışdı, orda məni işə
götürdülər. İl yarım orda çalışandan sonra radioya dəvət etdilər, gəldim. O
vaxtdan sonra özümü ancaq radioya həsr etdim. 54 ildir. "Kommunist” qəzetində
tanınırdım. Radioda çalışdığım vaxtlarda – 1967-ci il idi - bir dəfə
"Kommunist” qəzetindən Hidayət Zeynalov məni çağırdı ki, bəs bizdə bir yer
boşalıb, səni demişik, gəl. Dedim fikirləşim, səhər bir də zəng etdilər. Dedim
üzr istəyirəm, amma gələ bilməyəcəm. Dedi ki, respublikanın bir nömrəli qəzeti
səni işə dəvət edir, sən istəmirsən? Radio mənim üçün daha maraqlı idi, ona görə
burda qalmağı seçdim”.
Müsahibimiz
8 il də universitetdə müəllim kimi də fəaliyyət göstərib: "Bakı Avrasiya
Universitetində dərs keçmək təklifi gəlmişdi, iş rejimim ağır olduğu üçün əvvəlcə
getməyə bir az çəkinirdim, sonra vaxtları elə nizamladılar ki, mən pedaqoji fəaliyyətlə
də məşğul oldum. Gənclərlə səmimi, mehriban bir fəaliyyətim oldu. Tələbələrlə
işləmək gözəl idi”.
"Gənclik illərində daha məhsuldar işləyirdim”
Gənclik
illərindən razıdır, çünki o illərdə məhsuldar çalışa bilib: "Təəssüf ki, indi səhhətim
mənə bir az imkan vermir. O illər çox maraqlı keçib. Hətta yayda kəndə gedəndə
də ordan material hazırlayıb gətirirdim ki, çap edim. Gürcüstanda Azərbaycan
dilində çıxan qəzetlərə material hazırlayıb verirdim. Orda fəaliyyət göstərən
"Sovet Gürcüstanı” qəzeti ən çox əməkdaşlıq etdiyim qəzetlərdən idi. Gənclik
illərində daha məhsuldar işləyirdim. İndi səhhət imkan vermir”.
Universiteti
bitirən ili ailə qurur: "1962-ci ildə evləndim, sonra ailəmi Bakıya gətirdim.
Uzun illər kirayədə yaşadıq. 1969-cu ildə dövlət ev verdi. 3 oğlum, bir qızım,
5 nəvəm və iki nəticəm var. Nəticələr hələ çox balacadır”.
"Seçdiyin sənəti yaxşı bilməli və möhkəm
bağlanmalısan”
Müsahibimizin
oğlu Fikrət Adıgözəlli atasının sənətini davam etdirib. İ.Adıgözəlli deyir ki,
oğluna uşaqlıqdan bu sahəyə maraq aşılayıb: "Oğlum Fikrət mənim yolumla getdi,
bu sahədə davam etdi. O birilər də ali təhsil alıb başqa sahələrdə çalışırlar.
Oğlumun bu sahəyə yönəlməsində mənim böyük rolum olub. Hələ orta məktəbdə
oxuyanda onu məktəb həyatından balaca xəbərlər hazırlamağa məcbur edirdim. "Azərbaycan
pioneri” qəzetində çap olunurdu. O vaxt jurnalistikaya sənəd verəndə qayda belə
idi ki, abituriyentin mütləq haradasa - radioda, televiziyada və ya qəzetdə
materialı getməliydi. Oğlum hələ orta məktəbə oxuyanda yazıları radioda və qəzetdə
gedirdi. Onları təqdim elədi deyə, sənədlərini götürdülər. Bu gün artıq Əməkdar
jurnalistdir”.
İ.Adıgözəlli
sonda gənclərə məsləhətini də verdi. Bildirdi ki, gələcəkdə məşğul olacaqları
sahə seçiminə ciddi yanaşsınlar: "İxtisas seçməyi və seçdikləri sahəni qiymətləndirməyi
bacarsınlar. 54 il radioda işləmişəm, mənim ala gözümə aşiq olub saxlamayıblar.
Adamlar olub redaksiyaya gəlib, bir neçə ay sonra deyiblər ki, bura sənin sahən
deyil, başqa istiqamətə get. Seçdiyin sənəti yaxşı bilməli və möhkəm bağlanmalısan”.
Aygün
Asimqızı