Tələbələrlə təqaüdçülər nəqliyyatdan güzəştli istifadə etsinlər?
Bu
günlərdə Bakı Nəqliyyat Agentliyinin (BNA) İdarə Heyətinin sədri Vüsal Kərimli
paytaxtın nəqliyyat sahəsində görülən işlər və problemlər haqqında danışarkən
deyib ki, tələbə və pensiyaçıların ictimai nəqliyyatdan güzəştli istifadəsi
məsələsinə baxıla bilər. V.Kərimli bildirib ki, BNA-nın fəaliyyətə başladığı
ilk ildə mövcud problemlər və onların araşdırılması, zəruri istiqamətdəki
addımlar analiz olunub: "Problemləri mərhələli şəkildə - qısamüddətli və
ortamüddətli hədəflər şəklində müəyyən etmişik. Ən zəruri məsələ avtobus
parklarının yenilənməsidir. Bütün dünyada belə bir təcrübə var ki, şəhər daha
çox avtomobil deyil, piyadaların istifadəsi üçün hazırlanmalıdır. Şəxsi
nəqliyyat vasitələrinin daha az olması üçün isə ictimai nəqliyyatın işi yüksək
səviyyədə olmalıdır. Bunun üçün parkinq yerləri, ictimai nəqliyyatın daha
əlçatan olması vacibdir. Hazırda məhz bu istiqamətdə işlərimizi davam
etdiririk. Agentliyin hədəfi Bakı standartlarını yaratmaqdır”.
Agentlik
rəhbəri yaxın zamanlarda avtobuslara qoyulan tələblərin açıqlanacağını deyib:
"Nəqliyyat vasitəsinin həm daxili, həm xarici tərtibatı, həm də texniki
göstəriciləri, ən əsası isə təhlükəsizlik məsələləri əsas şərt kimi qoyulub”.
Onun
sözlərinə görə, Bakıda tələbə və pensiyaçıların ictimai nəqliyyatdan güzəştli
istifadəsi məsələsinə də baxıla bilər: "Hazırda "BakıKart” 150-yə yaxın
avtobusda istifadə olunur. Bütün avtobusların kart sisteminə keçməsinə hazırlıq
gedir. Dəqiq tarix söyləmək çətindir, lakin kart sistemi üzrə işlər
yekunlaşdıqdan sonra avtobuslarda gediş haqqının ödənişi üçün həm tələbə, həm
də pensiya kartlarının tətbiqi müvafiq qurumlarla razılaşdırılmaqla həyata
keçirilə bilər".
Əhalinin
müəyyən təbəqəsinə nəqliyyatda güzəştlərin olunması ölkəmizdə əvvəllər tətbiq
olunub. Amma məsələ burasındadır ki,
həmin ərəfədə sui-istifadə hallarının sayı həddən artıq idi. Bəs bu dəfə
bu güzəşt mexanizmi necə tənzimlənəcək?
Nəqliyyat məsələləri
üzrə ekspert Ərşad Hüseynov bildirdi
ki, bu güzəştlər
dünyanın müxtəlif ölkələrində tətbiq olunur: "Hətta bəzi ölkələrdə müəyyən
şəhərlərdə daimi yaşayan insanlara ora müvəqqəti gələnlərə nisbətdə fərq qoyulur.
Çünki həmin adam o şəhərdə yaşayır və gündəlik nəqliyyatdan istifadə edir. İndi
bu məsələnin gündəmə gəlməsi müsbət haldır. Amma bunun üçün ilk növbədə ictimai
nəqliyyat bütövlükdə kart sisteminə keçməlidir. Çünki bu sistem tətbiq olunmasa,
kimlərə güzəştlərin edilib-edilməməsini bilmək çətinləşəcək. Bu halda həmin
güzəştdən istifadə mexanizmini hazırlamaq olmaz. Əgər bu olmasa, müəyyən
problemlər yaşana bilər. Həmin təbəqəyə xüsusi nəqliyyat kartları verilə, bu
kartlara dövlət büdcəsindən, yaxud xüsusi fond hesabından pul köçürülə bilər. Hesab
edirəm ki, ölkəmizdə belə bir mexanizmin tətbiq edilməsi mümkündür. Bu məsələ
hökumət səviyyəsində və qanunvericilikdə öz təsdiqini tapmalıdır. Güzəştin
kimlərə tətbiq olunacağı və nəyi ehtiva edəcəyi bəlli olmalıdır. Həmçinin, bu
güzəştdən yararlanmaq üçün tələb olan sənədlər təqdim olunmalıdır. Bu, həmin
şəxslərin vahid bazaya daxil edilməsi baxımından vacibdir. Neqativ halların
qarşısını almaq üçün müxtəlif üsullar tətbiq oluna bilər. Bunun üçün vahid
elektron baza yaradıla bilər. Həmin kartların başqa şəxslərə verilməsinin
qarşısını sadə mexanizmlər tətbiq etməklə almaq mümkündür. Bununla yanaşı, nəzarət
və yoxlama işləri də mütəmadi qaydada aparılmalıdır.
İqtisadçı millət vəkili Azər Badamovsöylədi ki, güzəştli istifadənin tətbiqi edilməsinin müzakirəyə çıxarılması sevindirici
haldır: "Çünki tələbələrə və pensiyaçılara güzəştlərin edilməsi vacibdir. Dünya
təcrübəsində belə güzəştlərə çox rast gəlinir. Orada tələbələr üçün xüsusi
kartlar verilir. Tələbə həmin kartla ictimai nəqliyyatdan rahat şəkildə
istifadə edir. Hələlik bu güzəştlə bağlı qanunvericilikdə dəyişiklik yoxdur.
Amma belə bir təklifi 2019-cu ildə reallaşdırmaq mümkündür. Bunun üçün kifayət
qədər maliyyə vəsaitimiz var. Əsas məsələ tələbələrin və pensiyaçıların ictimai
nəqliyyatdan istifadəsinə müəyyən güzəştlərin edilməsi mexanizminin işlənib
hazırlanmasıdır. Çünki tələbənin heç bir
gəlir yeri yoxdur və o, valideyn himayəsində yaşayır. Əhalinin bu təbəqəsinə, ictimai
nəqliyyatda güzəştlərin tətbiq olunmasının çox vacib olduğunu düşünürəm”.
Nəqliyyat məsələləri üzrə ekspert Azər Allahverənovda bu güzəştin tərəfdarlarındandır. O bildirdi ki, aztəminatlı
ailələrə, pensiyaçılara və tələbələrə, yəni əhalinin həssas təbəqəsinə
güzəştlərin edilməsi vacibdir: "Mən özüm də bu haqda dəfələrlə müxtəlif təkliflər
irəli sürmüşəm. İnkişaf etmiş ölkələrdə bu tip güzəşt paketləri mövcuddur.
Bununla bağlı müxtəlif sistemlər tətbiq olunur. Hesab edirəm ki, bu güzəşt
paketləri Azərbaycanda da tətbiq oluna bilər. Bu, əslində bir növ sosial
məsuliyyətdir. Düzdür, bu məsələyə yanaşma birmənalı deyil. Sistem tətbiq
olunmazdan əvvəl müxtəlif modellər nəzərdən keçirilməlidir. Şirkətlər bu sahəyə
dövlət tərəfindən göstəriləcək dəstəyin nədən ibarət olacağını bilməlidirlər.
Həmçinin məsələ ilə bağlı vahid yanaşma formalaşmalıdır. Bu olduqdan sonra
sərnişindaşıma xidmətlərini həyata keçirən şirkətlər öz qərarını verə bilər.
İndi bazar iqtisadiyyatı şəraitində yaşayırıq və ayrı-ayrı daşıyıcı şirkətlər
fəaliyyət göstərir. Belə güzəştlərin tətbiqinə hər bir şirkətin maddi gücü
yetməyə bilər. Ona görə də, şirkətlərin fəaliyyəti rentabelli olmalıdır.
Aidiyyəti qurumlar məsələ ilə bağlı vahid bir mövqedən çıxış etməlidir.
Sui-istifadə halların qarşısı isə asanlıqla alına bilər. Elə etmək lazımdır ki,
bu mexanizm vahid sistem halında fəaliyyət göstərsin. Belə olan halda, neqativ
hallar tamamilə aradan qaldırılacaq”.
Şəbnəm Mehdizadə