Bakı 13°C
Tehranda keçirilmiş “Aşıq Qərib” festivalında uğur
Azərbaycan aşıq sənəti özündə şeir,
musiqi və vokal-instrumental musiqinin tandemini birləşdirir. Aşıqlar öz mahnılarında
xalqının ümid və arzularını, vətənini vəsf edib, xalq dastanlarını ifa ediblər.
Azərbaycan aşıqlarının yaradıcılığı milli özünüdərkin simvolu, dilin, folklor və
xalq musiqisinin qoruyucusu hesab olunur. 2009-cu ildə Azərbaycan aşıqlarının sənəti
YUNESKO-nun Qeyri-maddi mədəni irs üzrə
Reprezentativ siyahısına daxil edilib.
Aşıq sənətinin azad xarakter daşıması
xüsusi qeyd edilməlidir. Bu sənət geniş və rəngarəng məzmunu ilə seçilir. Əsrlər
boyu aşıqlar xalqın qəhrəmanlığı və azadlığını vəsf edib, eləcə də dostluq və məhəbbətin
tərənnüm edildiyi satirik və yumoristik mahnılar səsləndiriblər. Aşıq özü şeirlər
yazır, musiqi bəstələyir, sazda oxuyur, hətta rəqs edir. Bir sıra hallarda
aşığı balaban ifaçısı, yaxud da çalğı alətləri müşayiət edir. Lakin buna
baxmayaraq, aşığın əsas aləti saz olaraq qalır. Aşıq sənətinin ən geniş
yayılmış janrlarından biri dastanlar, xüsusən də qəhrəmanlıq-epik
dastanlarıdır. Dastanlarda vokal-instrumental hissə şeir formasında dialoqlarla
müşayiət olunur. Aşıqlar arasında ən populyar dastan xalq qəhrəmanlıq
dastanımız olan "Koroğlu” dastanıdır. Azərbaycanda aşıqlar tarix boyu xalqın
sevgisi və qayğısı ilə əhatə olunublar. Dəfələrlə aşıq musiqisinə həsr olunan
festival və konsertlər keçirilib. Aşıq sənəti Azərbaycana məxsus
olduğundan, soydaşlarımızın böyük bir qisminin yaşadığı İranda da onu sevir və
məhəbbətlə yaşadırlar.
Bu günlərdə İran İslam Respublikasının Tehran şəhərində
İran Aşıqlar Birliyinin təşkilatçılığı ilə "Aşıq Qərib” adına Beynəlxalq
Aşıq Festivalı keçirilib. Tədbirdə Azərbaycan və İran ilə yanaşı, Türkiyə,
Gürcüstandan da saz ustadları iştirak ediblər. Festivalda Azərbaycanı Abşeron
rayon Xırdalan şəhər onbirillik musiqi məktəbinin saz ixtisası üzrə müəllimi
Elxan Cəlilov təmsil edib. Elxan Cəlilov bizimlə söhbətində bildirdi ki,
ixtisasca maliyyəçidir və bankda çalışır. Lakin aşıq sənətinə, saza olan hədsiz
sevgisi onun məşhur aşıq Həsən İncəli və digər aşıqların yanında uzun müddət
ustad dərsləri almasına səbəb olub. "Hazırda əsas işim bankdadır, istirahət günlərində
isə Xırdalanda musiqi məktəbində saz sənətindən dərslər keçirəm. Pedaqoji fəaliyyətlə
artıq 17 ildir ki, məşğul oluram və hazırda 30-dan artıq şagirdim var”, - deyə
E.Cəlilov bildirib.
- Gənclərin bu alətə
və aşıq sənətinə marağının bu qədər artması doğrudan da təqdiredici və
sevindirici haldır.
- Uşaqlar böyük maraq göstərirlər.
Mənim tələbələrim arasında Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin saz ifası
fakültəsinə qəbul olunanlar az deyil. Və onlar tək bizim ölkədə deyil, qonşu
Gürcüstanda da çıxışlar edirlər. Bu həqiqətən də məni sevindirir və
ruhlandırır.
- Necə oldu ki, sizi İranda keçirilən festivala dəvət etdilər? Axı
sizin elə də geniş konsert fəaliyyətiniz yoxdur.
- İran Aşıqlar Birliyinin sədri Ustad Səlcuq
Şahbazi mənim "facebook” səhifəmdə qoyduğum ifamla tanış olub və biz sosial şəbəkə
vasitəsilə dəfələrlə yazışıb müzakirələr aparmışıq, çıxışlarımızla bağlı video əlaqələr
yaratmışıq. İran aşıqları mənə dəvət məktubu göndərdilər və mən də onu qəbul
etdim. Buna qədər isə o, Bakıda səfərdə olub və biz digər aşıqlarımızla birlikdə
Dədə Ədalətə baş çəkdik, Şəhidlər Xiyabanında olduq. İran aşıqlarının səfərləri
barədə film də çəkilib və onlar Dədə Şəmşirin İranda keçiriləcək festivalına
hazırlaşırdılar. Həddən artıq iş olduğundan, mən həmin festivala gedə bilmədim.
Ustad aşıq Şahbazi həm də aşıq mahnılarını bəstələyir. Bilirsiniz, İran azərbaycanlılarının
qəlbində yüz illərdir ki, iki yerə bölünən vətən həsrəti, Arazın bu tayında
olan soydaşlarına qovuşmaq yanğısı var. Və bu da onların bütün yaradıcılıqlarında
hiss olunur. "Bakı” onlar üçün müqəddəs sözdür.
- İran aşıqları və dinləyiciləri sizi necə qarşıladı?
- Bizi həddən artıq isti və
sevinclə qarşıladılar. "Aşıq Qərib” festivalı həqiqətən də yüksək peşəkarlıqla,
dövlət səviyyəsində təşkil olunmuşdu və iki gün davam etdi. Qonaq qismində
İranın vitse-prezidenti, mədəniyyət naziri, İranın YUNESKO-dakı səfiri,
Tehranın meri və digər rəsmi şəxslər iştirak edirdilər. Mən məşhur aşıq mahnısı
"Misri”ni ifa etdim. Buna qədər isə Müslüm Maqomayevin "Azərbaycan” mahnısını
ifa etdim. Bu mahnı zalda sözün əsl mənasında bir coşğu yaratdı, dinləyicilər tərəfindən
uzunmüddətli alqışlarla müşayiət olundu. Festivalda təxminən 200-ə yaxın aşıq
iştirak edirdi, qrup çıxışları da oldu. Azərbaycan aşıqlarını tək mən təmsil
edirdim və bu mənada məsuliyyət çox yüksək idi. Bizim nümayəndə heyətinin tərkibində
"Təzadlar” qəzetinin baş redaktoru Asif Mərzili və filoloq-alim Nigar Əsgər təmsil
olunurdu. Festivalda iştirakçıların fotolarının və yaradıcılıq tərcümeyi-hallarının
əks olunduğu broşurlar hazırlanıb yayıldı.
- Məni hər zaman belə bir sual düşündürüb - nə üçün belə bir möhtəşəm
və gözəl səslənməsi olan alət az istifadə olunur, onunla solo ifa edilmir, tək
aşıq əsərləri yox, digər musiqilər, məsələn, muğam səslənmir? Halbuki, bu alət
bütöv bir orkestri əvəz edə bilər. Bəstəkarlar nədən onu öz diqqətlərindən kənar
saxlayır, diqqət ayırmırlar?
- Tamamilə haqlısınız. Sazın
imkanları həddən artıq böyükdür, onunla faktiki olaraq hər şeyi ifa etmək olar.
Saz sözlə ifadə ediləsi mümkün olmayan ümumxalq sevgisi və populyarlığı
qazanıb. Lakin təəssüf doğuran hal odur ki, klassik aşıq melodiyaları, bu sənətin
dərin tarixi köklərinin təbliğatı lazımi səviyyədə deyil. O ki qaldı muğama, bu
ayrıca mövzudur. Muğam daha böyük, fundamental hazırlıq və geniş savad tələb
edir. Bu, bir növ başqa bir sahədir və çox adam özünü yükləmək istəmir. Yəni
mürəkkəb olan aşıq sənəti ilə muğam sənətini uzlaşdırmaq daha da mürəkkəb
olduğundan, bunu etmək istəmirlər.
Nigar
