“Təcrübəli dövlət adamları hər hansı mühüm addımı bir neçə hədəfi nəzərə alaraq atırlar”
Dövlət başçısı İlham Əliyev
fevralın 5-də növbədənkənar Prezidenti seçkilərinin elan edilməsi haqqında
Sərəncam imzalayıb. Həmin sərəncamla Mərkəzi Seçki Komissiyasına növbədənkənar
Prezidenti seçkilərinin 2018-ci il aprelin 11-nə təyin olunmasını və Seçki
Məcəlləsində müəyyən edilmiş qaydada keçirilməsini təmin etmək həvalə olunub. Sərəncam
imzalandığı gündən Azərbaycan cəmiyyətində, o cümlədən media müstəvisində,
sosial şəbəkələrdə geniş müzakirə olunur. Ekspertlər, dövlət rəsmiləri
növbədənkənar seçkilərin keçirilməsinin səbəbləri barədə fikir və mülahizələrini,
rəsmi mövqeyi səsləndirməkdədirlər. Mövzu ilə bağlı "Kaspi”nin suallarını Milli
Məclisin deputatı, siyasi şərhçi Sahib Alıyev cavablandırır.
-
Sahib müəllim, dövlət başçısının aprel ayının 11-ə növbədənkənar prezident seçkisi
təyin etməsi Sizcə, hansı zərurətdən yaranıb?
- Bu barədə Azərbaycan
Prezidentinin İctimai-siyasi məsələlər üzrə köməkçisi, cənab Əli Həsənovun
açıqlaması var. Cənab Həsənovun da qeyd etdiyi kimi, növbədənkənar Prezident
seçkilərinin elan edilməsi haqqında sərəncamda nəzərdə tutulmuş məsələlər
Azərbaycan Konstitusiyanın və ölkə qanunvericiliyinin tələblərinə tam uyğundur.
Bununla yanaşı, Prezidentinin köməkçisi dünya təcrübəsinə əsaslanaraq,
Azərbaycanda seçkilərin ilin müxtəlif fəsillərində keçirilməsinin daha
məqsədəuyğun olduğunu bildirib. Doğrudan da, bizdə seçkilərin keçirilməsi
ardıcıllığı və zamanı ilə bağlı müəyyən düzəlişlər edilməli idi. Bu yöndə də
ilk addım 2016-cı ilin sentyabrında keçirilən referendumla atıldı. Referendumda
Konstitusiyanın 101-ci maddəsinə dəyişiklik edilərək prezidentlik müddəti 5
ildən 7 ilə uzadıldı ki, bununla da 5 ildə 3 müxtəlif seçki keçirmək kimi bir
hal aradan qaldırıldı. Əlbəttə, o zaman keçirilən referendum təkcə bu məqsədə
xidmət etmirdi. Ümumiyyətlə, böyük dövlətlər kimi təcrübəli dövlət adamları da
hər hansı mühüm addımı bir neçə hədəfə birdən çatılmasını nəzərə alaraq
atırlar. Biz cənab İlham Əliyevin atdığı bir sıra addımlarda da bunu görmüşük.
İndi də bu qəbildən olan bir addımın atıldığı heç şübhəsizdir. Digər tərəfdən,
cənab Əli Həsənovun qeyd etdiyi kimi bu il ölkəmizdə bir sıra mühüm, eyni
zamanda beynəlxalq səviyyəli tədbirlərin keçiriləcəyi gözlənilir. Bundan başqa
2025-ci ildə həm Prezident, həm də parlament seçkilərinin eyni vaxtda, hətta
eyni ayda keçirilməsi kimi bir reallıqla üzləşmək ehtimalımız vardı. Bunun
müəyyən çətinliklər yaradacağı isə hər kəsə aydındır. Belə olan halda,
istər-istəməz ya Prezident, ya da parlament seçkisinin vaxtını dəyişmək lazım
gələcəkdi. 2016-cı il referendumunda dövlət başçısının səlahiyyət müddətinin 5
ildən 7 ilə uzadılmasının ona növbədənkənar Prezident seçkisini elan etmək
hüququ tanıdığını nəzərə alan cənab İlham Əliyev məhz birinci varianta üstünlük
verib və belə bir addımı məhz indi atıb. Bu, Prezident İlham Əliyevin müstəsna
səlahiyyət hüququdur və o, öz hüququndan lazımi məqamda istifadə edib. Hesab
edirəm ki, atılan bu addım bütün Azərbaycan üçün xeyirli və uğurlu olacaq.
-
Belə bir qərarın verilməsində geosiyasi amillər, yaxud milli təhlükəsizlik və
ya bəzilərinin iddia etdiyi kimi guya rəqiblərin zərərsizləşdirilməsi kimi
səbəblər də rol oynaya bilərmi?
- Heç kimə sirr deyil ki,
dünyadakı bəlli güclər seçki dönəmində müxtəlif ölkələrin daxili işlərinə
qarışmağa cəhdlər göstərir, müəyyən məqsədlərə çatmaq, hansısa güzəştlər əldə
etmək üçün bu proseslərdən faydalanmağa çalışırlar. Azərbaycana yanaşmada da
bunu görmüşük. Ola bilsin ki, dövlət başçısının imzaladığı sərəncamda bu
reallıq da nəzərə alınıb. Rəqibləri zərərsizləşdirmək versiyasına gəlincə, içi
həbsdəki bəlli şəxslər qarışıq, ölkədəki çoxsaylı müxalifətçi dərnək
başçılarını və digər bosları "rəqib” gözündə görmürəm. Hazırda elə bir reallıq
var ki, nə onlar, nə də bu ölkədə prezidentlik arzusundakıların heç biri cənab
İlham Əliyev üçün rəqib deyillər və ola da bilməzlər. Bunun obyektiv səbəbləri
var. Adi bir misal çəkim. Hamı bilir ki, açıq dənizə çıxışı olmayan
Azərbaycanın nəinki regionda, bütövlükdə materikdə nəqliyyat qovşağına
çevrilir. Coğrafiyaya, coğrafiyadan da çox geosiyasi reallıqlara rəğmən bu,
reallaşdırılır. Söhbət o layihədən gedir ki, qərbdəkilər Azərbaycan bu haqda
təşəbbüslə çıxış etdiyi zaman onu dəstəkləmədilər. Təkcə ona görə yox ki,
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsinin reallaşdırılması bölgəmizdəki bəzi
böyük qonşularımız kimi onların da havadarlıq və himayədarlıq etdikləri
Ermənistanı tam təcrid vəziyyətində saxlayacaqdı. Həm də və daha çox ona görə
ki, bundan sonra ölkəmizin müstəqil siyasət yeritmək potensialı bir az da
artırdı. Prezident İlham Əliyevin dəfələrlə vurğuladığı kimi bunu nə onlar, nə
də digər böyük dövlətlər asanlıqla həzm etmirlər. Ona görə də bəzi hallarda
Bakı-Tbilisi-Qarsın çəkilməsi regionun iki böyük dövləti olan Rusiya və İranın
əleyhinə yönəlmiş bir addım kimi qiymətləndirilirdi. Hətta bundan irəli
gələrək, layihənin başlanğıcında görüləcək işlər hər iki dövlətdəki bəlli
çevrələrdə möhkəm qıcıq doğururdu. Lakin Azərbaycan Prezidenti düşünülmüş,
dəqiq hesablanmış addımlarla hər iki potensial əleyhdarı ölkəmizin tərəfdarına
çevirdi. Beləliklə Rusiya və İran Azərbaycanın regionun nəqliyyat qovşağı
olmasını dəstəklədilər. Əgər cənab İlham Əliyevin yerinə Prezident postuna açıq
və ya gizli iddialılar arasından hər hansı biri olsaydı, onun dövrümüzün ən
böyük geosiyasi və geoiqtisadi önəm daşıyan bu addımını ata biləcəkdilərmi?
Şübhəsiz ki, xeyr! Bunun üçün gərək İlham Əliyev kimi böyük dünyagörüşün,
təcrübən, iradən, səbrin və genində genini daşıdığın ulu öndər Heydər Əliyev
kimi Böyük Müəllimin olmuş olsun. Bu səbəbdən bir daha qeyd etmək istərdim ki,
İlham Əliyev kimi liderin hər hansı müxalifətçi dərnək rəhbərindən çəkinərək növbədənkənar
seçki keçirdiyini demək üçün ya həddən artıq qərəzli, ya da ağılsız olmalısan.
-
Hazırda ölkədəki seçki mühitini necə dəyərləndirirsiniz?
- Azərbaycandakı seçki
mühiti payızda necə olacaqdısa, indi də o cürdür. Ona görə də hesab etmirəm ki,
növbədənkənar prezident seçkisinin keçirilməsində bu mühitin də hansısa təsiri
və ya rolu olsun. Azərbaycan reallıqları, daxili vəziyyət indi necədirsə, 6 ay
bundan sonra da eyni olacaq, sabitlik, əmin-amanlıq qorunub saxlanacaq. Buna
əminəm. İndiyə qədər yaşadıqlarımız, xüsusən də ən mürəkkəb hallarda çevik və
uzaqgörən qərarların verilməsi, dövlət idarəçiliyi onu deməyə əsas verir ki,
tək 6 ay yox, 6 il sonra da ölkədəki sabitlik qorunub saxlanılacaq.
-
Artıq Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) öz namizədini müəyyən edib, qurultay
çağırıb. Bununla bərabər, Həmkarlar İttifaqı Konfederasiyası da İlham Əliyevin
namizədliyini irəli sürüb. Lakin əks düşərgədə, yəni müxalifətdə namizədin
irəli sürülməsi ilə bağlı səs-soraq yoxdur. Belə demək olarmı ki, İ.Əliyev
seçkiyə rəqibsiz gedir?
- Müxalifət düşərgəsində
səs-sorağın olması, hansısa namizədin müəyyənləşməsi nəyi dəyişəcək ki?
Prezident İlham Əliyevin indiyə qədər həyata keçirdiyi daxili və xarici
siyasət, onun rəhbərliyi ilə görülən bütün işlər göz önündə, ortadadır. Yeni
Azərbaycan Partiyası ilə paralel olaraq Həmkarlar İttifaqı Konfederasiyası tərəfindən
də cənab İlham Əliyevin namizədliyinin irəli sürülməsi bir daha onu təsdiq edir
ki, o, sadəcə bir partiyanın seçimi, namizədi deyil. Dünyadakı prosesləri
görən, mahiyyətini dərk edən, ürəyində Vətən, millət, xalq, dövlətçilik sevgisi
olan, Azərbaycanı daha güclü, ərazi bütövlüyü təmin olunmuş görmək istəyən hər
bir vətəndaşın namizədi və seçimi İlham Əliyevdir.
-
Cari ilin mart ayında Rusiyada prezident seçkiləri keçiriləcək. Aprel ayında
Ermənistanda parlament seçkilərinin keçiriləcəyi və ölkənin prezident
üsul-idarəsi ilə vidalaşacağı gözlənilir. Artıq bəlli olduğu kimi, aprelin
11-də də Azərbaycanda növbədənkənar prezident seçkiləri keçiriləcək. Adətən
seçki keçirilən ərəfədə Dağlıq Qarabağ problemi ilə əlaqədar aparılan
danışıqların səngidiyini də dəfələrlə müşahidə etmişik. Bütün bunları nəzərə
alsaq, ilin ikinci yarısından başlayaraq münaqişənin həlli istiqamətində
canlanmanı, yəni danışıqlarının intensivləşməsini gözləmək olarmı?
- Seçkilərin nə zaman
keçirilməsindən asılı olmayaraq, Dağlıq Qarabağ probleminin həllində ən
əhəmiyyətli addım məhz cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında atılacaq. Bu
istiqamətdə mühüm qərar bilavasitə indiki, elə həm də gələcək dövlət başçımızın
adi ilə bağlı olacaq. Onun bu məsələdə milli maraqlara söykənən qətiyyətli və
dəyişməz mövqeyi var. Bu marağın reallaşdırılması yolunda Prezident İlham
Əliyevin gördüyü işlərdən biri də 2016-cı ilin aprelindəki döyüşlər idi.
Düşünmürəm ki, Azərbaycanda növbədənkənar seçkilərin təyin olunması Dağlıq
Qarabağ münaqişəsinin həllində hər hansı dəyişikliklərin gözləntisi ilə
əlaqədardır. Lakin seçkinin apreldə keçirilməsi Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə
dair danışıqların ləngidilməsinin qarşısını da ala bilər.
-
Növbədənkənar prezident seçkisinin keçirilməsinə beynəlxalq reaksiya necə ola
bilər?
- Bizim üçün ilk növbədə
ölkə vətəndaşlarının reaksiyası, onların mövqeyi önəmlidir. Azərbaycanda
növbədənkənar prezident seçkisinin təyin olunması, cənab İlham Əliyevin bu
seçkilərdə iştirak etməsi ilə heç bir qanun pozuntusuna yol verilmir. Konstitusiyanın
pozulmasına yönələcək hər hansı addım atılmır. Beynəlxalq təşkilatlar bu
reallığı bilməmiş deyillər. Reallıqdan çıxış etsələr lap yaxşı, etməsələr bu,
yenə də öz problemləridir, onsuz da onların bir çoxunun müsbət imicləri yoxdur,
nə bizdə nə də bir çox digər ölkələrdə.
-
Növbədənkənar prezident seçkisinin keçiriləcəyi barədə qərar qəbul edildikdən
dərhal sonra AXCP və REAL hərəkatı seçkini boykot etdiklərini bildirdilər. Sizcə,
müxalifətin bu qərarı nədən qaynaqlanır?
- Bu, müxalifətin ənənəvi,
öyrəncəkli halıdır. Adlarını qeyd etdiyiniz təşkilatlar bir az bundan öncə
sosial şəbəkədə "seçki” keçirir, saxta profillərlə bir-birləri üzərində səs
üstünlüyü qazanırdılar. Sonra da bir-birini saxtakarlıqda ittiham etdilər ki,
hər iki tərəf da haqlı idi. İndi baxın görün əgər bunlara real seçki keçirmək
şansı verilsəydi hansı biabırçılıqlardan çıxardılar. Onların "Facebook”da
keçirdikləri "seçki” və əldə etdikləri nəticə bir daha göstərdi ki, həmin o
təşkilat rəhbərləri real seçkilərə qatılsalar biabırçı şəkildə məğlub
olacaqlar. Bu biabırçılıqla üzləşməmək üçün indi qabaqdangəlmişlik edir,
ənənəvi "boykot” taktikasını seçirlər. Ola da bilsin ki, həm də bəlli
çevrələrin sifarişlərini yerinə yetirirlər. Ümumiyyətlə, bir qədər əvvəlki
sualda vurğuladığım kimi, müxalifət liderlərindən heç biri elə ən çoxu da bu
boykotçular prezident seçkilərində cənab İlham Əliyevə rəqib ola bilməzlər. O
ki, qaldı müxalifət "lider”lərinin gətirdikləri bəzi əsassız arqumentlərə ki,
guya növbədənkənar seçki onları hazırlıqsız yaxalayıb, bu da gülüncdür. Adamdan
soruşarlar ki, axı sən necə siyasi təşkilatsan ki, bu cür proseslərə hazırlıqlı
deyilsən.
Rufik
İSMAYILOV