Tarix İnstitutunda 20 Yanvar faciəsinin qurbanları yad edildi
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Tarix İnstitutunda 20
Yanvar faciəsi ilə bağlı elmi konfrans keçirilib. Prezident Administrasiyasının
rəhbəri Ramiz Mehdiyevin Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş "20 Yanvar faciəsinin
iyirmi səkkizinci ildönümünün keçirilməsi ilə bağlı tədbirlər planı”na əsasən
təşkil edilən konfransı, AMEA-nın
vitse-prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli açaraq bildirdi ki, 20 Yanvar
Azərbaycan tarixinin şanlı səhifələrindən biridir. Akademik bildirib ki, faciənin
baş verməsindən sonra ümummilli lider Heydər Əliyev ona qarşı siyasi təzyiqlərə
baxmayaraq, bəyanatla çıxış edib: "Eləcə də ulu öndərin təşəbbüsü ilə 1990-cı
il noyabr ayının 21-də Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisində 20 Yanvar
faciəsinə ilk dəfə siyasi-hüquqi qiymət verən sənəd qəbul edildi. Sənəddə 20
Yanvar faciəsinə siyasi-hüquqi qiymətin verilməsi respublika rəhbərliyindən
tələb edilirdi. Ölkəmiz müstəqillik qazandıqdan sonra da, 1993-cü ilə qədər,
iqtidarda olanların heç biri faciə ilə bağlı əsl həqiqəti aşkar etməyə özündə
cəsarət tapmadı”.
Tarix İnstitutunun direktoru,
akademik Yaqub Mahmudov bildirdi ki, 20 Yanvar faciəsi tariximizin
qəhrəmanlıq salnaməsinin parlaq nümunəsidir: "Kommunist diktaturası 1956-cı
ildə Macarıstana, 1968-ci ildə Çexoslovakiyaya və 1979-cu ildə Əfqanıstana
qarşı törətdiyi cinayətkar hərbi müdaxiləni 1990-cı ildə Azərbaycan xalqına
qarşı da həyata keçirdi. Lakin bu beynəlxalq qətliam, öz qəddarlığına görə,
kommunist diktaturasının bütün əvvəlki cinayətlərindən fərqlənirdi. Fərq onda
idi ki, Azərbaycana göndərilən peşəkar cəza dəstələrinin tərkibinə Stavropol,
Krasnodar, Rostov və başqa yerlərdən səfərbərliyə alınan erməni əsgər və
zabitlər, Azərbaycandakı sovet hərbi hissələrində xidmət edən ermənilər, hətta
erməni kursantlar da daxil edilmişdi”.
Y.Mahmudov vurğuladı ki, 20 Yanvar faciəsi Azərbaycan xalqının öz
ərazi bütövlüyü və suverenliyi uğrunda mübarizəsinin qarşısını almaq məqsədi
daşıyırdı: "1988-1990-cı illərdə BDU-nun Tarix fakültəsinin qabaqcıl tələbələri
xalq hərəkatında gənclərin demək olar ki, önündə gedirdi. BDU-nun Elmi
Şurasında milli azadlıq hərəkatının fəalları olan bir qrup tələbənin
universitetdən xaric edilməsi barədə qərar çıxarılmasına kəskin etiraz etdim və
onları qovmağa qoymadım. Mənə qarşı elə rejim yaratdılar ki, Tarix fakültəsinin
dekanı işləyə bilmədim və istefa verdim. O zaman Moskva məni Azərbaycandakı
xalq hərəkatına qarşı mübarizəyə cəlb etmək istədi. Lakin bildirdim ki, bu, Azərbaycanın
daxili işidir. Öz ölkəmdə təqib olunduğum üçün mənə Ukraynada ev verib, işə
dəvət etdilər, amma Azərbaycanı tərk etmədim”.
AMEA-nın İctimai Elmlər
Bölməsinin akademik-katibi, akademik Nərgiz Axundova qeyd etdi ki,
20 Yanvar faciə olmaqla yanaşı, həm də Azərbaycanın müstəqilliyinə aparan yol
idi: " Heç kim bu tarixi unutmayıb. Bununla yanaşı, qeyd etmək istərdim ki,
faciə baş verdikdən sonra, yəni 1990-cı il yanvarın 21-də ulu öndər Heydər Əliyev
Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gələrək, xalqla birgə olduğunu bəyan
etdi və 20 Yanvar faciəsinin Mərkəzin və o zamankı respublika rəhbərlərinin
günahı üzündən yol verilmiş kobud siyasi səhv olduğunu dilə gətirdi”.
AMEA-nın Tarix İnstitutunun
direktor müavini Cəbi Bəhramov 20 Yanvar faciəsinin baş vermə səbəbləri və
bunun sonrakı hadisələrə təsiri barədə danışdı. O bildirdi ki, 20 Yanvar
faciəsinin birbaşa səbəbkarı olan Mixail Qorbaçova Nobel sülh mükafatı verilib:
"Bu adam sülhsevər və sülhün bərqərar olunmasına çalışan biri idisə, Bakıda
niyə əliyalın insanları tankla qırdırdı? 20 Yanvar faciəsi Sovet imperiyasının
Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi planlaşdırılmış ağır cinayətdir”.
Konfransda çıxış edən digər şəxslər də 20 Yanvar faciəsinin
Azərbaycanın tarixinə qanla yazıldığını və xalqımızın azadlıq mübarizəsində
şərəfli bir səhifə olduğunu söylədilər.
Bəxtiyar MƏMMƏDLİ