Tanıdığımız və tanımadığımız Səudiyyə Ərəbistanı - Fotolar
Səyahətlər insanlara tanımaq, görmək, müqayisə etmək imkanı verir.
İstənilən ölkədə olmaq həmin ölkəni daha yaxından tanımaq baxımından da
əhəmiyyətə malikdir. Bəzən ölkələr haqda məlumatlar transmilli informasiya
mənbələri, ətrafda baş verən hadisələr hesabına formalaşır. Bu vaxt siyasi
maraqlar, təhrif edilmiş informasiyalar yanlış təsəvvürlərə də yol açır. Bu
baxımdan, hər bir ölkə ilə yaxından tanışlıq üçün həmin ölkədə səfərdə olmaq,
dövlət və hökumət rəsmiləri ilə, media təmsilçiləri ilə, ictimaiyyət
nümayəndələri ilə təmasda olmaq vacib əhəmiyyətə malikdir. Bu cür təmaslar
ölkələr haqqında daha dolğun, daha etibarlı təsəvvürün formalaşmasına təsir
etmiş olur. Bu baxımdan, Azərbaycanın bir qrup media təmsilçisinin fevralın
1-10-u tarixində Səudiyyə Ərəbistanına səfəri lap yerinə düşdü. Prezidentin
siyasi məsələlər üzrə köməkçisi Əli Həsənovun bu ölkəyə səfəri çərçivəsində
reallaşdırılan səfər maraqlı görüşlər, müzakirələrlə yadda qaldı.
Beynəlxalq mövqeləri
möhkəmlənən regional güc
30 milyondan çox əhalisi olan Səudiyyə Ərəbistanının adı son illər beynəlxalq
siyasətdə, Yaxın Şərqdə baş verən proseslərdə həlledici güc kimi tez-tez eşidilməyə
başlayıb. Səudiyyə Ərəbistanı Krallığı regional güc kimi müxtəlif məsələlərlə
bağlı öz mövqeyini ortaya qoyur. Bu dövlətin islam ölkələri arasında
əməkdaşlığın genişləndirilməsində də xüsusi rolu hiss olunur. Təsadüfi deyil
ki, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının mənzil qərargahı da məhz bu ölkədə - Ciddə
şəhərində yerləşir.
Ölkənin paytaxtı Ər-Riyad sakit aurası ilə diqqəti cəlb edir. Bahalı
avtomobil parkı ölkədə həyat səviyyəsinin yüksək olmasından xəbər verir. Elə
ilk dəqiqədən Şərq qonaqpərvərliyi ilə əhatə olunanda hiss edirsən ki, doğma
ölkədəsən. Məscidlərdən gündə 5 dəfə ucalan azan səsi də din qardaşlarımızın
əhatəsində olduğumuzu xatırladır. Bakıdan qarlı havada çıxan bizlər üçün
ər-Riyadın 15-18 dərəcəlik temperaturu da bir başqa istilik yaradır.
Səudiyyə mediasının böyük
diqqəti
Proqrama əsasən, səfər çərçivəsində Səudiyyə Ərəbistanının müxtəlif
media quruluşlarında görüşlərimiz oldu. CBS telekanalındakı görüşdə bildirildi
ki, bu televiziya əsasən iqtisadi, siyasi, mədəni xəbərlər yayımlayır. Əgər
əvvəllər burada işləyən əməkdaşların böyük əksəriyyəti əcnəbilər olubsa, indi artıq
bütün kontingent Səudiyyə vətəndaşlarıdır.
Səudiyyə Ərəbistanının əsas xəbər agentliyi olan SPA-dakı görüşümüz
də maraqlı alındı. Bizə agentliyin fəaliyyəti, keçirdiyi tədbirlər barədə
ətraflı məlumat verildi. Təsisatın yenicə tikilib istifadəyə verilmiş binası
ilə tanış olduq. Məlum oldu ki, bu agentliyin bizim AZƏRTAC agentliyi ilə sıx
əlaqələri var. Agentliyin rəhbərliyində təmsil olunan şəxslər isə Azərbaycanı
çox yaxşı tanıyır və ölkəmizdə səfərdə olublar.
Ən maraqlı görüşlərimizdən biri də "Əl Cəzirə” qəzetində oldu.
Qəzetin rəhbərliyi, ictimai-siyasi mövzular üzrə təhlilçiləri ilə dəyirmi masa
arxasında keçirilən görüşdə Azərbaycan-Səudiyyə Ərəbistanı münasibətləri,
regiondakı münaqişələr, islam həmrəyliyi, dünyadakı islamafobiya meyilləri
ətrafında geniş fikir mübadiləsi aparıldı. Səudiyyəli jurnalistlər Azərbaycanın
qonşuları ilə münasibətləri, ölkədə təriqətlərarası münasibətlər mövzusunda
suallar verirdilər.
100 min tirajla gündə 3 dəfə çap olunan qəzetin 5 mərtəbəli binası
ilə tanışlıq da nümayəndə heyətimizdə xoş təəssürat yaratdı. Qəzetin baş
redaktoru, həm də ölkə Mətbuat Assosiasiyasının rəhbəri olan Xalid əl-Malik
Azərbaycana xüsusi simpatiya bəsləyən bir qələm adamıdır. O, bir neçə dəfə ölkəmizdə
səfərdə olub, Azərbaycanı çox yaxşı tanıyır. Sonuncu dəfə Bakıda İslam
Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv ölkələrin Jurnalist Assosiasiyasının niyyət
konfransında iştirak edən Xalid bəy, bizi də çox isti qarşıladı. Ümumiyyətlə, "Əl
Cəzirə” qəzeti Azərbaycan nümayəndə heyətinin səfərinə geniş yer ayırmışdı. Biz
görüşdə olan gün qəzet Azərbaycan Prezidentinin ictimai-siyasi məsələlər üzrə
köməkçisi Əli Həsənovun geniş müsahibəsini dərc etmişdi. 2 gün sonra isə
azərbaycanlı jurnalistlərlə keçirilən görüşlə bağlı 2 səhifəlik böyük reportaj
verilmişdi. Bu qəzet mütəmadi olaraq öz səhifələrində Azərbaycanla bağlı
xəbərlər, məqalələr dərc edir.
Azərbaycan təcrübəsindən
istifadə niyyəti
Səudiyyə Ərəbistanının müxtəlif fikir quruluşlarında, mərkəzlərində
keçirilən görülər də maraqlı alındı. Bu baxımdan, Milli Dialoq Mərkəzində
keçirilən görüşü xüsusi qeyd etmək lazımdır. Qeyd edək ki, bu mərkəz ölkədə
dini zəmindəki problemlərin, qadın hüquqları ilə bağlı meydana çıxan
məsələlərin həllinə yardım göstərməyə çalışır. Bu məqsədlə ölkənin böyük
şəhərlərində, regionlarında mərkəzin nümayəndəlikləri fəaliyyət göstərir.
Mərkəzdə Azərbaycanda məzhəb ayrılığı ilə bağlı heç bir problemin olmadığı, Səudiyyə
Ərəbistanının da Azərbaycanın bu sahədəki təcrübəsindən istifadə etməkdə
maraqlı olduğu qeyd edildi. Vurğulandı ki, mərkəz orta məktəblərdən başlayaraq,
insanların məzhəb ruhunda köklənməməsinə, sünni və şiə kimi
fərqləndirilməməsinə, hansı məzhəbə qulluq etməsindən asılı olmayaraq,
müsəlman, Səudiyyə Ərəbistanı vətəndaşı kimi yetişdirilməsinə çalışır. Nümayəndə
heyətimizin rəhbəri, millət vəkili Hikmət Babaoğlu deyəndə ki, Azərbaycanda
məzhəb məsələsinə xüsusi diqqət edilmir, hətta Səudiyyəyə gələn jurnalistlər
belə hansı məzhəbdən olduqlarını dəqiq bilmirlər, Dialoq Mərkəzinin
təmsilçiləri xeyli təəccübləndilər. Ümumi qənaət belə oldu ki, Azərbaycanın bu
sahədəki təcrübəsi nəinki Səudiyyə Ərəbistanı, ümumilikdə islam dünyası üçün
nümunə olmalıdır.
Terrordan əziyyət çəkən
dövlət və terrorçuların reabilitasiyası
Kral Salman adına Yardım Mərkəzində Səudiyyə Ərəbistanının
yaxınlıqdakı müsəlman ölkələrinə etdiyi yardımlar barədə məlumat verildi. Qeyd
edildi ki, fond Suriya, Yəmən, İraq, Əfqanıstan, Pakistan kimi ölkələrdə
yardıma ehtiyacı olanlara qucaq açır. Hazırda fondun əsas diqqəti qonşu Yəməndə
münaqişədən əziyyət çəkənlərə yönəlib. Burada qurulan səhra xəstəxanalarında
münaqişə nəticəsində yaralananlar müalicə olunur. Bu xəstəxanaların xidmətindən
hətta Səudiyyə Ərəbistanına münasibəti yaxşı olmayan üsyançı husilər də
yararlanırlar.
Bir məqamı da qeyd etmək lazımdır ki, Səudiyyə Ərəbistanı çox
mürəkkəb geosiyasi regionda yerləşir. Bu ölkə ilə eyni regionda yerləşən
Suriyada, İraqda, Yəməndə qanlı daxili münaqişələr davam etməkdədir. Eyni
zamanda, ciddi terror təhlükəsi də var. Səudiyyə Ərəbistanı özü də terrordan
əziyyət çəkən bir dövlətdir. Zaman-zaman burada terror cəhdləri olur və buna
görə də dövlət strukturları ciddi təhlükəsizlik tədbirləri görürlər. Məsələn, ölkəyə
giriş edən hər bir əcnəbinin barmaq izləri götürülür. Ciddi dövlət qurumları,
media quruluşları hərbçilər tərəfindən qorunur. Eyni zamanda, dini ekstimizmin
yayılmaması üçün profilaktik işlər aparılır. Paytaxtda Daxili İşlər
Nazirliyinin Zabitlər Evində generallarla keçirilən görüşdə bildirildi ki,
terror təhlükəsi kifayət qədər ciddidir. Müxtəlif dairələr tərəfindən idarə
olunan şəxslər insanların dini inanclarından yararlanaraq ekstrimizmi yaymağa
çalışırlar. Dövlət ilk növbədə insanların terrorçulara qoşulmaması üçün iş
aparır. Bundan əlavə, bu bəlaya düçar olanların reabilitasiyası da diqqət
mərkəzində saxlanılır.
Şahzadə Məhəmməd Bin Nayif adına Reabilitasiya Mərkəzi də məhz bu
məqsədlə yaradılıb. Mərkəzin dini ekspertləri, sosioloqları, psixoloqları
haqqında məhkəmə qərarı çıxarılmış terrorçularla elə həbsxanadaca iş aparmağa
başlayır. Onların hansı səbəblərdən terroru dəstəklədikləri aydınlaşdırılır,
problemin həlli üçün yol xəritəsi cızılır və obyektlə işə start verilir.
Terrorçular həbs müddətlərini başa vurduqdan sonra Şahzadə Nayif adına
Reabilitasiya Mərkəzinə gətirilərək burada onlarla iş davam etdirilir. Həmin
şəxslər yavaş-yavaş cəmiyyətə inteqrasiya etdirilir. Biz mərkəzdə olarkən
terrorçuların reabilitasiyası üçün yaradılan şəraitlə tanış olduq. Bizə
bildirildi ki, bu mərkəz regionda yeganədir. Burada hətta Quantanamo
həbsxanasında saxlanılan terrorçular da reabilitasiya olunub. Mərkəzin faydalı
iş əmsalı da kifayət qədər yüksəkdir. Mərkəzdə nəzarətə götürülən terrorçuların
təxminən 90 faizə yaxını tam müalicə olunaraq sağlam şəkildə cəmiyyətə
qayıdırlar.
İlham QULİYEV
Bakı-Ər-Riyad-Bakı