Soyuqdəymə xəstəlikləri “adi”likdən çıxır
Son günlər insanlar arasında yayılan soyuqdəymə xəstəlikləri
artıq ajiotaj yaradır. Belə ki, bir çoxları bunun epidemiya olduğunu düşünürlər.
Həkimlər isə bildirir ki, yayılan xəstəliklər virus xəstəlikləri olub epidemiya
hesab olunmur. Bəs görəsən, artıq heç bir dərman vasitəsinin və dədə-baba
yöntəmlərinin sağalda bilmədiyi bu xəstəliklərlə necə mübariz apara bilərik?
Bununla bağlı maarifləndirmə işləri aparılırmı?
Elmi-Tədqiqat
Pediatriya İnstitutunun direktoru, respublikanın baş pediatrı Nəsib Quliyev APA-ya deyib ki, payız-qış mövsümündə Azərbaycanda
uşaqlar arasında soyuqdəymə xəstəlikləri yayılıb. Mövsümi olaraqxəstələrinsayında
artım var, amma bu, epidemiya xarakterli deyil.Azərbaycanda qrip
virusunun,yaxud başqa bir xəstəliyin epidemiyası yoxdur. Onun sözlərinə
görə, soyuqdəymə xəstəliklərinə mövsümi olaraq ilin soyuq fəsillərində rast
gəlinir və bu da payız-qış mövsümündə bədənin soyuması nəticəsində insan
orqanizminin reaktivliyinin azalması ilə əlaqədar olur. N.Quliyev qeyd edib
ki,soyuğun təsiri ilə tənəffüs yollarında kəskin respirator xəstəliklər
müşahidə olunur: "Xəstəlikləri bakteriyalar və viruslar törədə bilər.
Virusların sayı minlərlədir və hər bir virus tərəfindən bu xəstəlik törənəndə
100-dən artıq əlamətləri olur. Payız-qış mövsümündə rast gəlinən xəstəliklərin
artmasının səbəbi uşaqların bu aylarda kollektivlərdə daha çox cəmləşməsi ilə bağlıdır.
Yayda uşaqlar tətildə olur və nəticədə kütləvilik az olur. Sentyabrdan isə
bağçalar, məktəblər açılır və həmin ərazilərdə uşaqların bir-birini
yoluxdurması ehtimalıqat-qat artır. Bundan əlavə, temperatur birdən-birə
5-10 dərəcə dəyişirsə, uşaqların geyimi də ona uyğunlaşdırılmalıdır. Bu hallara
riayət olunmadıqda, soyuqdəymələr baş verir və sonradan günahkar axtarılır”.
Valideynlərin uşaqları, xüsusilə körpələri soyuqdan
qorumalı olduğunu deyən N.Quliyevin sözlərinə görə, yaz-yay mövsümündə günəş-qum
vannasından, dənizdən, meyvə-tərəvəzlərdəndaha çox istifadə edilməlidir:
"Uşaqlarda xəstələnmə əlamətləri olduğu zaman onları bağçaya, məktəbə
buraxmaq olmaz. Onları vaxtında müalicə etmək lazımdır. Çünki xəstə halda
bağçaya-məktəbə getmək həm həmin uşaq üçün təhlükə yaradır, həm də digər
uşaqları yoluxdurur”.
N.Quliyev qeyd edib ki,bu xəstəliklərin qarşısı
vaxtında alınmazsa, sonradan ağır və qorxulu fəsadlar - haymorit, ağciyərlərin
iltihabı,pnevmaniya baş verə bilər. Bəzən ağır dərəcədə baş-beynin
zədələnməsi - meningitlərin inkişaf edə biləcəyini deyən baş pediatr bildirib
ki, bu xəstəliklərə məsuliyyətsiz yanaşmaq olmaz: "Böyüklər uşaqları
qorumağı bacarmalıdır. Uşaqların sağlamlığının qorunmasında əsas amil valideyn
məsuliyyətidir".
Həkim-pediatr
Kənan Qarayev bizimlə söhbətində
bildirdi ki, son günlər geniş yayılan bu xəstəliklər kəskin respirator virus xəstəliyidir və bir çox müxtəlif
viruslar tərəfindən törədilir: "Xəstəliyin geniş yayılmasının əsas səbəbi
havanın dəyişkən keçməsi ilə əlaqədardır. Dəyişkən havada viruslar daha da aktivləşir. Viruslar özlərini hər dəfə yeni
formada təqdim etdikləri üçün xəstələnmə hallarına tez-tez rast gəlinir. Hər il
bu aylarda statistik olaraq müraciət edən xəstələrin sayı orta hesabla eyni səviyyədə
qiymətləndirilir. Həmçinin bu mövsümdə də eyni hal müşahidə olunur. Qeyd edim
ki, xəstələrin sayında çox cüzi bir fərq var. Xəstəliyin geniş yayılmasının səbəblərindən
biri də insanların özünü düzgün qorumamağıdır. Belə ki, profilaktik tədbirlər
düzgün görülmür. Xüsusən, azyaşlı uşaqlar arasında bu xəstəliklər daha geniş
yayılır. Uşaqların olduğu otaqlar havalandırılmalı, C vitamini ilə zəngin olan
qidaların qəbuluna üstünlük verilməlidir. Həmçinin çoxlu meyvə-tərəvəz və
vitamin qəbul edilməli, xəstə olan insanlar arasında kontakt miniuma endirilməlidir.
Evdə, bağçada, məktəbdə, iş yerlərində gigiyenik tədbirlərin daha da gücləndirilməsi
və antiseptik məhlullardan istifadə
olunması xəstəliyin rast gəlmə tezliyini azalda bilər”.
K.Qarayevin sözlərinə görə, viruslar tez-tez öz
formalarını dəyişdiyi üçün bu mövsümdə belə hallara daha çox rast gəlinir: "İlkin
mərhələdə simptomlar hiss edilən anda onun qarşısını almaq üçün profilaktik tədbirlərin
görülməsi daha məqsədəuyğun olar. Bəzən buna etinasız yanaşılır ki, nəticədə
temperatur uzun müddət davam edir, prosesə öskürək, iştahasızlıq, ishal və digər
əlamətlər də qoşulur. Bundan sonra isə ciddi fəsadlar baş verir. Eyni virus üç
müxtəlif şəxsdə özünü müxtəlif formada büruzə verə bilər. Ona görə də xəstəni
eyni dərmanlarla müalicə etmək düzgün deyil. İlkin simptomlar özünü göstərdikdən
sonra həkimlə məsləhətləşərək fərdi qaydada düzgün tədbirlərin görülməsi daha
yaxşıdır. Xəstəlik birində quru öskürək, digərində iştahasızlıq, başqa birində
bəlğəmli öskürəklə müşahidə oluna bilər. Ona görə də bu, fərdi olduğu üçün xəstəliyə
fərdi yanaşıb, ehtiyac olduqda lazımi dərmanları vermək lazımdır. Bizdə bəzən hər
kəs eyni dərmanları alıb içir. Bu da xəstəliyin düzgün qiymətləndirilməməsinə və
daha da ağırlaşmasına səbəb olur”.
Səhiyyə Nazirliyinin
baş epidemioloqu İbadulla Ağayev bildirdi
ki, profilaktik tədbiri hər kəs özü üçün görməlidir: "Dərman
qəbulu yalnız həkimin göstərişi ilə ola bilər. Xəstə insan mütləq yaşadığı əraziyə
yaxın olan poliklinikaya müraciət etməlidir. Digər tərəfdən, xəstəliyin bu qədər
geniş arealda yayılmasının əsas səbəbkarı insanların özləridir. Əgər bir
kollektivdə xəstə varsa, o, mütləq təcrid olunmalıdır. Yaxşı olar ki,
maskalardan istifadə edilsin. Əgər evdə xəstə varsa, başqa bir otaqda tək qalmalıdır.
Xəstənin qab-qaşığı, yatağı dezinfeksiya edilməlidir. Həmçinin onun istifadə
etdiyi dəsmallar və digər əşyalar qaynadılmalıdır. Yayılan bu xəstəliklər yoluxucu
xəstəliklərin törədicisi olub, hava-damcı infeksiyalarıdır. Xəstəliklər
viruslar tərəfindən törədilir. Qeyd edim ki, xəstəliyin geniş yayılmasına
baxmayaraq, buna epidemiya demək düzgün deyil”.
ŞƏBNƏM