Sosial şəbəkələrdə şantajın asan “şikar”ları
Sosial şəbəkələr
həyatımıza nə qədər rəng qatsa və işimizi asanlaşdırsa da, bir o qədər də ciddi
problemlərə yola aça bilir. Son vaxtlar bununla bağlı cəmiyyətdə arzuolunmaz
hallar artmağa başlayıb. Əlinə
klaviatura keçən oğlanlar tanımadığı
qadınlarla danışmağa, münasibət
qurmağa çalışır. Necə deyərlər, ağzı
olan hər kəs "sevirəm” deyir, ağlı olmayan hər qadın da oğlanların bu yalanlarına
inanır. Nəticədə isə münasibət getdikcə daha çirkin formaya düşərək, şantaja, təhdidə
çevrilir. Bir sözlə, son zamanlar qadınlar sosial şəbəkədə asan "şikar”a
çevriliblər. Bəs görəsən, bu kimi neqativ hallar nədən irəli gəlir? Bunun
qarşısını necə almaq olar? Belə olan təqdirdə əsas günah kimdədir, qadında
yoxsa kişidə? Suallarımızı ekspertlərimizə ünvanladıq.
"Hansı əsaslarla o qədər insanla ünsiyyət
yaradırlar?”
Sosioloq Lalə Mehralı deyir ki, biz həmişə şantaj edəni, dələduzu
qınayırıq. Amma əslində onlara bu fürsəti elə qadınlar özləri verir: "Sosial şəbəkə
evin içi deyil, ictimai məkandır. Nə yazdığına, nə paylaşdığına diqqət eləmək
lazımdır. Şantaja məruz qalan xanımlar bir deyil, iki deyil, onlarladır. Hamısı
da öz açıq-saçıq fotosunun tələsinə düşür. Çılpaq şəkil çəkdirmək məsələsini
başa düşməməyimiz bir yana, bu şəkli virtual tanıdıqları adamlara göndərmək nə
deməkdir? Nəticənin nə olacağını, başına necə iş açılacağını təxmin etmək o qədər
çətindirmi? Ətrafda pislik etmək niyyətində olan o qədər adam var ki, saf qadınların
başına asanlıqla corab hörürlər. Üstəlik, qarşı tərəf öz adı ilə qeydiyyatdan
keçmir, öz şəklini paylaşmır və sən onun haqqında ən kiçik bir informasiyaya
malik deyilsən. İndi kompyuterin monitoru qarşısında yeniyetmədən qocayadək,
istənilən yaşda adam oturur, qarşı tərəf
ilə sərbəst söhbət edir, özünü normal insan kimi təqdim edə bilir”.
Müsahibim
bildirdi ki, insanlar internetdən, daha doğrusu, məhrəmliyini qoruya
bilməyən qadınlardan qazanc mənbəyi kimi istifadə edirlər: "Gərək gözüaçıq
olasan ki, belələri ilə münasibət yaratmayasan. Mən 6-7 ildir ki, sosial şəbəkə
istifadəçisiyəm, ictimai platformada az-çox tanınan biriyəm. Amma dostluğuma
yalnız üzdən tanıdığım, sosial statusunu bildiyim adamları qəbul edirəm. Yəni
qarşı tərəfdəki profilin saxta olmadığını, onun kim və nə işlə məşğul olduğunu
dəqiqliklə bilirəm. İşlə əlaqədar tanıdığım çox sayda insan var, amma onların
hamısını dost siyahıma salmıram. Lakin siz şəbəkədə qısa bir reyd etsəniz, görəcəksiniz
ki, evdar bir xanımın dostluğunda ən az 2-3 min adam var və demək olar ki, əksəriyyəti
kişidir. Hansı əsaslarla o qədər insanla ünsiyyət yaradırlar? Bu qədər insanın
arasında cəmisi 10-15 yaxın tanışı var, qalanı ilə virtual tanışdır. Bu tanışlıqlar
da axırda bu cür şantajlara, dələduzluğa səbəb olur”.
"Müəyyən çərçivələri keçmək lazım deyil”
"Təmiz Dünya” Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin sədri
Mehriban Zeynalovahesab edir ki, əslində sosial-psixopatlar
deyilən bir qrup var və onlar psixi cəhətdən anormal adamlardır. Həmsöhbətim
belə adamların bundan xüsusi zövq aldığını qeyd etdi: "Belə psixopatlar qadınları tora saldıqca özlərini təsdiq etdiyini və doğrultduğunu
hesab edirlər. Təəssüflər olsun ki, bu kimi problemlərin sonradan həlli çox
çətin olur. Hesab edirəm ki, problemin tək yolu sosial şəbəkədə
danışılan şəxs haqqında dolğun məlumat
toplamaqdır. Bu zaman tələskənliyə yol vermək olmaz. Bəzən qızlar xoş sözləri,
deyilən vədləri real qəbul edir və bunun əsl sevgi olduğunu hesab edirlər. Ona
görə də qızlar tez bir zamanda münasibətə razılaşırlar. Hətta sosial şəbəkələr
vasitəsilə qurulan qısa bir ünsiyyətdən sonra ailə qurmağa razılıq verənlər də
olur. Elə olur ki, bəzən qadınlar onlarla intim münasibətlərə belə razılıq verirlər. Bu münasibətlərin əksəriyyətinin
də acı nəticələri göz qabağındadır”.
M.Zeynalova
deyir ki, zərərçəkən qadınların bir qismi sonradan bu haqda aidiyyəti qurumlara şikayət etsə də, çox zaman belə hadisələr məxfi saxlanlır: "Bundan sonra isə
qadınlar daha böyük travma ilə yaşamağa
məcbur olurlar. Problemin ən əsas həlli
budur ki, qadınlar tanımadıqları adamlarla açıq-saçıq şəkildə
danışmamalıdırlar. Həmçinin, qadınlar şəbəkədə şəxsi şəkil və videoların göndərilməsinin, yaxud özü ilə
bağlı məlumatların yayılmasının qarşısını əvvəlcədən almalıdırlar. Sosial şəbəkədə maksimum şəkildə ehtiyatlı olmaq lazımdır.
Əksər hallarda qadınlar sosial şəbəkədə özləri haqda geniş məlumat verirlər. Bu
detallar da qarşı tərəf üçün açar rolu
oynayır. Belə olduğu halda həmin qadını ələ almaq, onunla münasibət qurmaq daha asan olur. Bəzən belə
sosial-psixopatlarla insanların xeyli
ortaq dostları olur ki, belə olduğu təqdirdə onlar daha inandırıcı görünür. Ola
bilsin ki, həmin psixopat digərlərinə də dostluq təklifi göndərib. Lakin təkcə bu əsas göstərici deyil. Qarşı tərəf haqqında
tam dolğun məlumat toplamaq lazımdır. Müəyyən çərçivələri keçmək lazım deyil.
Sosial şəbəkədə iş ilə bağlı tanımadığın biri ilə danışa bilərsən. Amma
tanımadığın insanlarla şəxsi
mövzuda müzakirə aparmaq çox böyük faciələrlə
nəticələnə bilər. Ailəli xanımlara gəldikdə isə deyə bilərəm ki, belə hallara
daha çox qadına diqqət olmayan və yaxud
ailədə zorakılıq, şiddət olduğu zaman yaşanır. Bəzən isə ailəli qadınlar
özləri macəra axtarışında olurlar. Bu halda isə çox zaman onlar özləri tora
düşürlər. Lakin bir şeyi də unutmaq olmaz ki, bu dələduzluqla təkcə kişilər
deyil, eyni zamanda qadınlar da məşğul olurlar. Ona görə də maksimum şəkildə
ehtiyatlı olmaq lazımdır”.
"Qadınların əksəriyyəti sevgi yoxsulluğundan əziyyət çəkirlər”
Psixoloq Gülnarə Əliyevanın fikrincə,
bu, təkcə indinin problemi deyil. Müsahibim deyir ki, əvvəllər də belə
problemlər olub, gələcəkdə də olacaq: "Çünki bu qadınların mayası ilə əlaqəli
bir şeydir. Qadınlar tez inanan, qarşıdakını özü kimi görən, mərhəmətli, şəfqətli
bir psixologiyaya sahib olurlar. Buna görə də, kişiləri də özləri kimi görürlər. Adətən sosial şəbəkədə münasibət
quran qadınlar bunun nəticəsinin nə
olacağını düşünmürlər. Çünki onlar bu münasibətə o niyyətlə başlamırlar.
Qadınlar bu zaman sevib evlənəcəyini, xoşbəxt olacağını düşünür. Kişilərin bir çoxu isə əksinə, tamam başaq niyyətdə olurlar.
Onlar ilk andan düşünürlər ki, mənim bu
qadınla münasibətim müəyyən nöqtəyə çatmalıdır və ondan istifadə etməliyəm. Təəssüflər
olsun ki, qadınların əksəriyyəti bunu dərk edə bilmirlər. Münasibətə başlayan
qadınların əksəriyyəti sevgi
yoxsulluğundan əziyyət çəkirlər. Həmçinin, depressiyada olan xanımlar da belə münasibətə çox meylli olurlar. Həyat
yoldaşından, ailəsindən görə bilmədikləri
sevgi və qayğını qadınlar başqa limanlarda axtarırlar. Bundan başqa,
maddi sıxıntılar da subay xanımları belə münasibətə cəlb edir. Onlar internetdə tanış olduqları oğlanın
maddi vəziyyətinin yaxşı olduğunu görərək,
onu həyatlarının qurtarıcısı kimi görürlər. Əksərən, belə münasibətlər
dostluq əlaqəsi ilə başlayır. Kişilər də bu zaman qadınların psixologiyasını mənimsəyib,
ondan istifadə edirlər. Onlar çox vaxt özlərini yazıq biri kimi təqdim edərək,
təkcə bu qadında rahatlıq tapdığını söyləyir.
Qadınlar da "o mənsiz nə edər, onu ata
bilmərəm” deyib münasibəti kəsmirlər. Kişilər bir iki jest edərək, qadınları
asanlıqla tora salırlar”.
Psixoloqun
sözlərinə görə, bəzən qadınlar ailədəki sevgi yoxsulluğundan bu yola əl atırlar:
"Bu qadınları danışdırsaq görərik ki, problem əslində uşaqlıqdan qaynaqlanır. Təəssüf
ki, Azərbaycanda ata-qız münasibəti istənilən səviyyədə deyil. Atanın uşaq psixologiyasında tamam başqa yeri var.
Lakin bizdə belə bir düşüncə var ki, qız uşağının tərbiyəsi
ilə yalnız ana, oğlan uşağının tərbiyəsi ilə ata məşğul olmalıdır. Halbuki, bunların yerini
dəyişsək, daha uğurlu nəticə əldə edə bilərik. Ata sevgisindən uzaq qalan
qızlar, boşanan qadınlar bu tələlərə daha tez düşürlər. Çünki onların sevgi təminatı uşaqlıqdan ödənməyib. Bu da
insan həyatının müəyyən mərhələsində özünü büruzə verir. Ona görə də qızlar bir
xoş sözə, bir jestə tez aldanırlar. Hesab edirəm ki, səbəblərin ən böyüyü məhz
budur. Bununla yanaşı, depressiyada olan qadınlar da dərdləşməyə adam axtarır,
sosial şəbəkədə kiminləsə söhbət edib, ona bağlanırlar. Bəzən kişinin evli
olduğunu bilsələr belə onu tərk edə bilmirlər. Çünki qadın artıq aşiq
olduğunu düşünür. Buna görə də istəsələr
də, istəməsələr də kişinin hər dediyini edirlər. Məhz buna görə də çox çirkin
hadisələr baş verir. Şəkillər videolar çəkilir və qadınlar öz acizliyinin
qurbanı olurlar. Onlar etdikləri səhvin üstünə başqa səhvlər etməyə və bu
çirkin münasibəti saxlamağa məcbur qalırlar. Ona görə də çalışmaq lazımdır ki,
qızlarımızı ayıq-sayıq böyüdək.
Qadınların həyat yoldaşı onlara
daim sevgi və diqqət göstərsinlər. Bu xəbərləri oxuyan qızlar başa düşməlidirlər
ki, tanımadıqları insanla ünsiyyət qurmaq olmaz. Az yaşlı qızların bəziləri
düşünür ki, kiminləsə danışsam belə
sonradan ayrıla, yaxud dost ola bilərəm. Bu da tamamilə səhv düşüncədir.
Qadınlar bu cür kişiləri sevdiyini düşünürlər və hər şeyi qurban verməyə hazır olurlar.
Onlar lazımsız cəsarət göstərib, özlərini
qurban edirlər. Bəzən rayon yerlərində yaşayan qızlar sosial şəbəkədən tanıdığı
oğlanın arxasınca Bakıya gəlirlər. Belə oğlanlar isə bu qızlardan yetərincə
istifadə edirlər. Buna görə də baş verənlərdən dərs alıb, qızları bu həddə gətirib
çıxarmaq lazım deyil. Çünki onlar bu zaman qurtuluşu başqa yerdə axtarırlar”.
Şəbnəm
Mehdizadə