Sosial mənzillərə böyük tələbat varsa...
7
May saat 10:00-da Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyi (MİDA) sosial mənzillərin
satışına başladı. Hazırda Bakı şəhərində ev
almaq arzusunda olan kifayət qədər insanın olduğunu nəzərə alsaq, MİDA-nın bu addımını yüksək qiymətləndirməmək olmaz. Bu
evlərin qiymət baxımından da münasib, həmçinin təmirli şəkildə olması satışa
çıxarılan digər mənzillərdən üstünlüyüdür. Bu da, əhalini ev aldıqdan sonra təmir
xərcindən azad edir. Həmçinin mənzillərin içərisində mebellərin də olması
aztəminatlı ailələr üçün olduqca əlverişlidir. Lakin satış başlayandan sonra MİDA-nın
saytında problemlər yarandı. Vətəndaşların
bununla bağlı ciddi narahatlığı, hətta deyərdim ki, etirazları oldu. Məsələnin ciddiliyini nəzərə alaraq "Güzəştli
mənzil” sistemi vasitəsilə satışa çıxarılan mənzillərin elektron qaydada seçimi
zamanı yaranmış problemlə bağlı Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyi ilə
Nəqliyyat,Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyibirgə açıqlama
yayıb: "Qeyd edək ki, satış Nəqliyyat,Rabitə və Yüksək Texnologiyalar
Nazirliyinin operatoru olduğu "Elektron hökumət” portalına (www.e-gov.az)
inteqrasiya olunmuş "Güzəştli mənzil” sistemi vasitəsilə həyata keçirilir.
Bununla da Yasamal Yaşayış Kompleksində satışa çıxarılan ilk 4 bina üzrə 260
mənzil elektron kabinetə sahib olmuş vətəndaşlar tərəfindən bərabər şəkildə
şəffaf, real vaxt rejimində və kənar təsir olmadan seçilib.
Xüsusilə,
bildiririk ki, "Güzəştli mənzil” sistemi mənzil satışında ölkəmizdə ilk
vəunikal proqram sistemidir. Sistemin üstünlüyü ondan ibarətdir ki,
vətəndaş mənzillərin seçimini insan faktoru olmadan internet vasitəsilə, rahat
və qısa zamanda həyata keçirir. Sistemdə hər bir addım qeydə alındığından vətəndaşlar
tərəfindən aparılan seçimin şəffaflığı qorunur. Bu baxımdan "Güzəştli
mənzil” layihəsinə böyük maraq var və sistemdə şəxsi kabinet əldə edənlərin
sayı 8800 nəfərədək olub”.
Açıqlamada
həmçinin qeyd olunub ki, "Elektron hökumət” portalına adi halda müraciətlərin
sayı portalın fəaliyyəti ərzində eyni anda 1500-dən çox olmadığı halda,
"Güzəştli mənzil” layihəsinə vətəndaşlar arasında marağı, şəxsi kabinet sayını
və sistemin yüklənməsini nəzərə alaraq "Elektron hökumət” portalına eyni anda
xidmət üzrə daxilolmaların sayı öncədən 10.000-ə qədər artırılıb: "Lakin ilk
mənzillərin seçimi mərhələsində "Elektron hökumət” portalında və "Güzəştli
mənzil” sistemində vətəndaşların daxilolmalarının və apardıqları əməliyyatların
sayı kütləvi xarakter daşıyıb. 07 may 2018-ci il tarixində saat 11:50-yə qədər
"Güzəştli mənzil” sisteminə ümumi müraciət 60184, eyni anda qeydə alınan
qoşulma sayı isə 16.000-dən çox olub. Buna görə də portal artıq yüklənməyə
məruz qalmış və müraciətlərin eyni anda qeydə alınmasında qısa müddətli ləngimə
yaranaraq nasazlıq baş verib. Belə ki, sistem tərəfindən növbələşdirilən ilk
müraciətlər qəbul olunaraq emal edilib, növbəti müraciətlər isə gözləmə
mövqeyinə göndərilib”.
Yaranmış
halın həll edilməsi məqsədilə Nəqliyyat,Rabitə və Yüksək Texnologiyalar
Nazirliyivə Agentlik baş vermiş texniki nöqsanları operativ qaydada
aradan qaldırıb: "Bildirmək istərdik ki, Agentlik və Nəqliyyat,Rabitə və
Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinövbəti mərhələlərdə "Güzəştli mənzil”
sistemi vasitəsilə satışa çıxarılacaq mənzillərin elektron qaydada seçimini
daha da təkmilləşdirəcək və baş vermiş nöqsanların təkrarlanmamağı üçün bütün
zəruri tədbirləri həyata keçirəcək”.
Sosial evlərə olan tələbatın bu qədər çox
olması onu diktə edir ki, bu tip mənzillərin tikilməsi çoxalmalıdır. Sosial
evlərin çox tikilməsi mənzil bazarında da rəqabət yarada bilər. Bu kimi
məsələlərlə bağlı ekspertlərin fikirlərini öyrəndik.
İqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov bildirir ki, 260 mənzilin təklif
olunduğu ilk mərhələdə tələbin bu qədər yüksək olacağı öncədən bəlli idi: "Gözlənildiyi
kimi, 8 minə yaxın vətəndaş 260 mənzili daha tez seçməyə çalışdı. İlk günün
nəticələri göstərdi ki, Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyi prosesə hazır olsa da,
təəssüf ki, Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi öncədən
proqnozlaşdırılan yüksək sifariş dalğasına hazır olmadı. Nəticədə, elektron
sistemdə fasilələr vəeləcə də seçilmiş
mənzilin elektron imza ilə təsdiq olunmasında problemlər yarandı. Halbuki,
mayın 7-si saat 10:00-da elektron sistemdə yüksək sifarişin olacağı öncədən
gözlənilən olduğundan, bu sistem test edilməli idi. Sosial mənzillər Azərbaycan
vətəndaşları üçün vacib layihə olduğundan bütün mərhələlərdə, xüsusən də ilkin
satışda prosesin məsuliyyətli idarə edilməsi çox vacibdir. Mayın 7-də sosial
mənzilləri seçən, amma sistemdəki fasilələr səbəbindən onu öz elektron imzaları
ilə təsdiq edən bilməyənlərə əlavə zamanın verilməsi və onların seçiminin
tanınmasına ehtiyac var. Bütün hallarda, birinci mərhələdə seçim etmiş
vətəndaşlarımızın evlə təmin olunmasına birmənalı şəkildə imkan yaradılmalıdır.
Yasamaldakı kompleksdə daha 1600-dən artıq mənzilin növbəti aylarda satışa
çıxarılacağını da nəzər alaraq, elektron sistemin təkmil hala gətirilməsi
istiqamətində işlərin sürətləndirilməsinə ehtiyac var”.
Ekspert mənzillərin satış qiyməti ilə bağlı
təklifini də qeyd etdi: "Ən çox müzakirə edilən məsələlərdən biri də mənzillərin
qiyməti ilə əlaqədardır. Belə ki, ƏDV daxil olmaqla 1 otaqlı mənzillərin
qiyməti – 29 925 manatdan, 2 otaqlı mənzillərin qiyməti – 47 282 manatdan, 3
otaqlı mənzillərin qiyməti – 65 626 manatdan başlayır. Sosial ipoteka krediti
hesabınamənzilləri alan zaman aylıq ödənişlər
1 otaqlı mənzil üçün 129-136 manat, 2 otaqlı mənzil üçün 203-236 manat, 3
otaqlı mənzillər üçün isə 282-288 manat olacaq. Mənzillərin qiyməti həmin
ərazidə yerləşən analoji mənzil ilə müqayisədə aşağı olsa belə, İqtisadi və
Sosial İnkişaf Mərkəzi olaraq hökumətə sosial mənzillərin qiymətinin ucuzlaşdırılması
ilə bağlı təkliflərimizi təqdim etmişik. Təklif edirik ki, dövlət sosial
mənzillərin inşası ilə bağlı xərcin bir hissəsini öz üzərinə götürsün. Xərcin
kompensasiya edilməsi, nəticə etibarı ilə qiymətin aşağı düşməsinə gətirib
çıxardacaq. Mənzillərin xərcinin üçdə biri dövlət hesabına kompensasiya edilə
bilər. Burada əvəzsiz kompensasiyadan söhbət gedir. Bu, sosial kredit üçün
ödənilən aylıq ödənişlərin də qiymətinin aşağı düşməsinə səbəb olacaq. Odur ki,
biz xərcin üçdə birinin dövlət tərəfindən əvəzsiz olaraq qarşılanmasını təklif
edirik və hesab edirik ki, bu, aztəminatlı vətəndaşların maraqları baxımından
daha faydalıdır. Bu halda 1 otaqlı mənzilin qiyməti 19950 manata, 2 otaqlı mənzilin
qiyməti 31521 manata, 3 otaqlı mənzilin qiyməti isə 43750 manatadək azalacaq.
Buna uyğun olaraq aylıq ödənişlər orta hesabla 1 otaqlı mənzil üçün 87 manata,
2 otaqlı mənzil üçün 147 manata, 3 otaqlı mənzil üçün isə 188 manatadək azala
bilər. Bu isə aztəminatlı ailələr üçün daha məqbul hesab oluna bilər. Neftin
mövcud yüksək qiymətləri fonunda ölkə gəlirlərinin artdığını nəzərə alsaq, bu
subsidiya üçün maliyyə mənbəyinin tapılması da çətin deyil”.
Məsələ ilə bağlı"MBA Group” konsaltinq
şirkətinin baş direktoru, daşınmaz əmlak sektoru üzrə ekspert Nüsrət İbrahimovunda fikirlərini öyrəndik. Müsahibimiz
güzəştli mənzil layihəsinin daşınmaz əmlak bazarına hələ ki, ciddi bir təsirinin olmadığını deyir:
"MİDA-nın təklif etdiyi qiymətlər kifayət qədər yaxşıdır. Ona görə də
vətəndaşlar arasında bu qədər müraciətin olması gözlənilən idi. Amma inanmıram
ki, yaxın müddətdə bazara təsiri olsun. Çünki satışa çıxarılan mənzillər
müəyyən sosial qruplara aiddir. Həmin sosial qrup da əmlak bazarında elə də
böyük paya malik deyil. Güzəştli
mənzilləri alanlar əmlak bazarını tənzimləyəcək və ya bazarda müəyyən
dəyişikliyə səbəb olacaq kontingent deyil. Amma tikinti bazarında,
vətəndaşların işlə təmin olunmasında müəyyən qədər canlanmaya səbəb olar bilər.
Həmçinintikinti şirkətlərini şəhərsalma standartlarına əməl etməyə sövq
edər”.
Günel Azadə