Sərnişin daşımada xidmət keyfiyyəti artacaq
Azərbaycanda nəqliyyat
xidmətlərinə görə qiymətlər 10 ilə yaxın müddətdə dəyişdirilməmiş qalıb. Hətta
ümumdünya iqtisadi böhranı baş verən zamanlarda və ondan sonrakı illərdə bir
çox ölkələrdə kəskin bahalaşma baş versə də, bu, sərnişindaşımaya təsir etsə
də, Azərbaycanda metro və avtobuslarda gediş haqqı artırılmayıb. Bir qədər
konkretləşdirsək, müntəzəm avtobus marşrutları üzrə sərnişindaşıma
xidmətlərinin tariflərinin yuxarı hədləri sonuncu dəfə 2007-ci ilin 6 yanvar
tarixində, metroda sərnişindaşıma xidmətinin tarifi 2011-ci ilin 24 noyabr
tarixində təsdiq edilib. Halbuki, bu müddət ərzində nəqliyyat infrastrukturu
yenidən qurulub, ictimai nəqliyyat və metro infrastrukturu müasir standartlara
uyğun yenidən formalaşdırılıb. Bütün bunlar nəzərə alınaraq, ötən ayın sonunda
Tarif Şurası ictimai nəqliyyatda sərnişindaşıma xidmətləri üzrə yeni tariflər müəyyənləşdirib.
Metro nəqliyyatında sərnişindaşıma xidmətinin tarifi 1 gediş üçün 30 qəpik,
Bakı şəhərində, eləcə də digər şəhər və rayonlarda sərnişindaşıma xidməti
tarifinin yuxarı həddi müntəzəm şəhərdaxili avtobus marşrutları üzrə 1 gediş
üçün 30 qəpik müəyyən edilib. Bununla yanaşı, şəhərətrafı və qəsəbələrarası
avtobus marşrutları üzrə məsafədən asılı olaraq 1 gediş üçün 30-90 qəpik,
müntəzəm şəhərlərarası avtobus marşrutları üzrə 1 kilometr üçün 2,4 qəpik
təsdiq edilib. Yeni tariflər cari ilin 1 avqust tarixindən qüvvəyə minib.
Sözsüz ki, bu addımla
xidmət səviyyəsi davamlı olaraq yüksəldiləcək, nağdsız ödəniş sisteminin
tətbiqi daha da genişləndiriləcək, sərnişindaşımada dövlət büdcəsindən
asılılığı azaldacaq. Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi,
"Bakı Metropoliteni” QSC, Bakı Nəqliyyat Agentliyi vasitəsilə "BakuBus” MMC və
sərnişindaşıma xidmətlərini həyata keçirən bir sıra subyektlərin mətbuata
açıqlamaları da deyilənləri təsdiq edir. Misal üçün, Nəqliyyat, Rabitə və
Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi yanında Dövlət Avtomobil Nəqliyyatı Xidməti
(DANX) avtobuslarda gediş haqqının artırılması məsələsinə aydınlıq gətirərək
bildirib ki, sonuncu dəfə avtobus marşrutları ilə sərnişindaşıma xidmətlərinin
tariflərinin yuxarı həddi 2007-ci ildə müəyyən olunsa da, həmin vaxtdan indiyə
qədər ötən müddətdə nəqliyyat parklarının istismar və daşıma xərcləri dəfələrlə
artıb. Sərnişindaşımada xidmət keyfiyyətinin artırılması daşıyıcılar qarşısında
qaldırılsa da, sərnişindaşıma tariflərinin aşağı olması daşıyıcılara avtobus
parkının yenilənməsi üçün investisiya qoyuluşuna imkan verməyib. Ona görə də
daşıyıcılar bu problemin həlli ilə bağlı nazirliyə və digər müvafiq qurumlara
çoxsaylı müraciətlər ediblər. DANX bu müraciətlər əsasında mövcud vəziyyət
detallı təhlil edib, xidmət keyfiyyətinin artırılması, avtobus parkının
yenilənməsi, müasir və dayanıqlı daşımanın həyata keçirilməsi üçün tariflərə
yenidən baxılmasını zəruri sayaraq, Tarif Şurasına müraciət edib. Tarif
Şurasının son qərarından sonra isə bəyan edilib ki, tariflərin yuxarı həddinin
yenidən müəyyən olunması sərnişindaşıma fəaliyyəti göstərən daşıyıcılara
maliyyə vəziyyətini sağlamlaşdırmaq və nəticədə vətəndaşa daha yüksək və
keyfiyyətli xidmət tələbinin mərhələli şəkildə icrasına gətirib çıxaracaq.
"Bakı Metropoliteni”
QSC-nin mətbuat katibi Bəxtiyar Məmmədov da bildirib ki, vətəndaşlara daha
yüksək və keyfiyyətli xidmət göstərmək üçün bundan sonra da istismar müddətini
başa vurmuş qatarlar xətdən çıxarılacaq, mərhələli şəkildə yeni, müasir
qatarların alınması davam etdiriləcək. Müqayisə üçün onu da qeyd etmək yerinə
düşər ki, Avstriyada bir vətəndaş aldığı maaşla azərbaycanlıdan 2 dəfə az
metrodan istifadə edə bilir. Avstriyada metroda bir gedişin qiyməti 2.4 avro -
4.8 manatdır. Avstriyada orta aylıq əmək haqqı 2324 avro olduğu nəzərə
alınarsa, orta hesabla bir avstriyalı 1 ayda aldığı maaşla 968 dəfə metrodan
istifadə edə bilər. Azərbaycanda metroda gediş haqqı 30 qəpik, orta aylıq əmək
haqqı isə 540 manatdır. Orta hesabla bir azərbaycanlı 1 ayda aldığı maaşla 1800
dəfə metrodan istifadə edə bilər.
Xatırladaq ki, Bakı
metropolitenində sonuncu tarif dəyişikliyi 2011-ci il dekabrın 1-də olub. Həmin
il noyabrın 24-də Tarif Şurasının verdiyi qərara əsasən, qiymət 15 qəpikdən 20
qəpiyə dəyişdirilib. Bir neçə gün bundan öncə isə bu qiymət 30 qəpik həddində
təsdiq edilib. Hətta mövcud tarif dəyişikliyindən sonra da Bakı metropoliteni
əksər ölkələrlə müqayisədə aşağı tariflə xidmət göstərir. Hazırda Bakı
metropolitenində bir sərnişinin daşınmasının maya dəyəri 47 qəpiyə bərabərdir.
Bu qiymət yalnız sərnişin daşınmasına sərf olunan istismar xərcləri hesabına
formalaşır və buraya metronun perspektiv inkişafı, tikintisi, mövcud
infrastrukturun əsaslı təmiri, modernləşdirilməsi, yenidənqurma tədbirləri,
yeni qatarların alınması və sair daxil deyil. O da sirr deyil ki, hazırda bu
məsələlər Azərbaycan dövlətinin büdcə vəsaiti hesabına həll edilir. Tam
obyektiv olaraq bir məsələyə də diqqət yetirmək gərəkdir ki, metropolitenin
əsas təchizatı, əksərən, ölkəmizdən kənardan xarici valyuta hesabına alınan
mallar hesabına aparılır. İstismarla bağlı bir çox avadanlıq, maşın və
mexanizmlər, ləvazimatlar ölkə xaricindən gətirilir. Son illərdə isə Bakı
metropolitenində yenidənqurma, infrastrukturun müasir standartlar səviyyəsinə
çatdırılması prosesinin xeyli sürətləndirilməsi hamıya bəllidir. Məhz dövlətin
ayırdığı vəsait hesabına 2015-ci ildən bu yana ən müasir standartlara, sərnişin
təhlükəsizliyi və rahatlığı ən yüksək həddə olan vaqonların alınmasına
başlanılıb. Vaqonlar istismar müddətini başa vurduqca və metropoliten xətləri
inkişaf etdirildikcə, onlar ən müasir analoqları ilə əvəzlənir.
Sonda yeni tariflərin
nəqliyyat infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi istiqamətində tədbirlərin
sürətləndirilməsinə, onun maliyyə təminatının yaxşılaşdırılmasına, ən nəhayət,
ölkə vətəndaşlarına keyfiyyətli xidmət göstərilməsinə səbəb olacağını bir daha
vurğulamaq istərdik.
Alpər
TURAN