“Seriala ciddi sənət kimi baxmaq düzgün deyil” - Fotolar
27
yaşlı gənc yazar Pərviz Seyidli qonağımızdır. Qələm əhli onu bir yazar,
dramaturq kimi daha yaxşı tanıyır. "Pişik qız” romanı, hekayələri ilə özünə
kifayət qədər oxucu sevgisi qazanıb. Serial həvəskarları isə onu "Dəfnə ağacı”,
"Sən olmasaydın”, "Laləli saray”, "Sarı gəlin” seriallarının ssenaristi kimi
sevir. Hazırda ARB televiziyasında nümayiş olunan "Könül yarası” serialının
ssenaristi olan müsahibim bizimlə söhbətində bir çox maraqlı məqamlara toxundu.
-
Yazıçı olmağa sizi nə vadar etdi? Niyə məhz ssenaristlik, dramaturgiya? Dünyada
o qədər peşə var ki.
- Mütəfəkkirlərimizdən biri deyib ki, biz
elə bilirik, ideyaları özümüz seçirik. Ancaq əslində, ideyalar özü bizi seçir. Bu
o deməkdir ki, iradəmdən əlavə, həm də qeyri-iradi şəkildə bu istiqamətə
yönəlmişəm.
- Bu peşəni seçməyinizə oxuduğunuz kitablar necə, öz təsirini göstərə
bilibmi?
- Ədəbiyyatçı ailəsində doğulmuşam. Evimizdə
hər yer kitabla dolu olub. Hətta uşaqlığımı xatırlayanda, oyuncağımdan çox kitablarım
olduğunu görürəm. Klassik ədəbiyyatı oxuyaraq böyümüşəm. 9-10 yaşımda demək olar
ki, Şərq klassikasının nəhənglərinin çoxunu oxumuşdum. Elə uşaq yaşlarımdan
yerli və xarici dramaturqların, yazıçıların əsərlərini oxuyurdum və hiss edirdim
ki, onlar məni qane etmir. Tutaq ki, "Koroğlu” dastanını oxuyanda orada qeyd
edilirdi ki, Koroğlu Toqata gedir. Deyirdim ki, o nə üçün Ağsuya, ya başqa bölgələrə
gəlmir? Bunun ardını özüm qoşmağa başlayırdım. Daha sonra kinoya marağım yarandı
və bu niyyətlə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinə
hazırlaşdım.
-
Dramaturgiyaya böyük maraq göstərdiyiniz halda, "Teatr rejissorluğuna” qəbul olundunuz.
- Əslində, dramaturgiya teatrın məhək
daşıdır. Yaxşı bir əsər yazıb, onu kinoya çevirmək istəyirdim. Universitetə daxil
olmazdan əvvəl düşünürdüm ki, orada hər tərəf kameradır və sən istədiyin
ssenariyə uyğun film çəkə biləcəksən. Ancaq universitetə daxil olanda bunların yalnız
xəyaldan ibarət olduğunu gördüm. Buna baxmayaraq, içimdə bir sevgi var.
Tələbəlik illərimdə getdikcə teatra öyrəşdim,
dramaturgiya ilə məşğul oldum və teatr məni özünə daha çox çəkdi. O illərdə bir
neçə qısa filmlər çəkdim və tamaşalar hazırladım. Qısametrajlı filmim "Ailə” film
festivalında yet tutdu.
-
Demək rejissorluq qabiliyyətiniz də var.
- Hazırda yazmaq mənim üçün daha
əhəmiyyətlidir. Amma kino da çəkirəm, rejissor
kimi işlədiyim Heydər Əliyev adına Müasir Təhsil Kompleksində ssenarilər yazır,
tamaşalar qururam. Elə şeylər olur ki, yazmaqla sakitləşə bilmirəm. Onun filmini
çəkmək istəyirəm. Yazmağın sirri başqadır. Yazıda sən özünlə məşğulsan. Kinoda isə
aktyorlarla çalışırsan. Düşündüm ki, insanlarla işləməkdənsə, kağızla işləsəm, daha
yaxşı olar.
- Kimlərin əsərləri sizə daha çox toxunur?
- Dünya ədəbiyyatından Qabriel Qarsiya Markezi,
Vladimir Nabokovu, Orhan Pamuku, Haruki Murakamani, Viktor Pelevini, Mustafa
Məsturu (siyahını uzatmaq olar), öz ədəbiyyatımızdan Anarı, Elçini, İsa
Muğannanı, müasirlərimizdən Kənan Hacını, Şərif Ağayarı, Qisməti, Təranə Vahidi
və daha çox müəllimim İlqar Fəhminin əsərlərini oxuyuram. Onun yazdıqları mənə çox
toxunur. Uşaq yaşlarımda Nizamini, Füzulini oxuyurdum. Ancaq onların müasir variantını,
ekvivalentini tapa bilmirdim. İlqar Fəhminin şeirləri ilə tanış olduqda düşündüm
ki, o, bu ənənənin davamçısıdır. Xəstəliyə tutulmuş kimi davamlı olaraq onun romanlarını
oxumağa başladım.
- Sizcə,
oxumaq bir xəstəlikdirmi?
- Oxumaq həyat tərzi, bir vərdişdir. Yemək
yemək, su içmək kimi bir şeydir. Hər gün çantamda özümlə bərabər ən azı iki kitab
gəzdirirəm.
- Serialların
ssenarisini yazmağa necə başladınız?
- Seriallarla tanışlığım ilk dəfə ATV
telekanalında yayımlanan "Dəfnə ağacı” serialı ilə başladı. İlqar Fəhmi məni həmin seriala dəvət etdi. Mən
də o zaman roman üzərində işləyirdim. Azərbaycanın səs-küy gətirən ilk gündəlik
seriallarından idi. İlqar Fəhmi, Yaşar Əhmədov Reyhan İsayeva ilə birlikdə
serialın süjet xəttini hazırladıq. Bu serialın da mənim həyatımda rolu böyük oldu.
Açığını deyim, bu mənim serial aləmində ilk işim idi deyə çox çətinlik çəkirdim.
Bayaq da qeyd etdiyim kimi, mən eyni zamanda Heydər Əliyev adına Müasir Təhsil Kompleksində
çalışıram. Həmin ərəfələr isə həm orada tamaşalar hazırlayırdım, həm də bu
serialın ssenarisini yazmağa başladım. Ondan sonra silsiləli şəkildə "Sən olmasaydın”,
"Laləli saray”, "Sarı gəlin” seriallarının ssenarisini yazdım. Hazırda isə ARB
televiziyasında nümayiş olunan "Könül yarası”
serialının ssenarisini hazırlayıram.
- Tamaşaçılar
seriallarımızın ssenarilərinin reallıqdan uzaq olduğunu deyir, kriminal aləmdən
daha çox fraqmentlərin olmasından gileylənirlər...
- Ssenaristi olduğum seriallarda dava-qırğınlar,
kriminal hadisələr azdır. Kütləyə başqa bir şey təqdim edəndə, buna baxmır. İnsanlar
istəyir ki, öz problemlərini seriallarda görsünlər. Biz ümumi məişət problemləri
üzərində ssenari qururuq, çalışırıq ki, ora başqa xətlər də daxil edək. Serialın
reytinqi kütlədən asılıdır. Sən onlara fərqli nəyisə təqdim edəndə, ona
baxmırlar. Çalışırıq ki, ortaya keyfiyyətli məhsul çıxaraq.
- Çox zaman
ssenarilər türk seriallarından götürülür. Bu da hər dəfə müzakirə olunan
mövzulardandır.
- Yeri gəlsə, biz türklərdən də pis süjet
xətti qurmuruq. Sadəcə olaraq, serialların süjet xətti eynidir. Türklərdə də hər
zaman ailə, məişət mövzusu gündəmdə olub, bizdə də. Ancaq onların maliyyələri yaxşı
olduğu üçün daha böyük komanda ilə çalışırlar. Misal üçün, biz əgər hadisələri üç
məkanda çəkiriksə, onlar bunu 10 məkanda çəkir. Dramaturji materiallar eyni
olduğu üçün ssenarilərdə haradasa bənzərlik var. Bəzən elə olur ki, bizim serialda
olan hadisələri 10 aydan sonra hər hansı bir türk serialında görürəm. Bu o demək
deyil ki, türklər bunu bizdən oğurlayıb. Sizin qeyd etdiyiniz məqamlar
çalışdığım "Media master” prodakşında baş verməyib.
- Ssenari
yazarkən oxuduğunuz kitabların qəhrəmanlarından faydalanırsınızmı? Onları seriala
gətirə bilirsinizmi?
- O qədər... Serial artıq müasir romançılıqdır.
Biz bir roman danışırıq. Cəmiyyətə boş-boşuna gəlin-qayınana mübahisəsini göstərmirik.
Onun altında bir ideya olmalıdır. İdeya olmasa, o süjet iflasa məhkumdur. 200 seriyada
bunu qorumaq çox çətindir. Qəhrəmanlarımız Dostoyevskidən, Mövlanədən sitatlar
gətirir. Bu, insanların diqqətini çəkir. Seriala ciddi ədəbiyyat və ciddi sənət
kimi baxmaq düzgün deyil. Serial insanların asudə zaman keçirmələri, axşam işdən
gələndə yorğunluğu çıxarmaları üçün bir əyləncə vasitəsidir.
- Yazarkən
gözünüzdə canlandırdığınız süjet xəttini aktyor istədiyiniz kimi canlandıra bilirmi?
Serialı izləyəndə, düşündüklərinizin əslində, heç də belə olmadığının şahidi
olmusunuzmu?
- Yaxşı bir ssenaridən pis filmlərin çıxdığı
çox olub. Biz mizanları qururuq, səhnəni yazırıq. Misal üçün, bir epizodik obrazdır,
gəlib bir cümlə deməlidir, hansı ki, o cümlə ilə hər şey həll olunur. Bu
epizodik obraz üçün aktyor dəvət etmirlər, kənardan bir adamı tutub obrazı ona
həvalə edirlər. O da onu elə bir tərzdə deyir ki, heç deməsə, ondan yaxşıdır. Serial
yaradıcılıq laboratoriyasıdır. Hamı burada məşq edir. İllər keçdikcə daha yaxşısını
çəkməyə başlayırıq. Türklərin gündəlik seriallarından o qədər də seçilmirik. Bizim
yaxşı aktyorlarımız da, rejissorlarımız da var. Ancaq hər şeyin başında pul dayanır.
- Bir
az da dramaturgiyanıza nəzər salaq. "Pişik qız” romanınız böyük marağa səbəb
oldu. Bu romanı yazmağa sizi nə vadar etdi?
- Bəli, bu roman çox böyük maraqla qarşılandı.
Romanda əsas mövzu İncəsənət Universiteti və oradakı tələbələrin həyatı ilə bağlı
idi. Kitab, düşünürəm ki, mənə çox uğur gətirdi. Qısa zaman ərzində xeyli
satıldı. Xüsusilə universitetin tələbələri maraqla oxudu. Çoxlu mesajlar gəlir.
Bu roman haqqında xoş sözlər eşitdim. Bu yaxınlarda ikinci bir kitabım işıq üzü
görəcək.
- Sizin
yaradıcılığınıza nəzər yetirəndə, daha çox qadından yazdığınızın şahidi oluruq.
Niyə məhz qadın?
- Kişilər üçün qadınlar hər zaman maraqlıdır.
Kişinin iztirabını mən hər zaman yaşayıram. Ona görə bu mənə maraqlı deyil. Ədəbiyyatın
özünü qadına bənzədirəm. Sən onu çox makiyaj etsən, gözəlliyini itirə bilərsən.
Ona görə ədəbiyyatla yaxşı rəftar etmək lazımdır.
- Qadından
bu cür sevgi ilə bəhs edən yazar niyə indiyə kimi subaydır?
- Qismət olmur. Başım işlərimə qarışıb.
Ssenari yazarkən o qədər gəlin, qayınana problemlərindən yazıram ki, artıq evlənmək
istəmirəm (gülürük).
Xəyalə
Rəis