Şərait əlverişli deyil, amma yenə də ümid var
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı
uzun müddətli danışıqlar hələlik bir nəticə vermir. Amma burada bir məqam var
ki, iki tərəf arasında davam edən uzun müddətli atəşkəs dövründə Azərbaycan
diplomatiyası Ermənistan üzərində üstünlüyə yiyələnib. Ermənistan isə aparılan
danışıqlar prosesini müxtəlif bəhanələrlə uzatmağa çalışır, irəli sürülən
təkliflərdən yayınmağa çalışır. Təbii ki, burada rəsmi Yerevanın məqsədi mövcud
status-kvonu saxlamaqdır. Problemin həllində vasitəçilik missiyasını həyata
keçirən ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri isə hələ ki, irəliləyişə nail ola
bilməyib. Ötən 2017-ci ildə isə problemin həlli ilə bağlı Azərbaycan və
Ermənistan prezidentlərinin, o cümlədən xarici işlər nazirlərinin görüşü
keçirildi. Bəs, görəsən 2018-ci ildə Dağlıq Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı
gözləntilər nədən ibarət olacaq?
Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında Milli Məclisin deputatı, politoloq Aydın Mirzəzadə bildirdi ki,
Dağlıq Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı 2018-ci ildən gözləntilər çoxdur:
"Bu problem kifayət qədər çox uzanıb və onun həll edilməsi artıq günün tələbidir.
Bir ölkənin qonşu dövlətin torpağının bir hissəsini işğal etməsi və onun ərazi
bütövlüyünü tanımaması orta əsr təfəkkürü deməkdir. Azərbaycan problemin həlli
üçün bütün variantlardan istifadə edir. Bir tərəfdən dövlətimiz güclənir,
beynəlxalq aləmdə nüfuzumuz var, silahlı qüvvələrimiz dünyanın ən güclü 50
ordusu siyahısındadır. Digər tərəfdən diplomatik danışıqlara üstünlük verilir.
Problemlə bağlı ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinin vasitəçiliyi ilə
Ermənistan tərəfi ilə müzakirələr keçirilir. Dağlıq Qarabağ probleminin 2018-ci
ildə həll edilməsini istəyərdik. Düzdür, Ermənistan bu məsələdə
qeyri-konstruktivlik göstərir və bacardığı qədər status-kvonu saxlamağa
çalışır. Amma bir məsələ var ki, problemin həlli artıq Ermənistanın nə
düşünməsindən asılı deyil. Problem həll edilməlidir və bu məsələdə Azərbaycan
özünün prinsipiallığını, eləcə də tələbini ortaya qoyub”.
A.Mirzəzadə əlavə etdi ki, Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı
müxtəlif proqnozlar verilir: "Amma nəyin nə olacağını reallıq göstərəcək.
Ermənistanın nə düşünməsindən asılı olmayaraq, Azərbaycan bu problemin həll
edilməsində israrlıdır və istəyini ortaya qoyub. Onu da qeyd edim ki,
Ermənistan Azərbaycanın silahının gücünü dəfələrlə öz üzərində hiss edib və
istənilən təxribatın qarşısı qətiyyətlə alınacaq. Ermənistan isə bunun
peşmançılığını çəkəcək”.
Politoloq Qabil Hüseynli bildirdi ki,
bu il həm Azərbaycan, həm Ermənistan, həm də Rusiyada seçkilər keçiriləcək: "Belə
olan halda, 2018-ci ildə danışıqlar prosesi ilə əlaqədar əlverişli şəraitin
olduğunu demək mümkün deyil. Dağlıq Qarabağla bağlı danışıqlar prosesinin
taleyi Ermənistan və Rusiyadan daha çox asılıdır, lakin bütün bunlarla yanaşı,
müsbət məqamların da olduğunu vurğulamaq olar. Belə ki, Avropa Birliyi
problemin həlli ilə əlaqədar danışıqlar prosesinin sürətləndirilməsini tələb
edir. ABŞ da bu mövqedə dayanır. Danışıqlarda problemin həlli ilə bağlı müsbət
yanaşmaların çoxaldığının şahidiyik. Rusiya və Ermənistanın problemin həlli ilə
əlaqədar müəyyən əngəllər yaratmasına baxmayaraq, dünya münaqişənin həllini
tələb etməkdədir. Proses belə davam etsə, o zaman danışıqlar prosesində müsbət
dinamikanın artacağını gözləmək mümkündür”.
Q. Hüseynlinin fikrincə, danışıqlarda ən zəruri məsələ razılığın əldə
olunmasıdır: "Güman edirəm ki, Ermənistandakı seçkilərə, yəni mart-aprel
aylarına qədər hər hansı müsbət addım gözləmək mümkün deyil. Amma seçkilərdən
sonra Sarkisyan siyasi hakimiyyətdən getsə, o zaman danışıqlar prosesində
dinamiklik arta bilər. Çünki Karapetyan ölkədə əsas söz sahibinə çevriləcək.
Onun problemlərə yanaşması Sarkisyanın yanaşmasından müəyyən qədər fərqlənə
bilər”.
Politoloq qeyd etdi ki, bu il Rusiyanın özündə də problemə yanaşma
tərzində müəyyən dəyişikliklərin olacağını proqnozlaşdırmaq mümkündür:
"Rusiya-Azərbaycan münasibətləri möhkəmlənir və yeni çalarlarla zənginləşir. Bu
nöqteyi-nəzərdən Rusiyanın yanaşmasından müsbət nə isə gözləmək olar. Ümumiyyətlə,
əksər ekspertlər, ölkələr 2018-ci ili danışıqlar üçün çox əlverişli hesab
edirlər. Ona görə də, Azərbaycanın xarici siyasəti bu istiqamətdə fəallığını
artırmaqdadır. Bildiyiniz kimi, yanvar ayının ikinci yarısında Azərbaycan və
Ermənistan XİN başçılarının görüşü nəzərdə tutulur. Bu görüşdə prezidentlərin
görüşünü hazırlamaq əsas məqsədlərdən biridir. Ola bilsin ki, bu görüşdən
danışıqlar prosesinə təkan verə biləcək nəticələr çıxsın. Sarkisyan dövrünə çox
ehtiyatla yanaşmağın tərəfdarıyam. Amma hər halda, bu məsələdə müəyyən
irəliləyişlərin olacağını təxmin edirəm”.
Politoloq Fikrət Sadıxov isə
vurğuladı ki, Dağlıq Qarabağ münaqişənin həlli ilə bağlı vəziyyət qeyri-adidir:
"Çünki bir çox ölkələr Ermənistanın nazı ilə oynadığı üçün düşmən ölkə beynəlxalq
hüquq normalarına əməl etmir. Çox təəssüf ki, ATƏT-in Minsk qrupu da buna
müəyyən biganəlik nümayiş etdirir. Bütün bunlara baxmayaraq, Azərbaycan həm
hərbi potensialından istifadə edir, həm də diplomatik və siyasi yollara əl atır.
Torpaqlarının bir hissəsinin düşmən işğalında olmasına baxmayaraq, Azərbaycan problemin
həlli istiqamətində çıxış yolları axtarmağa çalışır”.
F.Sadıxov yanvar ayının ikinci yarısında Azərbaycan və Ermənistan
xarici işlər nazirlərinin görüşünün keçiriləcəyini xatırladaraq, bu görüşdə
müsbət gözləntilərin olmayacağını dilə gətirib: "Çünki, əsas məsələlər dövlət
başçılarının görüşündə müzakirə və həll olunur. Amma xarici işlər nazirlərinin görüşü
təbii ki, münaqişə ilə bağlı aparılan danışıqlarda bir addımdır. Əgər Ermənistan
tərəfi bu görüşə yenə də köhnə təkliflərlə, düşüncələrlə gələcəksə, o zaman onun
baş tutmaması yaxşıdır. Çünki bizə ölü təkliflər, mənasız təşəbbüslər, formal
protokol naminə təşkil olunan görüş lazım deyil”.
Politoloqun fikrincə, Azərbaycan tərəfi 2018-ci ildə Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin həlli istiqamətində hücum xarakterli diplomatik addımlar
atmalıdır: "Mənə elə gəlir ki, biz addımlarımızı daha da sərtləşdirməli,
vaxtaşırı hərbi potensialımızdan istifadə etməli, erməni tərəfinə öz hərbi
hazırlığımızı nümayiş etdirməliyik”.
Bəxtiyar MƏMMƏDLİ