“Sahibkar öz əmlakını sığorta etdirməkdə maraqlı olmalıdır”
Martın 26-da səhər
saatlarında Bakının Nizami rayonundakı "Diqlas” ticarət mərkəzində yanğın baş
verib. Ticarət mərkəzi ilə yanaşı,
ətrafdakı bitişik tikililər də yanıb. Nəticədə onlarla sahibkara maddi ziyan
dəyib. Hadisədən sonra aidiyyəti dövlət qurumları öz üzərilərinə düşən
vəzifələri yerinə yetirib, zərərçəkən sahibkarlarla görüşlər keçiriblər.
Bildirilib ki, baş verənlər Prezident İlham Əliyevin şəxsi nəzarətindədir və
dövlət başçısı hər bir vətəndaşa dəyən ziyana görə maliyyə yardımının ödənilməsi
barədə müvafiq tapşırıq verib.
Martın 28-də hadisə ilə
əlaqədar Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə müşavirə keçirilib, icra
qurumlarının rəhbərlərinə müvafiq göstərişlər verilib. Elə həmin gün Prezident yanğınla
əlaqədar Komissiyanın yaradılması haqqında sərəncam imzalayıb.Onun
ardınca Baş nazir Novruz Məmmədov müvafiq Komissiyanın yaradılması barədə
sərəncam imzalayıb. Ən nəhayət, bu gün Prezident İlham Əliyevin imzaladığı daha
bir sərəncamla yanğın nəticəsində zərər çəkmiş sahibkarlara maddi yardım
göstərilməsi üçün Prezidentin ehtiyat fondundan İqtisadiyyat Nazirliyinə ilkin
olaraq 3 milyon manat ayrılıb. Sözügedən məsələ ilə bağlı "Kaspi” qəzetinin
suallarını Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin
üzvü Tahir Mirkişili cavablandırıb.
-
Tahir müəllim, baş vermiş yanğın hadisəsindən sonra görülən tədbirləri necə
dəyərləndirirsiniz?
- "Diqlas” ticarət
mərkəzində yanğının baş verməsi və çoxsaylı sahibkara maddi ziyan dəyməsi obyekti
icarəyə verənlə icarəyə götürənlər arasında yaşanan olaydır. Əgər hadisəyə hüquqi və iqtisadi aspektdən yanaşsaq,
dövlətin burada hər hansı məsuliyyəti yoxdur. Hadisə baş verəndən dərhal sonra
qanuna uyğun olaraq istintaq hərəkətlərinə başlanılıb. Lakin reallıq bundan ibarətdir ki, yaşanan olay
nəticəsində xeyli sahibkara maddi ziyan dəyib. Onların ticarət mərkəzindəki
malları yanıb, maliyyə itkisi ilə üzləşiblər. Ticarət mərkəzindəki yanğın
söndürüləndən sonra zərərçəkən sahibkarlar Nizami Rayon İcra Hakimiyyətində
qəbul edilib, onların fikir və təklifləri dinlənilib, bu barədə səlahiyyətli
şəxslər tərəfindən dövlət başçısına məruzə olunub. Sahibkarların özləri də
Azərbaycandakı internet və media azadlığından yararlanaraq, sosial şəbəkələr,
media, internet üzərindən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə müraciətlər
ünvanlayıblar. Nəzərə almaq lazımdır ki, dövlət başçısı hər zaman Azərbaycan
xalqının çağırışına səs verib və ölkədə həyata keçirilən siyasətin mərkəzində də
vətəndaş amili dayanır. İstənilən hadisə zamanı dövlət və onun başçısı
vətəndaşın yanında olur. Prezident İlham Əliyev bunu öz əməli ilə dəfələrlə
sübut edib. Bu, dünən də belə idi, indi də belədir, heç şübhəsiz ki, sabah da
belə olacaq. Xatırlayırsınızsa, Kür daşqınları baş verəndə, Zaqatala, Ağsu,
İsmayıllı, Şamaxı zəlzələləri olanda və digər fövqəladə hadisələr zamanı
Prezident İlham Əliyev dərhal hadisə yerinə baş çəkib, olayla yerindəcə tanış
olub, zərərçəkmiş vətəndaşlarla görüşüb, onları dinləyib, ardınca da birbaşa
vətəndaşın mənafeyinin qorunmasına xidmət edəcək göstərişlər verib. Bir müddət
sonra dövlət başçısı təkrar hadisənin baş verdiyi ərazilərə gəlib, görülən
işlərlə yerindəcə maraqlanıb, vətəndaşlarla görüşüb, təkrar onların fikirlərini
dinləyib, özü müşahidə aparıb. Yəni, hər bir azərbaycanlının Prezidenti
olacağını vəd verən cənab İlham Əliyev öz fəaliyyəti ilə verdiyi vədinə
sadiqliyini dəfələrlə sübut edib. O, hər hansı fövqəladə hadisə zamanı
vətəndaşın yanında olan, onun probleminin həllinə çalışan, ona dəstək olan ilk
şəxs olub. Hər il dövlət büdcəsinin 35-37 faizinin sosial layihələrə ayrılması
da Azərbaycanda vətəndaşların sosial rifah halının yaxşılaşdırılması
istiqamətində atılan addımlara bariz nümunədir. Təkcə 2019-cu il başlayandan
indiyə qədər ötən müddət ərzində Prezident İlham Əliyev tərəfindən imzalanan
fərman və sərəncamlara da diqqət yetirsək görərik ki, dünyada inkişaf etməkdə
olan sosial dövlət konsepsiyasını daha çox tətbiq edən Azərbaycan dövləti və
onun başçısıdır.
-
Ötən gün Azərbaycan Prezidentinin yanında qeyd olunan məsələ ilə bağlı müşavirə
keçirilib, mühüm qərarlar qəbul olunub, müvafiq göstərişlər verilib. Bununla
əlaqədar nə deyə bilərsiniz?
- Dünən Prezidentin
keçirdiyi müşavirə və verilən tapşırıq vətəndaşlara sosial dəstəklə bərabər,
həm də ölkə başçısının humanizm siyasətinin bariz göstəricisidir. Çünki cənab
Prezidentin dünənki tapşırığı dünyada az-az rast gəlinən nümunədir, dövlətin mühüm
funksiyalarından birinin işə salınması ilə əlaqədardır. Bu, sahibkarlar
arasında vasitəçilik etmək, sığorta şirkətinin həyata keçirməli olduğu
funksiyanın bir hissəsini dövlətin öz üzərinə götürməsi, münasibətlər
tənzimlənənə, istintaq hərəkətləri yekunlaşana qədər sahibkarlara dövlətin
yardımının göstərilməsidir. Sonradan bu
yardımlar günahkar sahibkar və ya sahibkarlar tərəfindən geri ödəniləcək. Yəni
verilən tapşırığın mahiyyəti bundan ibarətdir. Bu, kifayət qədər çevik və
maraqlı, eyni zamanda vətəndaş və sahibkarın rifah halının qorunmasına hesablanan
addımdır. Bu addımla dövlət, eləcə də cənab Prezident zərərçəkmiş vətəndaşın –
sahibkarın yanında olduğunu nümayiş etdirir. Təbii ki, bu da vətəndaşlar
tərəfindən yüksək qiymətləndirilir.
-
Dövlət başçısı müşavirədəki çıxışında bildirdi ki, inkişaf etmiş ölkələrdə
oxşar hadisələr baş verdikdə, bütün maliyyə yükünü sığorta şirkətləri öz
üzərinə götürür. Çünki bütün mallar sığortalanmış olur. O, Azərbaycanda sığorta
sahəsində boşluqların olduğunu təəssüflə dilə gətirdi. İstərdik ki, bu
aspektdən də hadisəyə münasibətinizi bildirəsiniz. Dövlətin, yaxud vətəndaşın
bu məsələdə məsuliyyəti, öhdəliyi nədən ibarətdir?
- Ticarət mərkəzindəki yanğın hadisəsi, onun
ardınca sığorta ilə əlaqədar aparılan müzakirələr bir neçə məsələyə diqqəti
yönəldir. Bildiyiniz kimi, dövlət başçısı müşavirədəki çıxışında digər ticarət
mərkəzlərində də yanğından mühafizə sistemlərinin təkmilləşdirilməsi barədə
göstərişlər verdi. O baxımdan, istənilən halda bu istiqamətdə də görüləcək
işlər var və şübhə etmirəm ki, bununla əlaqədar müvafiq işlər görüləcək.
Bununla yanaşı, məsələnin ikinci tərəfi sığortanın təkmilləşdirilməsidir. Əslində
Azərbaycanda "İcbari sığortalar haqqında” qanun var. Həmin qanunda müvafiq
mexanizmlər, tələblər, öhdəliklər ətraflı qeyd olunub. Hətta özəl sığorta
şirkətlərinin təklif etdiyi paketlər də var. Bu paketlərdə sığorta üçün tələb
edilən məbləğlər də kifayət qədər məqbuldur. Təsəvvür edin ki, əgər bir dükanda
bir sahibkarın 30 min manatlıq malı varsa, onun illik sığortası üçün tələb
olunan məbləğ təxminən 90 manat həcmindədir. Bu, ayda təxminən 7 manat 50 qəpik
edir. Bu, kifayət qədər məqbul məbləğdir. Sahibkar istəsə, bu məbləği ödəyə və
öz malını yanğın və sair hadisələrdən tam sığortalaya bilər. Bunun olmaması o
deməkdir ki, sahibkarlar arasında sığorta mədəniyyətinin formalaşmasına,
sığorta maarifçiliyinin aparılmasına, bu istiqamətdə görüləcək müvafiq işlərə
ciddi ehtiyac var. Bazar iqtisadiyyatının tələblərini nəzərə alsaq, məntiqlə
sahibkar bunu etməli, bunda maraqlı olmalıdır. Fikrimcə, sahibkarların bir
hissəsinin bunu etməməsinin səbəbləri də araşdırılmalıdır. Lakin bu, o demək
deyil ki, Azərbaycanda ümumiyyətlə sahibkarlar mallarını, mülklərini
sığortalamırlar. Son 2018-ci ili əsas götürsək, bütövlükdə icbari əmlak
sığortasının həcmi 14 milyard manatı ötür. Bununla yanaşı, sahibkarlar könüllü
şəkildə daşınar və daşınmaz əmlaklarını 32 milyard manatlıq sığorta etdiriblər.
Bu rəqəmlər öz məsuliyyətini anlayan sahibkarların da kifayət qədər olduğunu göstərir.
Sadəcə, bu səviyyənin, sığortalanma müqavilələrin sayının daha çox
artırılmasına ehtiyac var. Sahibkar da öz mal və mülkünü sığorta etdirməkdə
maraqlı olmalıdır.
Rufik
İSMAYILOV