Riyaziyyatdan “2” alan şirkət rəhbəri - İş adamı
Daima
ideya axtarışındadır, onun fikrincə, yalnız yeniliklərlə öz beynimizi paslanmadan xilas edə bilərik. Düşünür ki,
insan təkcə öz təhsili, uğurları ilə öyünə bilər. Çünki qalan hər şey
keçicidir. Buna görə də mütləq zəkamızı itiləməliyik. Müsahibim "49 Group” şirkətinin təsisçisi Daşqın
Əliyevdir.
Daşqın Əliyev
1990-cı ildə Sumqayıt şəhərində anadan olub. Orta təhsilini də həmin şəhərdə başa
vurub, sonra beynəlxalq münasibətlərin avropaşünaslıq bölməsi üzrə ali təhsil
alıb: "Əslində, beynəlxalq münasibətlər istədiyim sahə deyildi, jurnalistika mənim
üçün daha maraqlı gəlirdi. Sadəcə, qəbul imtahanında ingilis dilindən daha
yaxşı bal topladığıma görə, bu sahəyə yönəldim. Riyaziyyatdan isə həmişə demək
olar "2” alırdım. Regional məsələlər hər zaman diqqətimi çəkib. Siyasətlə bağlı
oxusam da, bu sahə üzrə getmək istəmədim. İkinci kursda oxuyanda artıq işləməyə
başladım. Həmin dövrdə özüm internet kafe işlədirdim. Gecələr boş vaxtım olanda
rus dilini öyrənir, özümü inkişaf etdirməyə çalışırdım. Azərbaycanda ilk məşhurlaşan
sosial şəbəkələrdən biri olan "Facebook” o dövrdə təzə-təzə dəb olurdu, hələ
funksiyaları az, alqoritmləri zəif idi. Mən də Azərbaycanla bağlı bir səhifə
açdım və gözlədiyimdən çox tələb yarandı. Başa düşdüm ki, kütlədə maraq yarada
bilirəm. Daha sonra dostumla birgə ilk işim olan "online shopping”ə başladıq.
"Ebay”, "Amazon” və digər saytlardan məhsul satışı etməyə başladıq. Dolların məzənnəsi
aşağı olduğu üçün bu, mənə sərf edirdi. Təqribən bir sifarişdən 10-20 manat
arası pul qazana bilirdik. Tələbə üçün bu, çox yaxşı qazanc idi. Bununla
yanaşı, müxtəlif video işləri ilə də maraqlanır, sorğular keçirir, çəkilişlər
edirdik. Daha sonra hərbi xidmətə yollandım”.
Qayıtdıqdan
sonra isə bir neçə ay işsiz qalan həmsöhbətim nəhayət, öz işini qurmaq qərarına
gəlir: "Hərbi xidmətdən qayıdanda dost-tanış məni yaxşı işə düzəldəcəklərinə söz
vermişdilər (gülür-red-Ş.M). Mən də onların vədlərinə arxayın olmuşdum. Amma həmin
dövrdə devalvasiya və digər problemlər ortaya çıxdı. İnsan dara düşəndə saman
çöpündən yapışır. Bu, beynin ən mühüm funksiyasıdır. Mən də həmin dövrdə bütün
yollara əl atmalı oldum. Bir müddət təhsil sektorunda çalışdım. Elə həmin ərəfələrdə
"49 Group” ideyası ortaya çıxdı. Dostumla bir neçə iş görürdük. Qərara gəldim
ki, öz işlərimizdən ibarət olan bir səhifə açaq. 2016-cı ilin mart ayında
ikimiz - dostum və mən işə başladıq. Nə ofisimiz var idi, nə də başqa işçimiz.
Həvəskar şəkildə hazırladığımız foto, video işlərini səhifəmizdə paylaşırdıq.
İş elə gətirdi ki, bir ilin tamamında öz ofisimizi açdıq. Amma bunu qarşıya hədəf
qoymamışdıq. Bu işi böyütməyimizdə dost-tanışın da dəstəyi oldu. Azərbaycanda
iş qurmaq üçün əlaqələrin olması çox önəmlidir. Çünki tövsiyə olunan insanlara
güvən daha çox olur. Dostlarım da məni şirkətlərə tövsiyə edirdi. Amma biz
dostlarımıza arxayın olub bekar oturmadıq. Durmadan işlədik, özümüzü inkişaf
etdirdik. Artıq üç aydan sonra işçi və sifarişçi şirkətlərin sayı artmağa
başladı. Hətta Bakıda şirkətin böyük məbləğ qarşısında filialını açmağı da təklif edənlər oldu. Bütün bunlar keyfiyyətli
işimizin, əməyimizin sayəsində oldu. Bu gün şirkətimizin əməkdaşları gedib
kiminsə qapısını döymür ki, bizimlə çalışın. Gördüyümüz işin keyfiyyətinə görə,
müştəri bazası özü bizi seçir”.
Müsahibim
deyir ki, dövrün tələblərinə uyğunlaşmaq elə də asan deyil: "Hazırda komandadan
ofis daxilində 4-5 nəfər çalışır. Dizayn, montaj, əksər işlər ofis içində olur.
Amma ofisdə oturmayan 20-yə yaxın işçimiz var. İlk vaxtlar işin çox hissəsini özüm görməyə çalışırdım. Bəlli
müddətdən sonra gördüm ki, işçiyə ehtiyac var. Amma yaxşı komandanı yığmaq elə
də asan deyil. Kimsə deyirsə ki, Azərbaycanda biznes mühiti yoxdur, bunu qəbul
etmirəm. Əgər doğru komandanı yığıb keyfiyyətli iş görə bilirsənsə, uğur qazana
bilirsən”.
Öyrənmək
üçün kursa, yaxud müəllim yanına getməyə ehtiyac görməyən həmsöhbətim deyir ki,
böyük əksəriyyət nəzəriyyəyə üstünlük verir: "Mənə görə "Youtube” ən böyük müəllimdir.
Əgər azca dil bilgin varsa, peşəkarların videolarına baxmaqla işi öyrənə bilərsən.
Bizdə tədris metodikası elədir ki, istedadı üzə çıxarmağı bacarmır. Məncə, fərdlər
arasında bölgü aparıb onlara individual yanaşma olmalıdır. Məsələn, üç yaxşı
videoqrafın biri kino, digəri klip-maker, digəri isə reklam sahəsində uğurlu
ola bilər. Problem odur ki, bunu bizə aşılamırlar. Elə adam var ki, istedadına
görə əsl sosial media mütəxəssisidir. Amma özünün bundan xəbəri yoxdur. Həmin
adam bu sahənin təhsilini alsa, daha da inkişaf edə bilər. Bu istedad və əməyin
nəticəsində formalaşır. Yəni, demək istədiyim odur ki, istedadla təhsil bir
yerdə olanda daha yaxşı olur. Əslində, Azərbaycanda sırf bu sahə üzrə
ixtisaslaşmış universitet məncə, yoxdur. Araşdırıb Polşada bir neçə universitet
tapmışam. Əgər başqa ölkələrdə varsa, nə vaxtsa bizə də gələcək”.
Gənc mütəxəssis
bu sahədə olan problemlərdən də söz açdı: "Öz üzərində işləməyən insan
paslanır. Elə bilir ki, hər şeyin yaxşısını edib. Amma bu elə bir sahədir ki, hər
gün inkişaf edir. Mənə görə, ən uğurlu insan, beynini inkişaf etdirəndir. Amma
təəssüf ki, Azərbaycanda hələlik bu sahədə vəziyyət qənaətbəxş deyil.
Fotoşopdan, dizayn proqramlarında ən sadə
şeyi bilənlər özünü mütəxəssis hesab edir. Əslində, bütün sahələrdə vəziyyət
oxşardır. Bizdə sosial media, marketinq "facebook”da şəkil paylaşmaq kimi qəbul
edilir. Amma bu işin özünün analitikası var. Bu gün sosial media bizə o qədər
geniş imkanlar verir ki, onun sayəsində böyük kütlələrə xitab edə bilirik. Amma
biz kiçik bir regionda yaşadığımız üçün ondan dar çərçivədə istifadə etməyə
çalışırıq. Bizə verilən imkanlardan tam şəkildə faydalanmırıq. Problemlərin
olmasının səbəblərindən biri də nəzarətin olmamağıdır. Məsələn, aprel döyüşləri
ərəfəsində bir sıra problemlər yaşandı. Həssas dönəmlərdə insanların
psixologiyasına mənfi təsir edən onlarla paylaşım edildi. Azərbaycan elə ölkədir
ki, hər birimizin dolayı yolla da olsa, bir yaxını hərbidə xidmətdədir. Bu
dövrdə insanların hisslərindən pul qazanmağa çalışırdılar. Buna nəzarət də
yoxdur. Yerli bazarda işin biznes tərəfi bir qədər tənzimlənməlidir. Nəzarət
deyəndə, mən keyfiyyətə nəzarəti nəzərdə tuturam. İnsanların şəxsi işinə
qarışmaq bizim işimiz deyil”.
Sosial
medianın faydası olduğu kimi, zərərlərinin də olduğu deyən Daşqın, bu sahənin
müsbət tərəflərindən yararlanmağı tövsiyə etdi: "Məsələn, artıq insanlar canlı
ünsiyyətdən imtina edirlər. İki dost görüşəndə söhbət etmək vəzinə sosial media
hesablarında gəzişirlər. Bundan başqa, digər mənfi məqamlar da var. Məsələn, elə
xanımlar var ki, şəkillərinə effekt verib "instaqram”da məşhur olmağı, çoxlu bəyənmə
toplamağı bacarırlar. Əslində, texniki baxımdan bu, çox sadə bir şey olsa da, əksəriyyət
onlara həsəd aparır. Həmin insanlar da
özlərinin diqqət mərkəzində olduğunu düşünür. Amma adi həyatda heç kim onlara əhəmiyyət
vermir. Belə olanda isə o, gərginlik yaşayır və kompleksə düşür. Belələri cəmiyyətdən
təcrid olunur və sosial mediada yaşamağa başlayır. Yaxşı olardı ki, sosial
medianın bizə verdiyi imkanlardan müsbət yöndə istifadə edək. Məsələn, sən
öz beyninin məhsulunu sata, özünə biznes
qura bilərsən. Məsələn, elə tələbə xanımlar var ki, biznes qurub gənc yaşdan özlərini
təmin edə bilirlər. Mənim özümün də qazancım sosial mediadan gəlir. Arada
zarafatla deyirəm ki, internet olmasa çörəksiz qalacam”.
Həmsöhbətim
"49 Group”la əməkdaşlıq edən şirkətlərə
bir neçə xidmət təklif etdiklərini bildirdi: "Müştərilərə sosial media
marketinq, veb saytların yığılması, mobil tətbiqetmələrin hazırlanması, müxtəlif
dizayn, loqo sifarişləri, poliqrafiya işləri təklif edirik. Əslində, belə demək
olarsa, bazarda tələb nədirsə, biz də ona uyğun işləyirik. Hələlik əsas məqsədimiz
"49 Group”u brend etməkdir. İndiki dövrdə bazarda rəqabət çox güclüdür. Bəzən
elə olub ki, gələn sifarişləri qəbul etməmişəm. Çünki vaxt azlığından işi istədiyim
kimi edə bilmirdim. Düzdür, komandanı böyüdə bilərdik. Amma bu stabil yox,
dağıdıcı böyümə olar. Ona görə də, hələlik bəzi məsələlərə diqqətlə yanaşıram.
Hərdən elə müştəri olur ki, deyir mən sənə 100 manat pul verirəmsə, mənim
biznesim 10 gündə 10 qat artmalıdır. Hərdən onlara deyirəm ki, əgər bunun sirrini
bilsəydim, evi, eşiyi satıb özüm səndən əvvəl milyoner olardım (gülür-red.Ş.M).
Amma bizim işimiz o deyil. Bizim işimiz sizin işinizi insanlara göstərməkdir.
Elə müştərilərimiz də olub ki, onu brend edəndən sonra özlərini böyük holdinq rəhbəri
hesab ediblər. Ona görə də indi müştəriləri diqqətlə seçirəm. Bizim əsas hədəfimiz
bazarda 3-5 davamlı şirkətdən biri olmaqdır. İlk gündən bəri işlədiyimiz bir
neçə şirkət var. Elə olub ki, bir günə sosial media reklamı sayəsində 200
minlik məhsul satılıb. Elə aylar da olub ki, heç bir gəlir olmayıb. Bu, bazarın
tələbindən və digər məsələlərdən asılıdır”.
Sonda gənc
şirkət rəhbərindən uğur qazanmağın sirlərini də soruşduq: "Ən yaxşı üsul
özünüinkişafdır. Uğur deyilən şey pul qazanmaq deyil. Yəni ötən ilə baxıb müqayisə
aparmalısan. Mən keçən il harda idim indi hardayam. İkinci amil isə güvən faktorudur. Bu, elə bir sistemdir
ki, hamımız bir çarxın hissəsiyik. Mənə elə gəlir ki, dayandıqca, çarxın ümumi
hərəkətinə mane oluram. Ona görə də, insan 30-35 yaşa qədər durmadan işləməlidir. Mən
özüm aktiv iş həyatına 25 yaşımda atılmışam. Bir işi görəndə, əlbəttə, onun
maddi tərəfini fikirləşmək lazımdır. Amma önəmli olan qarşı tərəfdə güvən
yarada bilməkdir. Bu olduqdan sonra gəlir də olacaq. Biz Sumqayıtda bu işə başlayanda
hamı deyirdi ki, çətin bu şəhərdə kimisə buna cəlb edə biləsən. Bizdə belə bir
yanaşma var - sən hansısa xidməti təklif edəndə, kimsə deyir ki, məsələn, mənim dayım oğlunun da bu işlərdən
başı çıxır. Sənə pul verməkdənsə, ona etdirərəm. Ona görə də, gərək hər kəslə
onun dili ilə danışmağı bacarasan. Ən çətin mərhələ kimisə inandırmaq və
etibarını qazanmaqdır. İşlədiyimiz xarici şirkətlərlə adətən, bu problem olmur.
Onlar başa düşür ki, gəlirin böyük hissəsini reklama yatırmaq onların öz xeyrinədir.
Amma 70 yaşlı Azərbaycanlı sahibkarı buna inandıra bilmirsən. Bu baxımdan düzü,
o qədər böyük gəlirlərimiz olmasa da, hələlik bizi qane edir. Burada böyük rəqəmlər
yoxdur. Çalışırıq ucuz qiymətə keyfiyyətli iş görək”.
Şəbnəm
Mehdizadə