Ürəyimizi sərinlədə biləcək sərinləşdirici içkilər
Artıq
qızmar yay günlər başlayıb. İsti havalarda insanlar yeməkdən daha çox, müxtəlif
növ içkilər qəbul etməyə üstünlük verirlər. Qazlı, energetik içkilər, müxtəlif
meyvə şirələri bu aylarda xüsusilə çox istifadə olunur. Bəs görəsən bu içkiləri
düzgün formada qəbul edirikmi? Ümumiyyətlə, onların orqanizmə hansı fəsadları
ola bilər? Yayın cırhacır istisində sərinlik tapmaq üçün hansı içkiləri qəbul
etmək məsləhətdir?
Tibb üzrə ekspert, professor Adil Qeybulladeyir ki, yay aylarında insanlar daha çox içkiləri çox soyuq halda içməyə
üstünlük verirlər. Əslində bu, düzgün deyil: "Çünki qida borusuna birdən-birə
aşağı temperaturlu maye, yaxud yad cisim düşdükdə orqanizmdə ciddi fərq
yaranır. Nəticədə yuxarı tənəffüs yollarında bəzi infeksiyalar fəallaşmağa
başlayır. Yay aylarında soyuqdəymə xəstəliklərinin artmasının əsas səbəbi də
məhz budur. Ona görə də, sərinləşdirici içkiləri orta temperaturda qəbul etmək
lazımdır. Dondurucudan çıxarılan buz kimi meyvə şirələrini, yaxud digər
içkiləri qəbul etmək olmaz. Ümumiyyətlə, hesab edirəm ki, qazlı içkilərdən
mümkün qədər az istifadə etmək lazımdır. Çünki bu içkilərin insan orqanizminə
vurduğu zərər haqda xeyli müddətdir ki, danışırıq. Bu haqda mətbuatda həddən
çox yazılar dərc olunub. Qazlı içkilər xüsusilə qadınlara daha çox ziyandır. Bu
içkilər hamiləlik dövründə müxtəlif fəsadlara yol aça bilir. Ona görə d, yaxşı
olardı ki, qazsız olan içkilərdən daha çox istifadə edilsin. Məsləhət görərdim
ki, isti havalarda daha çox, adi sudan istifadə edilsin. Azərbaycanda istehsal
olunan müxtəlif meyvə şirələrinin tərkibi heç də deyildiyi kimi təbii deyil. Bu
şirələrin çoxunun tərkibi kimyəvi maddələrdən və konservantlardan ibarətdir.
Yaxşı olar ki, ev şəraitində hazırlanan meyvə şirələrindən, yaxud kompotlardan
istifadə olunsun. Çünki satışda olan şirələrin əksəriyyətinin tərkibində
orqanizmə zərərli maddələr var. Bu məhsulların çoxu reklam edilir və geniş
istifadə olunur. Kimlərinsə korporativ maraqlarına xidmət edir deyə, ölkənin
genefonduna ziyan vurmaq olmaz. Düşünürəm ki, sağlam qidalanma ilə bağlı
təbliğat və maarifləndirmə işlərini daha da gücləndirmək lazımdır”.
Dietoloq Tutu Zeynalovayay aylarında orqanizmdə mayeyə olan ehtiyacın daha da artdığını bildirdi. Əgər
qışda 1,5-2 litr su qəbul ediriksə, yay aylarında bu rəqəm 2,5-3 litr olmalıdır:
"Çünki yayda daha çox tərləyirik və orqanizmimiz çox su itirir. Amma yaxşı
olardı ki, orqanizmin maye tələbatı sərinləşdirici içkilərlə deyil, su ilə ödənsin.
Çünki sərinləşdirici içkilərin böyük əksəriyyəti qazlı içkilərdir. Bu içkilərin
böyük miqdarda qəbulu tövsiyə edilmir. Həmin içkilər orqanizmində qan şəkərinin
dalğalanmasına səbəb olur. Buna görə də, həmin içkilərdən təkrar-təkrar
istifadə ehtiyacı yaranır. Kafein tərkibli içkilər sidikqovucu olduğu üçün
orqanizmdən suyu çıxarır. Yəni bu içkilər maye ehtiyacımızı ödəmir. Ona görə də,
adi su qəbulu daha yaxşıdır. Ev şəraitində içdiyimiz suları müxtəlif cür dadlandıra
bilərik. Suya müxtəlif meyvələr atıb şəkərsiz kompot hazırlaya bilərik. Həmçinin,
meyvələrdən müxtəlif kokteyllər də hazırlamaq olar. Tərkibində su üstünlük
təşkil edən meyvə və tərəvəzlərdən istifadə etmək daha məsləhətlidir. Şirin,
qazlı, energetik içkilər orqanizmimizin suya olan ehtiyacını ödəmir. Əksinə,
onlar daha çox susuzluğa səbəb olur. Dünyada tapa biləcəyimiz ən gözəl içki
sudur. Bəzən azyaşlı uşaqların energetik içkilərdən istifadə etdiyinin şahidi
oluruq. Bu, birmənalı olaraq qadağan edilməlidir. Avropada bu içkilər
məktəblərdən 3 km
aralıda satılır. Valideynlər bu məsələyə xüsusi diqqət etməlidir. Nəinki
uşaqlar, hətta böyüklərin də energetik içkilərdən istifadə etməsi məqbul deyil.
İstifadə edənlərə isə məsləhət görülür ki, gündə müəyyən miqdarda bu içkidən
içsinlər. Gün ərzində 5-6 energetik içkidən istifadə edənlər var. Bu, qətiyyən
düzgün deyil”.
Pediatr Kənan Qarayev qeyd
etdi ki, yaş həddindən asılı olmayaraq, bütün uşaqlar sərinləşdirici içkilərin
qəbul edilməsinə diqqət etməliirlər: "Həddən artıq soyuq şəkildə içkilərin
qəbul edilməsi yolverilməz haldır. Yay aylarında uşaqlar bol maye qəbul
etməlidir. Amma bu mayenin temperaturu otaq temperaturunda olmalıdır. Uşaqlara
qazlı və rəngli içkilərin verilməsi məsləhət deyil. Valideynlər bu məsələyə
diqqət etməlidir. Çünki bu içkilərin tərkibində müxtəlif kimyəvi qatqılar var. Həmin
içkilərin tərkibində olan qarışıqlar uşaqların gələcəyinə və sağlamlığına mənfi
təsir göstərir. Misal olaraq, müxtəlif allergik xəstəliklərini, dəri
xəstəliklərini, mədə-bağırsaq problemlərini göstərmək olar. Bu içkilər
orqanizmdə metobolizmanın pozulmasına səbəb olur. Nəticədə uşaqlarda piylənmə
və kökəlmə halları geniş yayılır. Qazlı içkilər xərçəng hüceyrələrinin
inkişafına şərait yaradır. Yaxşı olar ki, uşaqlara qazlı və rəngli içkilər
verilməsin. Həmçinin plastik qablarda olan içkilərdən uşaqları uzaq saxlamaq
lazımdır. Xüsusilə, plastik qabda olan içkilər soyuq və qazlıdırsa, bu,
yolverilməz haldır. Uşaqlara içki alarkən onun şüşə butulkada olmasına diqqət
etmək lazımdır. Energetik içkilər isə ümumiyyətlə, heç kimə tövsiyə olunmur.
Valideynlər bəzən bu məsələyə birmənalı yanaşmır. Ona görə də, maarifləndirmə
işləri aparmaq lazımdır. Çünki uşaqların energetik içkilərdən istifadə
etməsinin çox ciddi fəsadları olur. Bu, özünü indi büruzə verməsə də, gələcəkdə
sonsuzluğa, xərçəngə, maddələr mübadiləsinin pozulmasına, fiziki inkişafdan
geri qalmaya, hətta sinir sistemində ciddi patologiyalara yol aça bilir”.
Şəbnəm Mehdizadə